Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (dalej: u.t.) przewiduje, że działalność gospodarcza w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Wymaga też wpisu w rejestrze organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (dalej: rejestr o.p.t.).

Krok 1.

Przemyśl, jakie czynności chcesz wykonywać

Zgodnie z definicjami zawartymi w u.t. organizatorem turystyki jest przedsiębiorca organizujący imprezę turystyczną, a pośrednikiem turystycznym – przedsiębiorca, którego działalność polega na wykonywaniu, na zlecenie klienta, czynności faktycznych i prawnych związanych z zawieraniem umów o świadczenie usług turystycznych.

Przez usługi turystyczne należy rozumieć usługi przewodnickie, hotelarskie oraz wszystkie inne usługi świadczone turystom lub odwiedzającym. Turysta oznacza osobę, która podróżuje do innej miejscowości poza swoim stałym miejscem pobytu na okres nieprzekraczający 12 miesięcy, dla której celem podróży nie jest podjęcie stałej pracy w odwiedzanej miejscowości i która korzysta z noclegu przynajmniej przez jedną noc. Natomiast odwiedzający to osoba, która przy podróży do innej miejscowości nie korzysta z noclegu.

Przez imprezę turystyczną należy rozumieć co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i objęte wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo jeżeli program przewiduje zmianę miejsca pobytu.

Organizowanie imprez turystycznych oznacza przygotowywanie lub oferowanie, a także realizację takich imprez.

Przykład:

Osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą chce organizować imprezy turystyczne. Nie wie jednak, czy jej oferta spotka się z zainteresowaniem klientów. Wolałaby najpierw przygotować ofertę imprez i dopiero wtedy, gdy będzie miała pewność, że dojdą one do skutku, uzyskać wpis do rejestru jako organizator turystyki. Nie jest to jednak dopuszczalne. Zgodnie z u.t. już samo oferowanie przez stronę imprez turystycznych jest organizowaniem takich imprez (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ?w Warszawie z 30 czerwca 2008 r., sygn. akt ?VI SA/Wa 645/08, Lex nr 464007). Wpis do rejestru trzeba więc uzyskać przed rozpoczęciem oferowania imprez klientom.

Przedsiębiorca, który chce wykonywać czynności organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego, ma obowiązek uzyskać wpis do rejestru o.p.t. Może jednak podjąć decyzję o ograniczeniu swojej działalności do roli agenta turystycznego.

Agentem turystycznym jest przedsiębiorca, którego działalność polega wyłącznie na stałym pośredniczeniu w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych na rzecz organizatorów turystyki posiadających wpis do rejestru lub na rzecz innych usługodawców posiadających siedzibę w kraju. Agent reprezentuje więc innych przedsiębiorców. Działalność gospodarcza agentów turystycznych nie jest działalnością regulowaną i nie wymaga wpisu do rejestru o.p.t.

Przedsiębiorca będący organizatorem turystyki lub pośrednikiem turystycznym, który w ramach wykonywanej działalności jednocześnie działa jako agent turystyczny, ma obowiązek:

- ?wykonywać działalność tylko na rzecz organizatorów turystyki wpisanych do rejestru o.p.t.,

- ?w umowie zawieranej z klientem wskazywać jednoznacznie właściwego organizatora turystyki, którego reprezentuje oraz

- działać na podstawie ważnej umowy agencyjnej.

Przykład:

Przedsiębiorca chce, jako pośrednik turystyczny, wykonywać, na zlecenie klientów, czynności faktyczne i prawne związane z zawieraniem umów o świadczenie usług turystycznych (np. hotelarskich, przewozu). Zgodnie z u.t. klient oznacza osobę, która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych na swoją rzecz lub na rzecz innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu jej działalności gospodarczej. Klientem jest także osoba, na rzecz której umowa została zawarta, oraz osoba, której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych uprzednio zawartą umową. Pośrednik turystyczny nie reprezentuje zatem innych przedsiębiorców, ale zawiera umowy-zlecenia z osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej w zakresie usług turystycznych.

