Pogląd taki wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z 18 marca 2015 r. (III PK 116/14).
Zawarcia umowy o pracę nie uzasadnia też podjęcie przez radę nadzorczą uchwały przewidującej zatrudnienie prezesa, jeśli nie została ona zrealizowana. Sama uchwała RN ma charakter intencyjny i nie może być utożsamiana z zawarciem angażu.
Stan faktyczny
Początkowo skarżący współpracował z pracodawcą na podstawie zlecenia, wykonując obowiązki prokurenta spółki. Po pewnym czasie jej rada nadzorcza zdecydowała o powołaniu go do pełnienia funkcji prezesa zarządu oraz określiła warunki zawarcia z nim umowy o pracę. Pracodawca nie zawarł jej jednak na piśmie. Choć nie było takiego kontraktu, przez dziewięć dni pracownik wykonywał wszystkie obowiązki związane ze stanowiskiem prezesa. Po tym czasie odwołano go z pełnionej funkcji, co wiązało się z planowaną od kilku miesięcy sprzedażą spółki. Prezes wystąpił do sądu m.in. o ustalenie istnienia stosunku pracy, wynagrodzenia oraz wynagrodzenia w okresie zwolnienia chorobowego, na którym przebywał bezpośrednio po odwołaniu z funkcji.
Rozstrzygnięcia
Sąd I instancji uwzględnił powództwo prezesa. Wyrok ten zmienił sąd II instancji, oddalając pozew. Uzasadniał, że uchwała rady nadzorczej nie zastępuje oświadczenia dotyczącego zawarcia umowy o pracę.
Sąd Najwyższy podzielił pogląd sądu II instancji. Mimo podjęcia przez radę nadzorczą spółki uchwały o zawarciu z pracownikiem umowy o pracę, nie została ona zrealizowana. Strony nie nawiązały też takiej umowy w sposób konkludentny. Przez parę dni pracownik wykonał jedynie kilka jednorazowych czynności.
Łukasz Chruściel - radca prawny, partner Kancelarii Raczkowski Paruch sp.k., kieruje Biurem Kancelarii w Katowicach
Zawieranie umów o pracę z pracownikami zarządzającymi firmą w praktyce powoduje sporo kontrowersji. Można jednak uznać za utrwalone orzecznictwo SN o dorozumianym zawarciu angażu przez samo dopuszczenie członka zarządu spółki kapitałowej do wykonywania pracy. Możliwość nawiązania umowy o pracę w ten sposób potwierdził SN m.in. w wyroku z 13 listopada 2013 r. (I PK 94/13) oraz we wcześniejszych orzeczeniach (m.in. z 8 czerwca 2010 r., I PK 16/10 czy z 7 kwietnia 2009 r., I PK 215/08). Rozstrzygany dotąd przez SN problem dotyczył jednak uzdrowienia zawartej umowy o pracę, która jedynie z przyczyn formalnych np. wadliwej reprezentacji pracodawcy okazała się nieważna.
W tej sprawie sytuacja była odmienna. Przy uchwale rady nadzorczej nie można mówić o złożeniu przez pracodawcę jakiegokolwiek oświadczenia woli (choćby wadliwego). Tymczasem niezbędnym elementem zaistnienia stosunku pracy jest zgodna wola stron, wyrażona choćby w dorozumianych oświadczeniach.
SN wskazał, że ponieważ nie było żadnych działań ze strony pracodawcy zmierzających do zawarcia umowy (realizacji uchwały rady nadzorczej), nie ma podstaw przyjąć, że zaszły zachowania o charakterze konkludentnym. Czynnością prawną osoby prawnej dokonaną per facta concludentia (w sposób dorozumiany) są takie zachowania skierowane do osób trzecich, które należą do kompetencji innego organu, a ich podejmowanie usprawiedliwia przyjęcie, że dzieje się tak zgodnie z wolą osób uprawnionych do składania oświadczeń woli w imieniu osoby prawnej. Słusznie SN wskazał, że specyfika obowiązków członka zarządu wynikających z kodeksu spółek handlowych sprawia, że samo ich wykonywanie nie może samodzielnie stanowić o nawiązaniu angażu przez dopuszczenie do świadczenia pracy.
Kluczowe są zatem charakter i zakres czynności wykonywanych przez członka zarządu. Istotne jest to, czy poza zadaniami zarządczymi, które można wykonywać na podstawie samego powołania do zarządu, prezes realizował inne obowiązki pracownicze. SN uznał, że zawarcia umowy o pracę nie uzasadnia wykonanie kilku ściśle określonych czynności zarządczych polegających na podpisaniu sprawozdania finansowego i jego wykonaniu, zdaniu majątku i dokumentów spółki nowemu właścicielowi. Z tego można wnosić, że gdyby członek zarządu wykonywał dodatkowe inne czynności i trwało to dłużej, doszłoby do nawiązania stosunku pracy, nawet mimo że uchwała rady nadzorczej o zawarciu umowy nie została zrealizowana.
