Zgodnie z ustawą z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej: u.p.z.) polski pracodawca, który chce zatrudnić cudzoziemca, może potrzebować zezwolenia na pracę, jeżeli cudzoziemiec ma wykonywać ją na terytorium naszego kraju na podstawie umowy zawartej z polskim podmiotem. Zezwolenie może być wymagane także wtedy, gdy cudzoziemiec będzie pełnić funkcję w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji i ma zamiar przebywać w Polsce przez okres przekraczający łącznie sześć miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (art. 88 u.p.z.). Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust. 1 pkt 40 u.p.z. wykonywanie pracy przez cudzoziemca oznacza zatem zatrudnienie, wykonywanie innej pracy zarobkowej lub pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych, które uzyskały wpis do rejestru przedsiębiorców lub są spółkami kapitałowymi w organizacji.

Krok 1. Ustal, ?czy potrzebujesz zgody

U.p.z. przewiduje jednak wyjątki, gdy zezwolenie – ze względu na osobę cudzoziemca – nie jest wymagane. Cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania w Polsce pracy (bez zezwolenia) m.in. jeżeli jest obywatelem: państwa członkowskiego UE, państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) nienależącego do UE lub państwa niebędącego stroną umowy o EOG, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi bądź posiada zezwolenie na stały pobyt w Polsce. Z obowiązku posiadania zezwolenia zwolnione są także m.in. osoby posiadające ważną Kartę Polaka (art. 87 u.p.z.).

Przypadki, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Polski jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia, określa ponadto rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 20 lipca 2011 r. Zgodnie z nim – nie jest ono potrzebne m.in. w przypadku obywateli: Republiki Armenii, Republiki Białoruś, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy wykonujących w Polsce pracę przez okres nieprzekraczający sześciu miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, niezależnie od liczby podmiotów powierzających im wykonywanie pracy.

Podmiot, który chce zatrudnić osobę spełniającą te warunki, powinien złożyć w powiatowym urzędzie pracy, właściwym ze względu na swoje miejsce pobytu stałego lub siedzibę, pisemne oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy. Takie oświadczenie powinno zawierać: nazwę zawodu, miejsce, datę rozpoczęcia i okres wykonywania pracy, rodzaj umowy, która będzie łączyć strony (o pracę lub cywilnoprawna; taka umowa musi zostać zawarta na piśmie) i wysokość wynagrodzenia.

Oświadczenie zatrudniającego powinno zawierać również informacje o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy oraz o zapoznaniu się z przepisami związanymi z pobytem i pracą cudzoziemców. Ustawodawca nie ustalił wzoru oświadczenia, ale są one dostępne na stronach internetowych powiatowych urzędów pracy (por. np. http://www.pup.gda.pl).

Przykład:

Spółka jawna chce zatrudnić na sześć miesięcy obywatela Gruzji. ?W takim przypadku powinna złożyć – w dwóch egzemplarzach ?– oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy ?tej osobie w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu ?na swoją siedzibę. Oświadczenie zarejestrowane w urzędzie pracy trzeba następnie przekazać cudzoziemcowi, który na jego podstawie uzyska w polskim konsulacie kraju swego stałego zamieszkania wizę w celu wykonywania pracy. Spółka będzie mogła zatrudnić cudzoziemca po uzyskaniu wizy, na okres wskazany ?w zarejestrowanym oświadczeniu.

Krok 2. Przemyśl ?warunki zatrudnienia

Zezwolenie na pracę jest wydawane dla konkretnego cudzoziemca. Takie zezwolenie określa:

- ?przedsiębiorcę powierzającego wykonywanie pracy,

- ?stanowisko lub rodzaj pracy,

- ?najniższe wynagrodzenie, które może otrzymywać cudzoziemiec na danym stanowisku,

- ?wymiar czasu pracy.

Zasadą jest, że warunkiem otrzymania zezwolenia jest ustalenie wysokości wynagrodzenia, określonego następnie w umowie z cudzoziemcem, na poziomie nie niższym od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku. Dyskryminacja w tym względzie jest niedopuszczalna.

