Nie każda szkoła zapłaci nauczycielowi za staż pracy

Coraz więcej nauczycieli pracuje w kilku szkołach jednocześnie. W związku z tym pojawia się wiele pytań dotyczących prawa do dodatku za wysługę lat, czyli tzw. stażowego. Księgowe najczęściej pytają, czy wszystkie szkoły muszą wypłacać dodatek i jakie okresy pracy uprawniają do niego.

Zasady wypłacania dodatku reguluje art. 33 Karty nauczyciela i rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagrodzenia za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU nr 22, poz. 181).

Lata za biurkiem

Nauczyciel nabywa prawo do dodatku stażowego począwszy od czwartego roku pracy. Powinien go więc otrzymać w pierwszym miesiącu pracy po przepracowaniu trzech lat. Jeśli taki staż minie mu np. w marcu 2013 r., to ten składnik pensji przysługuje mu od kwietnia.

Wysokość tego świadczenia to 1 proc. wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy. Obowiązuje jednak maksymalny limit dodatku – 20 proc. płacy zasadniczej.

Do stażu uprawniającego do dodatku za wysługę lat wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do czasu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Są to w szczególności:

- urlop wychowawczy,

- służba wojskowa po spełnieniu warunków wskazanych w art. 120 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 241, poz. 2416 ze zm.),

- praca w rolnictwie w przypadkach określonych w ustawie z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (DzU nr 54, poz. 310 ze zm.),

- okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych (art. 79 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.).

Inne okresy pracy nie zwiększają stażu uprawniającego do dodatku za wysługę lat. Obojętny jest więc fakt m.in.:

- wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych (np. zlecenia, agencyjnej, o dzieło),

- prowadzenia działalności gospodarczej.

Przykład

Pani Agnieszka, nauczycielka świetlicy w szkole podstawowej, jest zatrudniona w pełnym wymiarze godzin od 1 września 2012 r. Jest nauczycielem stażystą. Jej zasadnicze wynagrodzenie wynosi obecnie 2265 zł. Zatrudnienie to jest jej pierwszą pracą w szkole.

Przed jej podjęciem przez dwa lata pracowała w świetlicy prowadzonej przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, następnie przez pół roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych, a przez kolejne pół roku pracowała na podstawie umowy-zlecenie. Zatrudnienia na podstawie umowy cywilnej nie wlicza się do okresów zatrudnienia, ale zasiłek dla bezrobotnych – tak.

Zatem pani Agnieszka ma udokumentowane 2,5 roku pracy. Oznacza to, że dodatek stażowy będzie jej przysługiwał po przepracowaniu sześciu miesięcy w szkole, czyli od marca 2013 r. – w wysokości 3 proc. wynagrodzenia zasadniczego, czyli 67,94 zł.

To dyrektor musi sprawdzić, na podstawie przedstawionych przez nauczyciela dokumentów, czy przysługuje mu dodatek stażowy. Jeśli pedagog przedstawi świadectwa pracy lub inne zaświadczenia potwierdzające co najmniej trzyletni staż pracy, należy mu się dodatek za wysługę lat, choćby pracował w danej placówce trzy godziny tygodniowo.

Kilka etatów

Jeżeli nauczyciel jest zatrudniony w kilku szkołach, każda z nich oddzielnie wylicza mu okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat na podstawie przedłożonych przez niego dokumentów.

Nie ma znaczenia, czy pedagog pracuje również w innej szkole. Dla dyrektora ważne jest, że każdy stosunek pracy to odrębne uprawnienia pracownicze, czyli nie wpływa tu fakt drugiego, aktualnie trwającego zatrudnienia. Ponadto nauczyciel nie ma obowiązku informować dyrektora o tym, że pracuje w innym miejscu. Nawet jeśli pracodawca posiada taką wiedzę, to jest ona nieistotna z punktu widzenia ustalania prawa do dodatku stażowego.

Przykład

Pani Joanna, nauczycielka języka niemieckiego, jest zatrudniona w liceum od ośmiu lat, obecnie na 12/18 etatu.