W myśl art. 11 u.t. w zakresie nieuregulowanym tą ustawą do umów z klientami zawieranych przez pośredników turystycznych stosuje się przepisy kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) i inne przepisy dotyczące ochrony konsumenta. Zasady wykonywania umowy-zlecenia określają art. 734–751 k.c. Działalność pośrednika turystycznego wymaga wpisu do rejestru o.p.t.

Takiego wpisu nie wymagają natomiast czynności agenta turystycznego. Zawarcie i wykonywanie umowy agencyjnej regulują art. 758–7649 k.c. Przez zawarcie takiej umowy agent zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, ?za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz innego przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 10b ?ust. 3 u.t. agenta, który:

- ?w umowach zawieranych z klientami nie wskazuje jednoznacznie właściwego organizatora turystyki, którego reprezentuje, lub

- ?zawiera umowy o organizowanie imprez turystycznych na rzecz przedsiębiorcy, który nie uzyskał wpisu do rejestru o.p.t., bądź

- działa bez ważnej umowy agencyjnej lub przekracza jej zakres

- ?uznaje się za organizatora turystyki wykonującego działalność bez wymaganego wpisu do rejestru o.p.t.

Krok 2.

Zapewnij ?zabezpieczenie?finansowe

Ustawa o usługach turystycznych przewiduje, że przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych ma obowiązek zapewnić klientom, na wypadek swojej niewypłacalności:

- ?pokrycie kosztów powrotu z imprezy,

- ?zwrot wpłat uregulowanych tytułem zapłaty za imprezę w sytuacji, gdy z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu, impreza nie zostanie zrealizowana; dotyczy to również zwrotu części wpłat w razie niezrealizowania części imprezy.

W tym celu przedsiębiorca powinien:

- ?zawrzeć umowę gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, lub

- ?zawrzeć umowę ubezpieczenia na rzecz klientów, bądź

- ?przyjmować wpłaty klientów wyłącznie na rachunek powierniczy, jeżeli wykonuje usługi turystyczne wyłącznie na terenie kraju i złoży marszałkowi województwa oświadczenie o przyjmowaniu wpłat na rachunek powierniczy.

Obowiązek posiadania umowy gwarancji lub ubezpieczenia, o których mowa powyżej, dotyczy całego okresu wykonywania działalności. Przedsiębiorca ma obowiązek składać marszałkowi województwa oryginały lub odpisy kolejnych takich umów, potwierdzone przez podmioty, które je podpisały, nie później niż 14 dni przed upływem terminu obowiązywania poprzedniej umowy. Wzory formularzy umowy gwarancji bankowej, umowy gwarancji ubezpieczeniowej oraz umowy ubezpieczenia na rzecz klientów, wymaganych w związku z działalnością organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, są określone w rozporządzeniu ministra sportu i turystyki z 21 kwietnia 2011 r.

Minimalna wysokość sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej została ustalona w rozporządzeniu ministra finansów z 19 kwietnia 2013 r. Zależy ona m.in. od zasięgu terytorialnego działalności danego przedsiębiorcy. Przykładowo: minimalna wysokość sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej w odniesieniu do podmiotów rozpoczynających organizowanie imprez turystycznych i pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych na terytorium krajów mających lądową granicę z Polską, a w przypadku Federacji Rosyjskiej w obrębie obszaru obwodu kaliningradzkiego, stanowi równowartość 7500 euro, przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez NBP po raz pierwszy w roku, w którym została zawarta umowa gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej. Szczegółowy zakres ubezpieczenia na rzecz klientów został określony w rozporządzeniu ministra finansów z 22 kwietnia 2013 r.

Zasady prowadzenia rachunku powierniczego ustalono w art. 59 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. W razie wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko posiadaczowi rachunku powierniczego – środki znajdujące się na tym rachunku nie podlegają zajęciu, a w razie ogłoszenia upadłości posiadacza – środki znajdujące się na rachunku powierniczym podlegają wyłączeniu z masy upadłości.

Krok 3.

