Po zakończeniu urlopu wychowawczego szef musi dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Jeśli jest to niemożliwe, proponuje mu pracę na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym. Tak stanowi art. 1864 kodeksu pracy.

Zgodnie z kwalifikacjami

Sąd Najwyższy w wyroku z 5 lutego 1998 r. (I PKN 515/97) wskazał, że pracą odpowiednią do kwalifikacji pracownika jest ta, która ich nie przekracza i przy której te kwalifikacje znajdą choćby częściowe zastosowanie.

Dopuszczenie pracownika po zakończeniu urlopu wychowawczego do pracy na stanowisku równorzędnym lub innym odpowiadającym jego kwalifikacjom może nastąpić w drodze polecenia pracodawcy lub uzgodnienia z podwładnym miejsca, które ma zająć. Tak uzał SN w wyroku z 24 czerwca 2015 r. (I PK 230/14).

Niezależnie od tego, czy pracownik podejmie pracę na stanowisku dotychczasowym czy równorzędnym, powinien dostać wynagrodzenie nie niższe od tego, jakie przysługiwało mu w dniu podjęcia pracy na miejscu zajmowanym przed tym urlopem. SN w wyroku z 29 stycznia 2008 r. (II PK 143/07) wskazał, że podstawą określenia wysokości wynagrodzenia osoby powracającej po urlopie wychowawczym nie jest to pobierane przez nią przed urlopem, lecz przysługujące w dniu podjęcia pracy na miejscu, które zajmowała przed wolnym.

Gotowość do zadań

Z kolei obowiązkiem etatowca po zakończeniu urlopu wychowawczego jest stawienie się do pracy w stanie gotowości do jej wykonywania. Sąd Najwyższy w wyroku z 24 czerwca 2015 r. (I PK 230/14) wskazał, że uzewnętrznienie przez pracownika takiej gotowości może nastąpić przez różne znane pracodawcy zachowania podwładnego (lub osób działających w jego imieniu), z których dostatecznie jasno wynika jego wola niezwłocznego podjęcia pracy w tym okresie, gdy zostanie do niej dopuszczony.

Niepodjęcie pracy na stanowisku równorzędnym lub odpowiadającym kwalifikacjom, za wynagrodzeniem nie niższym niż przysługujące w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed urlopem, ciężko narusza podstawowe obowiązki pracownicze (wyrok SN z 27 października 2015 r., III PK 13/15). Sąd Najwyższy w wyroku z 21 października 2015 r. (II PK 278/14) wskazał, że ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków stanowią bezprawne (sprzeczne z przepisami bądź zasadami współżycia społecznego) działania lub zaniechania z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, polegające na niedopełnieniu podstawowych obowiązków objętych treścią stosunku pracy. Właśnie za takie uchybienia podwładnemu grozi rozwiązanie angażu bez wypowiedzenia z jego winy (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.). Ponieważ nieusprawiedliwione niepodjęcie pracy na stanowisku równorzędnym lub odpowiadającym kwalifikacjom po zakończeniu urlopu wychowawczego ciężko narusza podstawowe obowiązki służbowe, to może stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania z etatowcem umowy o pracę bez wypowiedzenia.

—dr Anna Ryl

podstawa prawna: ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502; ost. zm. DzU z 2016 r., poz. 960)

Jakie gwarancje

Stosunek pracy osoby korzystającej z urlopu wychowawczego podlega szczególnej ochronie. Szef nie może wypowiedzieć ani rozwiązać angażu w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o:

- udzielenie urlopu wychowawczego – do dnia zakończenia tego urlopu,

- obniżenie wymiaru czasu pracy – do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy (art. 1868 § 1 k.p.).

Wyjątkiem jest rozwiązanie przez pracodawcę umowy w razie ogłoszenia jego upadłości lub likwidacji, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 1868 § 2 k.p.).