Od września br. rozpoczęła pracę w gimnazjum na 4/18 etatu. W gimnazjum nie przedstawiła jednak żadnych dokumentów wskazujących na posiadanie trzyletniego stażu pracy.

Otrzyma tam więc dodatek stażowy dopiero po przepracowaniu w nim trzech lat, czyli najwcześniej od września 2015 r. Gimnazjum bowiem nie dysponuje innymi dokumentami potwierdzającymi jej staż niż zawarta z nauczycielką umowa o pracę.

Gdzie więcej, a gdzie mniej

Podział na zatrudnienie podstawowe i dodatkowe dotyczy tylko stosunków pracy, które trwają jednocześnie. Gdy czas trwania zatrudnienia nie pokrywa się, nie można określić, który z nich jest podstawowy, a który dodatkowy.

Zakończony stosunek pracy w odniesieniu do obecnego nie może być ani podstawowy ani dodatkowy – jest po prostu zakończonym okresem pracy, który zgodnie z § 7 ust. 1 rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnych stawek (...) wlicza się do stażu pracy w każdym przypadku.

Nie można natomiast zaliczyć stażu pracy wypracowanego w drugiej szkole w ramach trwającego aktualnie stosunku pracy. Z jednym jednak wyjątkiem – jeśli nauczyciel jest zatrudniony łącznie w wymiarze niższym niż pełny etat.

Przykład

Nauczycielka pracuje w szkole A na pełny etat od 10 lat. Od września została zatrudniona w szkole B na cztery godziny tygodniowo. W szkole B przedstawiła jednak świadectwo pracy ze szkoły C, w której pracowała sześć lat, w tym dwa lata przebywała na urlopie wychowawczym.

Szkoła C musi zatem wypłacić jej dodatek za wysługę lat, bo kobieta legitymuje się ponad trzyletnim stażem pracy. Wyniesie on 6 proc. wynagrodzenia zasadniczego. W szkole A nauczycielka pobiera natomiast dodatek w wysokości 16 proc. wynagrodzenia zasadniczego.

Dopełnienie wymiaru

Nieco inaczej jest w przypadku, gdy nauczyciel, mimo że pracuje w kilku szkołach, nie przekracza łącznie pełnego etatu. Zgodnie z § 7 ust. 3 rozporządzenia w sprawie wysokości minimalnych stawek (...) do okresów uprawniających taką osobę do dodatku za wysługę lat w każdej ze szkół wlicza się okresy zatrudnienia. Oznacza to, że uwzględnia się także niezakończone okresy pracy.

W efekcie – w przeciwieństwie do innych pracowników sfery budżetowej (np. samorządowych) – nauczyciel może pobierać dodatek stażowy w każdej szkole, mimo że nie przedstawił świadectw pracy ani innych dokumentów potwierdzających ponad trzyletni staż pracy. Jeśli zatem pracuje nieprzerwanie od 20 lat w szkole A, obecnie w wymiarze 12/18 etatu i podjął zatrudnienie w szkole B w wymiarze 6/18 etatu, to również w szkole B ma prawo do dodatku.

Przykład

Nauczyciel w szkole A jest zatrudniony na 12/18 etatu od 10 lat. Równocześnie pracuje w szkole B na 6/18, więc łącznie ma 18/18 godzin, czyli pełen etat.

Szkoła B ma obowiązek wypłacać mu 10 proc. dodatku stażowego, jeśli otrzyma zaświadczenie wystawione przez szkołę A, że nauczyciel jest w niej zatrudniony od 10 lat na podstawie umowy o pracę i obecnie wymiar jego zajęć wynosi 12/18.

Jeśli jednak wymiar zatrudnienia w szkole B wzrośnie np. do 10/10, szkoła ta przestanie mieć obowiązek wypłaty dodatku stażowego aż do dnia wypracowania przez nauczyciela w niej trzyletniego stażu pracy.

