Zasady funkcjonowania spółki partnerskiej regulują art. 86–94 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z ustawową definicją jest to spółka osobowa utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Przynajmniej dwie osoby
Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Posiada ona zdolność prawną, jak również zdolność do czynności prawnych i stanowi tzw. „ułomną" osobę prawną. Przyjmuje się, że musi być założona przez co najmniej dwóch partnerów.
Niedopuszczalne jest zarówno utworzenie, jak i funkcjonowanie jednoosobowej spółki partnerskiej, choć ustawodawca przewiduje pewien wyjątek. Zgodnie z art. 98 § 2 k.s.h., gdy ?w spółce pozostaje tylko jeden partner (np. śmierć jednego ?z dwóch partnerów) lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki (np. w sytuacji, gdy drugi partner utracił te uprawnienia), spółka ta ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń. Powyższa sytuacja może zatem zaistnieć tylko wskutek zdarzeń, które miały miejsce już po utworzeniu spółki.
Należy podkreślić, że partnerami (wspólnikami) w spółce partnerskiej mogą być tylko osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88 k.s.h. lub odrębnej ustawie (art. 87 § 1 k.s.h.). Został zatem ograniczony krąg podmiotów, które mogą uzyskać status wspólnika w takiej spółce. Nie może być nim bowiem ani osoba prawna, ani jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Ustawodawca nie definiuje pojęcia wolnych zawodów, ograniczył się jedynie do wskazania w art. 88 k.s.h. wolnych zawodów, które mogą być wykonywane w ramach spółki partnerskiej, pozostawiając jednocześnie możliwość rozszerzenia katalogu na inne zawody uregulowane w odrębnych ustawach.
Kto konkretnie
Partnerami w spółce mogą być zatem osoby uprawnione do wykonywania zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, doradcy podatkowego, brokera ubezpieczeniowego, maklera papierów wartościowych, księgowego, doradcy inwestycyjnego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, rzecznika patentowego, radcy prawnego, pielęgniarki, położnej, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Warto również wskazać, iż wykonywanie wolnego zawodu w spółce może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie (art. 87 § 2 k.s.h.).
Ponadto trzeba zaznaczyć, że kodeks spółek handlowych przewiduje możliwość wykonywania w spółce partnerskiej więcej niż jednego wolnego zawodu, choć ustawy regulujące poszczególne rodzaje wolnych zawodów mogą wprowadzać ?w tej kwestii pewne ograniczenia bądź wyłączenia. Tytułem przykładu, notariusze mogą wykonywać wolny zawód tylko z innymi notariuszami. Brak natomiast ograniczeń w zakresie łączenia w spółce partnerskiej różnych wolnych zawodów w stosunku do m.in. księgowych, tłumaczy przysięgłych, lekarzy czy też lekarzy dentystów.
Skutki utraty uprawnień
W przypadku utraty przez partnera uprawnień do wykonywania wolnego zawodu powinien on wystąpić ze spółki najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym utracił prawo do wykonywania wolnego zawodu (art. 100 § 1 k.s.h.). Wskazana regulacja wiąże się ściśle z celem spółki partnerskiej, jakim jest wykonywanie wolnego zawodu przez jej partnerów. Brak uprawnień powoduje, że dalsze uczestnictwo partnera ?w spółce partnerskiej jest bezcelowe i sprzeczne z jej istotą. Zgodnie z art. 100 § 2 k.s.h. wystąpienie partnera następuje przez oświadczenie skierowane do zarządu albo do partnera uprawnionego do reprezentowania spółki. Po bezskutecznym upływie wskazanego terminu uważa się, że partner wystąpił ze spółki w ostatnim dniu tego terminu.
Jaka firma
Wspólnicy w ramach spółki partnerskiej zobowiązują się do wykonywania wolnego zawodu (kilku zawodów). Zawód ten ma być wykonywany w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą, której podstawową funkcją jest indywidualizacja przedsiębiorcy. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner" bądź ?„i partnerzy" albo „spółka partnerska", jak również określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.
