Zarówno spółki prawa handlowego, fundacje, stowarzyszenia, jak i inne jednostki organizacyjne, które są uznawane za podmioty zbiorowe, mogą ponieść sankcję finansową do 3 proc. rocznego przychodu. Podmioty zbiorowe mogą odpowiadać za czyny zabronione popełnione przez osoby działające w ich interesie lub imieniu, pod warunkiem że fakt popełnienia takiego czynu zostanie potwierdzony przez sąd.
Potwierdzenie to może mieć także formę orzeczenia o umorzeniu postępowania z powodu okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy. W praktyce takie umorzenie może nastąpić w wyniku skutecznego złożenia tzw. czynnego żalu przez osobę odpowiedzialną za rozliczenia podatkowe.
Choć skuteczne złożenie czynnego żalu może uchronić przed odpowiedzialnością np. prezesa spółki czy księgową, to już nie uchroni przed nią samej spółki. Zgodnie z art. 16 kodeksu karnego skarbowego nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.
Jednocześnie w art. 22 § 1 kodeksu karnego skarbowego określony został zamknięty katalog kar za przestępstwa skarbowe, do których zalicza się: karę grzywny w stawkach dziennych, karę ograniczenia wolności i karę pozbawienia wolności. Katalog ten nie zawiera sankcji określonych w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Z tego też względu skuteczne złożenie czynnego żalu nie uchroni spółki przed odpowiedzialnością wynikającą z ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.
Taką interpretację przepisów potwierdził NSA w wyroku z 18 kwietnia 2008 r. (akt I FSK 562/07). Sędziowie wskazali, że podmiot zbiorowy odpowiadający na zasadach określonych w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych nie jest wolny od odpowiedzialności administracyjnej.
Do tej kategorii zaliczyć należy zaś odpowiedzialność wynikającą z przepisów zawartych m.in. w ustawie o podatku od towarów i usług. Ustawa ta zawiera przepisy podatkowe, które zaliczane są do dziedziny prawa administracyjnego. Tym samym wszelka odpowiedzialność, jaka z nich wynika, jest administracyjna, którą z woli prawodawcy podmiot zbiorowy ponosić może obok odpowiedzialności wynikającej z ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.
Podstawa prawna:
