Konieczność obniżenia wymiaru czasu pracy zatrudnionych ?w związku ze świętem przypadającym w sobotę znów daje możliwość planowania pracownikom tzw. długich weekendów. W 2014 r. taka sytuacja występowała w związku ze świętem 3 Maja przypadającym w sobotę, a kolejna przypadnie w listopadzie.
W tym miesiącu trzeba będzie po raz kolejny zastosować nowe zasady obliczania wymiaru czasu pracy, gdyż święto ?1 listopada przypada w sobotę. Ten dzień jest natomiast ?w większości firm dniem wolnym wynikającym z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Listopadowy wymiar miesięczny godzin pracy w takim zakładzie należy obliczyć następująco:
Krok 1.
Pomnożyć 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w tym okresie rozliczeniowym, pamiętając o definicji tygodnia zawartej w kodeksie pracy
40 godzin x 4 tygodnie = 160 godzin
Krok 2.
Do otrzymanej liczby dodać iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku – w listopadzie brakuje jednak takich dni.
Krok 3.
Od otrzymanej liczby godzin odjąć 8 godzin ?z tytułu każdego święta, które przypada?w okresie rozliczeniowym w innym dniu niż niedziela. W tym przypadku będzie to 16 godzin z tytułu święta: 1 listopada (Wszystkich Świętych) i 11 listopada (Narodowe Święto Niepodległości):
160 godzin – 16 godzin = 144 godziny.
W listopadzie 2014 r. wymiar czasu pracy pracowników wyniesie 144 godziny.
W systemie podstawowym
Jeżeli pracownicy wykonują obowiązki w podstawowym systemie czasu pracy po 8 godzin na dobę, to należy im udzielić dodatkowego dnia wolnego w okresie rozliczeniowym. ?W przeciwnym razie doszłoby do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, za co należałoby im się wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.
Udzielenie innego dnia wolnego od pracy może spowodować, że powstanie tzw. długi weekend. Wystarczy, że szef podejmie decyzję, że za 1 listopada zaplanuje pracownikom wolne 10 listopada, tj. w poniedziałek.
Przykład
Pan Wojciech zatrudniony na stanowisku administracyjno-biurowym wykonuje pracę w podstawowym systemie czasu pracy od poniedziałku do piątku od 7–15 w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym. ?W związku ze świętem 1 listopada przypadającym w sobotę, która jest w zakładzie dniem wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, szef wydał zarządzenie, zgodnie z którym ustanowił ?10 listopada dniem wolnym od pracy w celu zachowania obowiązującego załogę wymiaru czasu pracy w tym miesiącu.
Takie rozplanowanie godzin pracy osobom zatrudnionym ?w podstawowym systemie czasu pracy jest prawidłowe. Zatrudnieni będą mogli skorzystać z tzw. długiego weekendu od 8 do 11 listopada. Jeżeli nie jest konieczne tworzenie grafików czasu pracy – gdyż np. godziny pracy podwładnych wynikają z przepisów wewnątrzzakładowych – to ustalenie tego dnia wolnego może nastąpić jedynie na podstawie np. zarządzenia wewnętrznego. Pracownikom nie trzeba wtedy przekazywać grafików pracy na ten miesiąc.
Dzień wolny w planie
Jeżeli jednak pracownicy wykonują pracę na zmiany ?i w związku z tym otrzymują grafiki na okresy co najmniej miesięczne, to trzeba im zaplanować dzień wolny w grafiku. ?W takim przypadku pracodawca nie może postanowić, że zatrudnieni samodzielnie zdecydują o terminie dodatkowego dnia wolnego od pracy za święto przypadające w sobotę 1 listopada. Grafik musi bowiem obejmować pełny miesięczny czas pracy pracownika.
Przykład
W zakładzie obowiązuje trzymiesięczny okres rozliczeniowy czasu pracy, liczony od stycznia każdego roku i pokrywający się z kwartałami kalendarzowymi. Zatrudnieni pracują w podstawowym systemie czasu pracy po 8 godzin na dobę na trzy zmiany: I zmiana od 6 do14, II zmiana od 14 do 22, III zmiana od 22 do 6. W związku z wymiarem czasu pracy przypadającym do przepracowania w listopadzie br. – 144 godziny – przełożony zaplanował panu Marcinowi grafik zmian na ostatni kwartał 2014 r.