Sytuacja może się skomplikować, jeśli w jednej szkole wymiar etatu nauczyciela wynosi 18 godzin tygodniowo, a w innej 26 lub 30 godzin tygodniowo. W jednej szkole może być zatrudniony np. na 16/18 etatu jako nauczyciel nauczania zintegrowanego (klasy I-III), a w drugiej na 4/26 jako wychowawca w świetlicy.

Wówczas dyrektor drugiej szkoły musi wyliczyć, czy łączny wymiar zajęć w jednej ze szkół daje pełny etat. Jeśli nie, to wypłaca dodatek stażowy dopiero po udokumentowaniu trzyletniego stażu pracy.

Interpretacja Ministerstwa Edukacji Narodowej DS-WPZN-RD-400-192/09

(...) Ministerstwo Edukacji Narodowej – Departament Strategii, uprzejmie informuje:

Zasady wypłacania dodatku za wysługę lat określają łącznie obowiązujące przepisy art. 33. ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (DzU z 2006 r. nr 97, poz. 674, z późn. zm.), § 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy (DzU nr 22, poz. 181, z późn. zm.) oraz regulamin wynagradzania stanowiony przez jednostkę samorządu terytorialnego dla prowadzonych szkół i placówek. Zasady te stosuje się do wszystkich nauczycieli zatrudnianych w szkołach i placówkach zgodnie z przepisami ustawy – Karta Nauczyciela.

Art. 33. ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela przewiduje, iż nauczycielowi przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości 1 proc. wynagrodzenia zasadniczego za każdy rok pracy, wypłacany w okresach miesięcznych poczynając od czwartego roku pracy, z tym, iż dodatek ten nie może przekroczyć 20 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Oznacza to, że nauczyciel nabywa prawo do dodatku za wysługę lat w czwartym roku pozostawania w stosunku pracy oraz, że procentowy wskaźnik wzrostu tego dodatku pozostaje niezmiennie taki sam, jeżeli nauczyciel nabył prawo do jego najwyższej wartości.

W świetle przepisu § 7 ust. 2 i 3 rozporządzenia z 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli (...), nauczycielowi pozostającemu jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat, ustala się odrębnie dla każdego stosunku pracy.

Do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatku nie wlicza się okresu pracy w innym zakładzie, w którym nauczyciel jest lub był jednocześnie zatrudniony, przy czym do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się okresów podstawowego zatrudnienia.

Jednakże nauczycielowi pozostającemu w stosunku pracy jednocześnie w kilku szkołach w wymiarze łącznie nieprzekraczającym obowiązującego nauczyciela wymiaru zajęć, na mocy przepisu § 7 ust. 1 rozporządzenia, do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat w każdej ze szkól wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy, bez względu na sposób ustania stosunku pracy.

Jest to rozstrzygnięcie konsekwentne w stosunku do zasady zawartej w art. 22 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela, która nauczycielom zatrudnionym w kilku szkołach jednocześnie, nie ogranicza prawa do dodatku za wysługę lat przepisem art. 91 b ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela.

Konsekwencją cytowanych przepisów rozporządzenia jest fakt, że w przypadku gdy nauczyciel pozostaje w stosunku pracy w kilku szkołach w łącznym wymiarze przekraczającym obowiązujący tego nauczyciela wymiar zajęć – prawo do dodatku za wysługę lat przysługuje nauczycielowi według zasad ogólnych.

Oznacza to, że okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat ustala się wówczas odrębnie dla każdego stosunku pracy oraz, że do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się okresów podstawowego zatrudnienia. A zatem w dodatkowym miejscu pracy nauczyciel nabędzie prawo do dodatku za wysługę lat na mocy art. 33 ust. 1 Karty Nauczyciela, czyli dopiero w czwartym roku pracy.

Mając na uwadze powyższe wyjaśnienia należy oddać, iż nauczycielowi, który pozostaje w stosunku pracy jednocześnie w dwóch szkołach w wymiarze łącznie nieprzekraczającym obowiązującego nauczyciela wymiaru zajęć, jeżeli nauczyciel nabył prawo do określonej procentowo wysokości dodatku, dodatek ten jest wypłacany nauczycielowi w każdej szkole, w wysokości ustalonej proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia.