- W jakich sytuacjach upadłość akcjonariusza może być przyczyną rozwiązania spółki komandytowo-akcyjnej

Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa, która ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania podmiotu przynajmniej jeden komplementariusz odpowiada bez ograniczenia, zaś co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.

Łączy ona zatem elementy charakterystyczne dla obu typów spółek handlowych (osobowych i kapitałowych). Przepis art. 126 § 1 k.s.h. odsyła zresztą w sprawach nieuregulowanych do odpowiedniego stosowania przepisów o spółce jawnej oraz akcyjnej.

Jedną z określonych w art. 148 § 1 k.s.h. przyczyn rozwiązania spółki komandytowo-akcyjnej jest obok powodów wskazanych w statucie: stosownej uchwały walnego zgromadzenia, ogłoszenia upadłości podmiotu, śmierci bądź wystąpienia jedynego komplementariusza (jeżeli w tych dwóch ostatnich przypadkach statut nie stanowi inaczej) oraz innych przesłanek przewidzianych prawem – ogłoszenie upadłości jedynego komplementariusza.

Statut może jednak odmiennie regulować tę kwestię i – mimo zaistnienia opisanej sytuacji – dopuszczać dalsze istnienie podmiotu, już bez upadłego. To jednoznacznie zatem wskazuje, że poza owym katalogiem pozostaje ogłoszenie upadłości akcjonariusza, nawet jedynego. Przy czym statut znowu może odmiennie regulować tę kwestię.

Przykład 1

Pan Marek jest jedynym akcjonariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej. Ogłoszono jego upadłość. Komplementariusz (pan Michał) stwierdził, że w takim przypadku trzeba wszcząć proces likwidacji podmiotu, bo zachodzi podstawa do rozwiązania spółki.

Statut zaś nie wskazuje tej okoliczności jako przesłanki do rozwiązania podmiotu. Pan Michał nie ma jednak racji. Ogłoszenie upadłości akcjonariusza nie daje bowiem podstaw do rozpoczęcia postępowania likwidacyjnego spółki, gdy statut – tak jak w tym przypadku – tak nie stanowi.

Przykład 2

Sytuacja jak w przykładzie nr 1, z tą różnicą, że statut stanowi, iż postanowienie o ogłoszeniu upadłości jedynego akcjonariusza jest przyczyną rozwiązania spółki.

W takim przypadku więc należy wszcząć proces jej likwidacji.

Po zaistnieniu jednej z wyliczonych w art. 148 § 1 k.s.h. okoliczności wszczynana jest procedura likwidacyjna, chyba że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania upadłościowego albo wspólnicy podejmą uchwałę o kontynuacji działalności podmiotu, do której odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy dotyczące likwidacji spółki akcyjnej (tj. art. 461–478 k.s.h.).

Likwidatorami są komplementariusze mający prawo prowadzenia spraw spółki, jeżeli statut lub uchwała walnego zgromadzenia, powzięta za zgodą wszystkich komplementariuszy, nie zawiera odmiennych uregulowań. Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, z chwilą wykreślenia jej z KRS.

Nawet gdy spółka jest wypłacalna, a statut nie stanowi inaczej, istnieje możliwość ogłoszenia upadłości wspólnika ponoszącego nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania podmiotu całym swoim majątkiem, a więc – komplementariusza, jeżeli stał się on niewypłacalny. Podstawą ogłoszenia upadłości wspólnika jest jego niewypłacalność.

Na zasadzie art. 5 ust. 2 pkt 2 ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze przepisy o upadłości stosuje się m.in. do komplementariuszy, ponieważ ponoszą oni odpowiedzialność za zaległości podmiotu bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Przy czym, jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2008 r., III CZP 126/08, która wprawdzie dotyczy spółki jawnej, ale nie ma przeszkód, aby znalazła ona zastosowanie również do komandytowo-akcyjnej – „Wspólnik spółki jawnej traci zdolność upadłościową w razie wystąpienia ze spółki".

Jednak za uchwałą Sądu Najwyższego z 5 sierpnia 2004 r., III CZP 41/04, analogicznie dotyczącej S.K.A. – „W świetle art. 11 ust. 1 wyżej powołanej ustawy, ogłoszenie upadłości spółki jawnej nie uzasadnia uwzględnienia wniosku wspólnika o ogłoszenie jego upadłości, jeżeli wierzyciele spółki nie domagali się zaspokojenia od niego swoich należności.". Ogłoszenie upadłości spółki komandytowo-akcyjnej jest zatem całkowicie niezależne od ogłoszenia upadłości komplementariusza czy akcjonariusza.

podstawa prawna:

art. 5 ust. 2 pkt 2, 10- 11 ust. 1 ustawy z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. DzU z 2009 r., nr 175, poz.1361)

art. 125- 126 § 1, 148 oraz 150 Ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU z 2000 r. nr 94, poz. 1037 ze zm.)

—Anna Borysewicz, adwokat prowadzący własną kancelarię w Płocku