Czy szef może wydać pracownikowi polecenie wykonania pracy, która nie jest wymieniona w zakresie jego czynności? – pyta czytelnik.

Pracodawca może wydawać pracownikowi polecenia, pod warunkiem że dotyczą one pracy oraz nie są sprzeczne z prawem lub umową o pracę. Art. 22 kodeksu pracy stanowi, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Z tego przepisu wynika prawo pracodawcy do wydawania pracownikowi poleceń oraz obowiązek etatowca ich wykonywania. Jednak takie polecenie powinno dotyczyć pracy, do której wykonywania zobowiązał się on w umowie o pracę.

Zgodnie z art. 100 § 1 k.p. pracownik musi wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z prawem lub umową o pracę. Związanie etatowca poleceniami przełożonych nie jest więc bezwzględne – nie dotyczy wykonania polecenia niezgodnego z przepisami lub postanowieniami umowy o pracę.

Polecenie pracownikowi pracy innej niż ta, którą strony uzgodniły, zawierając umowę, może oznaczać konieczność dokonania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy w trybie art. 42 k.p. Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane jedynie wtedy, gdy pracownikowi powierza się w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy inną pracę niż określona w umowie o pracę na nie dłużej niż trzy miesiące w roku kalendarzowym. Warunek – nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika (art. 42 § 4 k.p.).

Tzw. zakres czynności (zakres obowiązków) pracownika jest niczym innym jak tylko uszczegółowieniem obowiązków wynikających z rodzaju pracy określonej w umowie o pracę. Z jednej strony musi więc być z nią zgodny i nie prowadzić do obejścia przepisów o wypowiedzeniu zmieniającym, z drugiej – nie można z góry założyć, że każda czynność niewymieniona w zakresie obowiązków jest sprzeczna z rodzajem pracy, na którą umówiły się strony.

Warto tu powołać wyrok Sądu Najwyższego z 14 października 2004 r. (I PK 663/03). SN stwierdził w nim, że w przypadku polecenia dotyczącego wykonywania czynności wynikających z rodzaju pracy określonego w umowie o pracę pracodawca nie musi dokonywać wypowiedzenia warunków pracy oraz nie ma obowiązku zastosowania art. 42 § 4 k.p.

Anna Telec, radca prawny, prowadzi kancelarię prawa pracy

podstawa prawna: art. 22, art. 42, art. 100 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 1502 ze zm.)