W przypadku złożenia wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na podstawie umowy cywilnoprawnej wojewoda uwzględni wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy lub przewidywanego okresu wykonywania zobowiązań wynikających z umowy (art. 88c ust. 1 pkt 1 i ust. 7 u.p.z.).

Krok 3. Sprawdź sytuację ?na lokalnym rynku

Zasadą jest, że przed ubieganiem się o wydanie zezwolenia polski podmiot, który chce zatrudnić cudzoziemca, powinien złożyć ofertę pracy w powiatowym urzędzie pracy. Do wniosku o wydanie zezwolenia trzeba bowiem dołączyć informację starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca o:

- ?braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub

- ?negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy.

W ofercie pracy trzeba wskazać potrzebę uzyskania takiej informacji. Jeżeli specyfika pracy, która ma być wykonywana przez cudzoziemca, nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej świadczenia, omawianą informację wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy, który chce powierzyć wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Starosta wydaje informację na wniosek przedsiębiorcy w terminie:

- ?nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia oferty pracy w powiatowym urzędzie pracy, jeżeli z analizy rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy nie wynika, że istnieje możliwość zorganizowania rekrutacji, lub

- ?nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia oferty pracy w razie organizowania rekrutacji wśród bezrobotnych i poszukujących pracy.

Starosta może wydać wskazaną wyżej informację na podstawie wyników rekrutacji na takie samo stanowisko w oparciu o oferty pracy złożone przez tego przedsiębiorcę w okresie ostatnich sześciu miesięcy. Do wniosku o zezwolenie trzeba dołączyć informację starosty wydaną nie wcześniej niż 180 dni przed złożeniem wniosku.

Uzyskanie informacji od starosty nie będzie potrzebne, jeżeli zawód, w którym cudzoziemiec ma wykonywać pracę, lub rodzaj pracy, która ma być mu powierzona, został uwzględniony w wykazie określonym przez wojewodę właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy.

Wojewoda, po zasięgnięciu opinii marszałka województwa i wojewódzkiej rady rynku pracy, ustala bowiem kryteria wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców, w których określa m.in. wykaz zawodów i rodzajów pracy, w stosunku do których wydanie zezwolenia na pracę nie wymaga uwzględnienia informacji wydanej przez starostę. Takie ograniczenie nie będzie obowiązywać również m.in. w odniesieniu do cudzoziemca, który w okresie trzech lat poprzedzających złożenie wniosku o wydanie zezwolenia ukończył szkołę lub uczelnię wyższą z siedzibą na terytorium Polski albo innego państwa EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej (art. 88c ust. 8 u.p.z.).

W rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń, przewidziano ponadto, że informacja od starosty nie jest potrzebna m.in. w przypadku obywatela Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdawii, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy:

- ?wykonującego prace pielęgnacyjno-opiekuńcze lub jako pomoc domowa na rzecz osób fizycznych w gospodarstwie domowym lub

- ?który w okresie bezpośrednio poprzedzającym złożenie wniosku o wydanie zezwolenia wykonywał przez okres nie krótszy niż trzy miesiące pracę dla tego samego podmiotu i na tym samym stanowisku na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej, na podstawie pisemnego oświadczenia zatrudniającego zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy – pod warunkiem przedstawienia zarejestrowanego oświadczenia i umowy oraz dokumentów potwierdzających opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli były wymagane w związku z wykonywaniem pracy.

Przykład

Pracodawca prowadzący indywidualną działalność gospodarczą zatrudnia obywatela Ukrainy na podstawie swojego oświadczenia zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy. Jest to jednak dopuszczalne tylko przez okres nieprzekraczający sześciu miesięcy ?w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Jeżeli przedsiębiorca będzie chciał zatrudniać tego cudzoziemca przez dłuższy okres, będzie musiał uzyskać dla niego zezwolenie na pracę. W sytuacji, gdy zawarł ?z nim pisemną umowę i opłaca wymagane składki na ubezpieczenia społeczne, przy ubieganiu się o zezwolenie na pracę nie będzie musiał uzyskać informacji starosty o sytuacji na lokalnym rynku pracy.