Takie rozplanowanie czasu pracy osób zatrudnionych w podstawowym systemie czasu pracy w trzymiesięcznym okresie rozliczeniowym jest prawidłowe i nie narusza obowiązujących przepisów. Łącznie w tym trzymiesięcznym okresie podwładny przepracuje 496 godzin i nie dojdzie do przekroczenia obowiązujących norm czasu pracy. Panu Marcinowi zaplanowano, że 24 grudnia 2014 r. będzie wolny w celu ustalenia prawidłowego wymiaru czasu pracy związanego ze świętem przypadającym 1 listopada. Nie ma przeszkód prawnych, aby szef zaplanował w grafiku pracowników ten dodatkowy dzień wolny w różnych dniach okresu rozliczeniowego dla poszczególnych osób, co może być niezbędne, aby zapewnić ciągłość produkcji bądź ze względu na inne potrzeby organizacyjne pracodawcy. Nie jest natomiast dopuszczalne pozostawienie niejako swobody pracownikowi, dla którego są sporządzane grafiki czasu pracy, w wyborze tego dnia wolnego. Jego grafik zawierałby plan pracy w godzinach nadliczbowych, co jest niedopuszczalne w świetle obowiązujących przepisów.
Choroba bez znaczenia
Dzień ustalony przez pracodawcę lub zaplanowany w grafiku jako wolny z tytułu konieczności obniżenia wymiaru czasu pracy w listopadzie o 8 godzin, może przypaść na okres, ?w którym zatrudniony przebywa na zwolnieniu chorobowym. W takim przypadku nie może on ubiegać się niejako o oddanie mu tego wolnego w innym terminie. To, że nieobecność ?w pracy związana z chorobą przypadła na dzień wyznaczony jako wolny, powoduje, że wymiar czasu pracy takiej osoby przypadający do przepracowania w danym okresie rozliczeniowym nie zostanie obniżony o ten dzień wolny.
Przykład
Pani Wanda jest zatrudniona w podstawowym systemie czasu pracy ?w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym czasu pracy. Pracodawca, układając grafik na listopad 2014 r., wyznaczył wszystkim pracownikom ?3 listopada jako dzień wolny związany z koniecznością zaplanowania ?144 godzin pracy w tym okresie. Chcąc zaplanować podwładnym kolejny długi weekend, ustalił, że 10 listopada br. będzie dniem wolnym, który pracownicy będą musieli odrobić w sobotę 22 listopada. Pani Wanda przebywała na zwolnieniu lekarskim od 1 do 16 listopada 2014 r. ?W związku z tym wystąpiła do pracodawcy o udzielenie jej dodatkowego dnia wolnego od pracy z uwagi na to, że nie mogła z niego skorzystać 3 listopada. Ponadto oświadczyła, że nie będzie przychodzić do pracy w sobotę 22 listopada, gdyż w związku z chorobą nie korzystała z wolnego 10 listopada.
W przedstawionej sytuacji pani Wanda nie może ubiegać się ?o udzielenie dodatkowego dnia wolnego od pracy za 3 listopada, ?w którym przebywała na zwolnieniu lekarskim. Ponadto ma obowiązek przyjść do pracy w sobotę 22 listopada razem z pozostałymi pracownikami, mimo że 10 listopada również przebywała na L-4. Wynika to ze sposobu ustalania wymiaru czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, określonego w art. 130 k.p. Zgodnie z nim wymiar czasu pracy zatrudnionego w okresie rozliczeniowym ulega obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie ?z przyjętym rozkładem czasu pracy. Zatem w przypadku pani Wandy od ogólnego wymiaru 144 godzin należy odjąć 8 godzin wyłącznie za dni jej nieobecności spowodowanej chorobą, w których miała zaplanowaną pracę. Ponieważ miała zaplanowane dni wolne na 3 i 10 listopada, od obowiązującego ją wymiaru czasu pracy w listopadzie należy odjąć jedynie 56 godzin za dni, w których miała wykonywać pracę. Zatem ?w okresie rozliczeniowym obejmującym listopad 2014 r. będzie miała do przepracowania 88 godzin (144 – 56 = 144 godziny).