Złóż wniosek o wpis ?i uiść opłatę

Rejestr o.p.t. prowadzi marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę przedsiębiorcy. Wpisu do tego rejestru dokonuje się na wniosek przedsiębiorcy zawierający m.in. następujące dane:

- ?firmę przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, a w przypadku gdy przedsiębiorca jest osobą fizyczną – adres zamieszkania,

- ?NIP,

- ?określenie przedmiotu i zasięgu terytorialnego wykonywanej działalności (obszar kraju, kraje europejskie lub kraje pozaeuropejskie),

- ?wskazanie głównego miejsca wykonywania działalności,

- ?imiona i nazwiska osób upoważnionych do kierowania działalnością przedsiębiorcy.

Do wniosku przedsiębiorca powinien dołączyć oryginał umowy gwarancji lub ubezpieczenia, a także oświadczenie potwierdzające, że dane zawarte we wniosku są kompletne i zgodne z prawdą, a przedsiębiorca zna i spełnia warunki wykonywania działalności w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych, określone w u.t. Takie oświadczenie powinno zawierać również: firmę przedsiębiorcy oraz jego siedzibę i adres, oznaczenie miejsca i datę złożenia oświadczenia, a także podpis osoby uprawnionej do reprezentowania przedsiębiorcy, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz pełnionej funkcji.

Przedsiębiorca, który zamierza wykonywać usługi wyłącznie na terytorium Polski, a wszelkie wpłaty klientów tytułem wynagrodzenia za wykonane usługi przyjmować na rachunek powierniczy, składa oświadczenie potwierdzające te okoliczności.

Teksty oświadczeń są dostępne na stronach internetowych urzędów marszałkowskich (por. np. http://bip.malopolska.pl).

Do wniosku należy dołączyć dowód uiszczenia opłaty skarbowej w kwocie 514,00 zł.

Potwierdzeniem dokonania wpisu w rejestrze o.p.t. jest zaświadczenie o wpisie. Minister sportu i turystyki prowadzi Centralną Ewidencję Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych (http://turystyka.gov.pl/ceotipt).

Krok 4.

Pamiętaj o istnieniu  ograniczeń

Szczegółowe wymogi dotyczące ochrony klienta są zawarte zwłaszcza w art. 11-19a u.t. Ustawodawca przyjął m.in., że organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest spowodowane wyłącznie:

- ?działaniem lub zaniechaniem klienta,

- ?działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo

- ?siłą wyższą.

Takie wyłączenie odpowiedzialności nie zwalnia organizatora turystyki od obowiązku udzielenia w czasie trwania imprezy pomocy poszkodowanemu klientowi.

Na podstawie art. 11b ust. ?3–4 u.t. organizatorzy turystyki ?w umowach z klientami mogą ograniczyć odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług w czasie imprezy do dwukrotności ceny tej imprezy względem każdego klienta. Takie ograniczenie nie może jednak dotyczyć szkód na osobie.

W art. 19a u.t. zastrzeżono, że przedsiębiorca występujący wobec klientów jako agent turystyczny, który:

- ?w umowach zawieranych z klientami nie wskazuje jednoznacznie właściwego organizatora turystyki, którego reprezentuje, lub

- ?zawiera umowy o organizowanie imprez turystycznych na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego nieposiadającego siedziby na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, który nie prowadzi w tym zakresie na terytorium Polski działalności gospodarczej w formie oddziału, bądź

- ?działa bez ważnej umowy agencyjnej lub przekracza jej zakres

- ?odpowiada wobec klienta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych tak jak organizator turystyki.

podstawa prawna: art. 3–19a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 196)

podstawa prawna: art. 64–74 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 672 ze zm.)

podstawa prawna: art. 734–751, art. 758–7649 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 121)

podstawa prawna: art. 59 ustawy 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 1376 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra sportu i turystyki z 21 kwietnia 2011 r. w sprawie wzorów formularzy umowy gwarancji bankowej, umowy gwarancji ubezpieczeniowej oraz umowy ubezpieczenia na rzecz klientów, wymaganych w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (DzU nr 88, poz. 499)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra finansów z 19 kwietnia 2013 r. w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (DzU z 2013 r., poz. 511)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra finansów z 22 kwietnia 2013 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia na rzecz klientów w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (DzU z 2013 r., poz. 510)