Czy pracownik opiekujący się małym dzieckiem może przystać na pracę w godzinach nadliczbowych, a jednocześnie odmówić zgody na wyjazdy służbowe? Czy w pobieranym od niego oświadczeniu musi być zgoda albo odmowa zgody na wszystkie ograniczenia występujące w kodeksie pracy? Czy jeżeli żona pracownika nie pracuje, bo jest na urlopie wychowawczym, to nasz pracownik w ogóle może korzystać z ograniczeń w zakresie zlecania mu nadgodzin itp.? – pyta czytelnik.
Pracujący rodzic opiekujący się dzieckiem do lat 4 ma pewne uprawnienia związane z ochroną odnoszącą się do ilości czasu przez niego przepracowanego, pory doby, w jakiej może być zatrudniany oraz wyjazdów służbowych. Bez jego zgody nie można tej osoby:
- zatrudniać w godzinach nadliczbowych (art. 178 § 2 k.p.),
- zatrudniać w porze nocnej (art. 178 § 2 k.p.),
- delegować poza stałe miejsce pracy (art. 178 § 2 k.p.),
- jeżeli jest objęty systemem równoważnym we wszystkich jego odmianach, w tym również systemem skróconego tygodnia pracy i pracy weekendowej) jego praca nie może przekraczać 8 godzin, przy czym zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy (art. 148 k.p.).
W tym zakresie pracodawca pobiera od pracownika pisemne oświadczenie, które przechowuje w części B jego akt osobowych (§ 6 ust. 2 pkt 2 lit. c rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika; DzU nr 62, poz. 286 ze zm.)
Nie ma przy tym żadnych ograniczeń co do zakresu zgody lub odmowy zgody pracownika. Nie musi on zatem wyrażać jej bądź odmawiać w stosunku do wszystkich wskazanych ograniczeń. Z oświadczenia może wynikać np., że akcpetuje pracę ponad 8 godzin na dobę w systemie równoważnym, ale nie zgadza się na pracę w godzinach nadliczbowych.
Zaznaczmy, że raz złożone oświadczenie nie wiąże do ukończenia przez dziecko 4. roku życia. Pracownik może je w każdej chwili zmienić.
Zgodnie z art. 1891 k.p. jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z uprawnień określonych m. in. w art. 148 pkt 3, art. 178 § 2 k.p., może korzystać jedno z nich. Przepisy te wymieniają wskazane wyżej uprawnienia rodziców dzieci do 4. roku życia. Jeżeli jednak żona pracownika korzysta z urlopu wychowawczego, to – pozostając nadal w zatrudnieniu – nie może korzystać z odmowy pracy w godzinach nadliczbowych, wyjazdów w delegacji i pozostałych z wymienionych uprawnień. W pełni objęty nimi może być – jeżeli podejmie taką decyzję – pracownik czytelnika.