Dopuszczalne jest również używanie w obrocie skrótu „sp.p.". W firmie spółki partnerskiej mogą pojawić się nazwiska wszystkich partnerów, niektórych z nich, bądź tylko jednego partnera, co stanowi jej element konieczny, zwany korpusem (rdzeniem). To partnerzy decydują, które nazwiska znajdą się w firmie spółki, choć, co trzeba zaznaczyć, nazwiska partnera nie można umieścić bez jego zgody. Firma ww. spółki powinna także zawierać dwa obligatoryjne dodatki, tj. oznaczenie ?„i partner", „i partnerzy" albo „spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Firmy ?z oznaczeniem „i partner", ?„i partnerzy" albo „spółka partnerska" oraz skrótu „sp.p" może używać tylko i wyłącznie spółka partnerska. Istnieje możliwość zamieszczenia w firmie innych dodatków m.in. wskazujących przedmiot działalności spółki czy jej siedzibę. Brzmienie firmy spółki partnerskiej, wspólnicy (partnerzy) określają w umowie spółki.
Co w umowie
Zgodnie z art. 91 k.s.h. spółka partnerska funkcjonuje na podstawie umowy spółki, która powinna zawierać:
- ?określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;
- ?przedmiot działalności spółki;
- ?nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność ?za zobowiązania spółki, ?w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2 k.s.h. (gdy umowa spółki przewiduje, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej);
- ?w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów;
- ?firmę i siedzibę spółki;
- ?czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
- ?określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie, przy czym forma ta została zastrzeżona pod rygorem nieważności (art. 92 k.s.h.) Zawarcie wobec tego umowy spółki w innej formie szczególnej czyni zadość powyższemu wymogowi.
Obowiązek zgłoszenia do rejestru
Poza zawarciem umowy, dla powstania spółki partnerskiej konieczne jest zgłoszenie jej do rejestru przedsiębiorców. Zgłoszenie spółki do sądu rejestrowego, zgodnie z art. 93 - 1 k.s.h. powinno zawierać:
- ?firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń;
- ?określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki;
- ?przedmiot działalności spółki;
- ?nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa do reprezentacji przez partnerów;
- ?nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych ?w skład zarządu;
- ?nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku przewidzianym w art. 95 § 2 k.s.h.
Wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców spółki partnerskiej powinien być zgłoszony na urzędowym formularzu, w terminie siedmiu dni od dnia zawarcia umowy spółki. Wraz z wnioskiem trzeba złożyć m.in. ww. umowę oraz wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentacji. Ponadto do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu (art. 93 § 2 k.s.h.). Obowiązek zgłoszenia spółki partnerskiej do rejestru ciąży na każdym partnerze. Wszelkie zmiany danych powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu.
Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu (art. 94 k.s.h.). W tym momencie staje się podmiotem prawa.
Krzysztof ?Kozik, radca prawny
Spółka partnerska w odróżnieniu od spółek kapitałowych nie jest podmiotem podatku dochodowego, co pozwala uniknąć podwójnego opodatkowania dochodu (spółki i osobno dywidendy dla partnerów). Istnieje zatem możliwość stosowania uproszczonej księgowości przez prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Warto również podkreślić, że choć spółka partnerska stanowi odrębny typ spółki osobowej, w sprawach nieuregulowanych ?w poświęconym jej dziale k.s.h. stosuje się odpowiednio przepisy ?o spółce jawnej.
Spółka partnerska ma wiele cech odróżniających ją od innych rodzajów spółek osobowych stanowiących jej specyfikę. Ustawodawca ograniczył krąg podmiotów uprawnionych do utworzenia i uczestnictwa w spółce partnerskiej jedynie do osób wykonujących wolny zawód. Wprowadził też możliwość ustanowienia zarządu w celu powierzenia mu kwestii związanych z prowadzeniem spółki i jej reprezentowaniem. Jest to korzystne rozwiązanie, gdy partnerzy nie mają wiedzy w zakresie prawidłowego zarządzania spółką.
Aleksandra Mazgajska, aplikantka radcowska
Spółka partnerska jest dogodną i elastyczną formą prowadzenia działalności przez osoby wykonujące wolny zawód. Ten rodzaj spółki pozwala bowiem niejako na wyłączenie osobistej odpowiedzialności partnera za „błędy" innych partnerów i podległych ich kierownictwu osób (przy spełnieniu ustawowych przesłanek). Niemniej na podstawie umowy spółki dopuszczalne jest również rozszerzenie odpowiedzialności partnera albo większej liczby partnerów. Mogą oni ponosić odpowiedzialność tak jak wspólnicy spółki jawnej. Uregulowania te z pewnością stanowią walor spółki partnerskiej.
