Problematyka przekształcenia spółek handlowych została uregulowana w k.s.h. w ramach przepisów ogólnych (art. 551–570 k.s.h.), właściwych dla każdej konfiguracji podmiotowej, a także w przepisach szczególnych dotyczących konkretnych grup konfiguracji przekształcenia, posiadających pewne specyficzne elementy. Należy zaznaczyć, że art. 556 k.s.h. określa wszystkie czynności faktyczne i prawne, które muszą być wykonane w celu skutecznego przeprowadzenia procesu przekształcenia spółki.
Procedurę przekształcenia można podzielić na trzy etapy:
Na pierwszy etap składają się czynności przygotowawcze obejmujące m.in. analizę czynników gospodarczych, ekonomicznych oraz prawnych, umożliwiające wybór najkorzystniejszego z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej rozwiązania. Podstawową jednak czynnością tego etapu jest sporządzenie planu przekształcenia (wraz z załącznikami), którego szczegółowe wymagania określa art. 558 k.s.h. Zgodnie ze wskazanym przepisem plan powinien co najmniej zawierać ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej oraz określenie wartości udziałów albo akcji wspólników zgodnie ze sprawozdaniem finansowym. Należy jednak zaznaczyć, że plan przekształcenia nie zawsze stanowi wymóg obligatoryjny. Obowiązek ten nie będzie konieczny m.in. w przypadku przekształcenia spółki jawnej, w której wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki, w spółkę kapitałową. Następnie plan przekształcenia jest poddany badaniu przez biegłego rewidenta wyznaczonego przez sąd rejestrowy. Jego opinia jest niezbędnym dokumentem przy przekształceniu.
Zawiadomienie o zamiarze
Przyjmuje się, że do kolejnego etapu zwanego również fazą właścicielską, należą czynności techniczno-prawne, tj. zawiadomienie wspólników o zamiarze powzięcia uchwały o przekształceniu spółki, jak również zagwarantowanie udostępnienia informacji wspólnikom spółki przekształcanej (art. 561 k.s.h.). Główną zaś czynnością tego etapu jest podjęcie uchwały o przekształceniu, której tryb zależy od konkretnej w danym przypadku konfiguracji podmiotowej przekształcenia spółki.
Należy dodać, że wspólnicy spółki w dniu powzięcia uchwały lub w terminie miesiąca od tego dnia, składają oświadczenie o uczestnictwie w spółce przekształconej. Takie rozwiązanie ma bowiem przeciwdziałać sytuacjom, w których wspólnik spółki przekształcanej wbrew swojej woli, znajdowałby się wskutek przekształcenia w spółce o odmiennej formie prawnej.
Z uwagi na to, że w wyniku przeprowadzenia procedury przekształceniowej, zmienia się struktura w zakresie prowadzenia spraw spółki oraz zasad jej reprezentacji uznaje się za niezbędne, w przypadku gdy spółką przekształconą jest spółka kapitałowa, powołanie członków jej organów, w razie zaś gdy jest nią spółka osobowa – określenie wspólników ją reprezentujących.
Do tzw. czynności właścicielskich, należy również zawarcie umowy albo podpisanie statutu spółki przekształconej, które to czynności nie stanowią elementu uchwały o przekształceniu i muszą być odrębnie zrealizowane.
Wpis i ogłoszenie
W ramach ostatniego – sądowego – etapu następuje wpis w KRS spółki przekształconej i wykreślenie spółki przekształcanej, a także ogłoszenie o przekształceniu.
Wpis do rejestru jest dokonywany przez sąd rejestrowy na wniosek spółki, wykreślenie zaś spółki przekształcanej dokonywane jest przez sąd z urzędu. Dzień wpisu do rejestru uznaje się za dzień przekształcenia. Co istotne, mimo iż ogłoszenie o przekształceniu nie zostało uregulowane w art. 556 § 5 k.s.h. jako niezbędna czynność wchodząca w zakres przekształcenia, ma charakter obligatoryjny.
—k. k., a.m.