W przypadku, gdy cudzoziemiec objęty zezwoleniem ma pełnić funkcję w zarządzie osoby prawnej lub spółki kapitałowej w organizacji, wydanie zezwolenia będzie zależało od dochodów osiąganych przez wnioskodawcę (art. 88c ust. 4 u.p.z.).

Krok 4. Złóż wniosek ?i wnieś opłatę

Zezwolenie na pracę jest wydawane na wniosek przedsiębiorcy zainteresowanego zatrudnieniem cudzoziemca. W postępowaniu o wydanie, przedłużenie lub uchylenie takiego zezwolenia stroną postępowania jest wyłącznie on, a nie cudzoziemiec (art. 88a u.p.z.). Zezwolenie na pracę wydaje wojewoda właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

Typy zezwoleń na pracę oraz tryb postępowania w tych sprawach zostały określone w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2009 r. Zezwolenie dotyczące cudzoziemca wykonującego pracę w Polsce na podstawie umowy z przedsiębiorcą, którego siedziba lub miejsce zamieszkania znajduje się na terenie naszego kraju, jest zezwoleniem typu A. Natomiast zezwolenie dla cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji jest zezwoleniem typu B.

Wzór wniosku o wydanie zezwolenia określa załącznik nr 1 do wskazanego wyżej rozporządzenia.

Do wniosku trzeba dołączyć m.in. kopię wszystkich wypełnionych stron z ważnego dokumentu podróży cudzoziemca, którego dotyczy wniosek, a w przypadku, gdy cudzoziemiec nie posiada ważnego dokumentu podróży i nie ma możliwości jego uzyskania – kopię innego ważnego dokumentu potwierdzającego jego tożsamość. Dokumenty sporządzone w języku obcym, z wyjątkiem dowodów osobistych lub dokumentów podróży, służące za dowód w postępowaniu o wydanie zezwolenia, składa się wraz z ich tłumaczeniem na język polski, dokonanym przez tłumacza przysięgłego.

Wniosek o zezwolenie powinien być złożony po dokonaniu jednorazowej wpłaty, która wynosi 50 zł – jeżeli wnioskodawca zamierza powierzyć cudzoziemcowi pracę na okres nieprzekraczający trzech miesięcy, lub 100 zł – przy powierzeniu pracy na okres dłuższy niż trzy miesiące.

Krok 5. Odbierz zezwolenie

Zasadą jest, że zezwolenie jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż trzy lata, i może być przedłużane. W przypadku, gdy cudzoziemiec pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej, która na dzień złożenia wniosku zatrudnia powyżej 25 osób, wojewoda może wydać zezwolenie na okres nie dłuższy niż pięć lat (art. 88e u.p.z.). Zezwolenie jest wydawane w trzech egzemplarzach, z których dwa otrzymuje wnioskodawca.

Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, od którego wymaga się posiadania zezwolenia na pracę, jest zobowiązany m.in. do przekazania tej osobie jednego egzemplarza zezwolenia oraz do zawarcia z nią pisemnej umowy, z uwzględnieniem warunków określonych w zezwoleniu.

Zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy bądź formy prawnej podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywanie pracy lub przejęcie zakładu pracy bądź jego części przez innego pracodawcę nie wymagają wydania nowego zezwolenia.

podstawa prawna: art. 87–90a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2013 r. poz. 674 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 20 lipca 2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (DzU nr 155, poz. 919 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę (DzU nr 16, poz. 85 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU nr 16, poz. 84 ze zm.)

podstawa prawna: rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 10 grudnia 2013 r. w sprawie wysokości wpłaty dokonywanej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU z 2013 r., poz. 1644)