Generalnie na podstawie umowy o pracę dyrektor przyjmuje nauczycieli stażystów i kontraktowych. Prymat wiodą stałe umowy, które stanowią powszechną formę angażu nauczycieli kontraktowych (art. 10 ust. 4 Karty Nauczyciela). Jednak czy wolno im zaproponować okresowe umowy, a jeśli tak – to kiedy?

U progu kariery

Umowa o pracę na czas określony (trwający rok szkolny) to standardowy sposób zatrudnienia debiutanta w charakterze nauczyciela. Z dniem nawiązania stosunku pracy ze szkołą (zespołem szkół) kandydat nabywa stopień nauczyciela stażysty (art. 9 ust. 2 KN), chyba że jest nauczycielem akademickim i spełnia jedną grupę kryteriów:

- legitymuje się przynajmniej trzyletnim okresem pracy w szkole wyższej – wówczas z chwilą zatrudnienia w szkole oświatowej nabywa z mocy prawa stopień nauczyciela kontraktowego (i w konsekwencji należy z nim podpisać umowę o pracę na czas nieokreślony),

- posiada stopień naukowy i minimum trzy lata pracy w szkole wyższej – wtedy z dniem rozpoczęcia pracy w szkole oświatowej staje się automatycznie nauczycielem mianowanym, co pociąga za sobą konieczność zaoferowania mu aktu nominacji.

Przykład

Dyrektor gimnazjum chce zatrudnić po raz pierwszy w szkole panią Monikę, która wykazuje się odpowiednim wykształceniem wyższym i przygotowaniem pedagogicznym. Okazało się, że kobieta jest nauczycielem akademickim z pięcioletnim doświadczeniem w pracy na uniwersytecie.

Pracodawca musi ją przyjąć na umowę o pracę na czas nieokreślony, bowiem pani Monika w momencie zatrudnienia w takiej placówce oświatowej zyskuje z mocy prawa stopień awansu nauczyciela kontraktowego.

Reasumując – osoba rozpoczynająca pracę w szkole, która ma konieczne wykształcenie i przygotowanie pedagogiczne, zwykle zostaje zatrudniona na okresową umowę o pracę na rok szkolny (art. 10 ust. 2 zdanie 1 KN). W tym czasie odbywa staż konieczny do osiągnięcia stopnia nauczyciela kontraktowego, trwający zasadniczo dziewięć miesięcy. Niekiedy istnieje potrzeba wyznaczenia jej dodatkowego stażu w wymiarze kolejnych dziewięciu miesięcy. Chodzi o sytuację, gdy:

- zanotowała negatywną ocenę dorobku zawodowego po pierwszym stażu, a dyrektor zgodził się na jej wniosek na odbycie powtórnego stażu (art. 9c ust. 11 KN),

- nie uzyskała akceptacji komisji lub nie zdała egzaminu i złożyła ponowny wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego albo egzaminacyjnego po przejściu kolejnego stażu (art. 9g ust. 8 KN).

W takich sytuacjach dyrektor zatrudnia ją znowu na umowę o pracę na czas określony – na nowy rok szkolny (art. 10 ust. 2 KN).

Z wykształceniem, ale bez praktyki

W szczególnych okolicznościach podyktowanych potrzebami placówki dyrektor może zaoferować umowę o pracę na czas określony (na rok szkolny) stażyście, który wprawdzie legitymuje się stosownym wykształceniem, ale brakuje mu przygotowania pedagogicznego. Osoba ta musi się jednak zobowiązać do finalizacji przygotowania zawodowego podczas odbywania stażu.

Gdy mimo deklaracji zainteresowany nie zdoła osiągnąć wskazanego celu z przyczyn od niego niezależnych, wolno ponownie nawiązać z nim umowę o pracę na kolejny rok szkolny. Otrzymuje wówczas drugą szansę na zdobycie przygotowania pedagogicznego i osiągnięcia stażu niezbędnego do nabycia stopnia awansu nauczyciela kontraktowego (art. 10 ust. 3 KN).

Przykład

Pan Zygmunt, który posiada stosowne wykształcenie, ale nie ma przygotowania zawodowego, ubiega się o posadę nauczyciela w szkole podstawowej. Dyrektor rozpoczął z nim współpracę na podstawie okresowej umowy o pracę na rok szkolny 2011/12.

Pan Zygmunt dobrze rokował jako nauczyciel, jednak w styczniu 2012 r. złamał nogę w wypadku narciarskim i przez to nie ukończył ani przygotowania pedagogicznego, ani stażu wymaganego w staraniach o stopień nauczyciela kontraktowego. Mimo to dyrektor placówki dał mu szansę i nawiązał z nim kolejną umowę o pracę na czas określony na rok szkolny 2012/13.

Dzięki temu pan Zygmunt odbędzie przygotowanie i staż, a jeśli wszystko pójdzie dobrze w nowym roku szkolnym, dostanie stały angaż już jako nauczyciel kontraktowy.

Krótsza współpraca wyjątkowo

W szczególnych sytuacjach wynikających z potrzeby organizacji nauczania albo zastępstwa nieobecnego nauczyciela, dyrektor ma prawo zaangażować nauczyciela na podstawie okresowej umowy o pracę nawet w trakcie roku szkolnego (art. 10 ust. 7 KN). Wolno tak postąpić z każdym nauczycielem bez względu na to, jaki ma stopień awansu, a więc również z mianowanym i dyplomowanym.

Co więcej, dyrektor ma prawo w tej sytuacji zaoferować  umowę o pracę na czas określony np. kilku miesięcy, a nie na cały rok szkolny. W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego cytowany przepis to pełna i kompletna regulacja możliwości zawierania umów o pracę na czas określony z nauczycielami (np. wyrok SN z 14 lutego 2001 r., I PKN 261/2000).

Nie ma zatem potrzeby uzupełniającego sięgania do art. 91c KN, w świetle którego w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami tej karty ma zastosowanie

kodeks pracy

. W szczególności nauczycieli nie obejmuje art. 25

1

k.p., zgodnie z którym dwie kolejne umowy o pracę zawarte z jednym pracownikiem w odstępie nie dłuższym niż miesiąc powodują powstanie bezterminowego angażu.

Już bowiem nawiązanie z nauczycielem pierwszej umowy o pracę na czas określony wbrew wymogom określonym w art. 10 ust. 7 KN skutkuje jej przekształceniem w stałą umowę o pracę (uchwała składu siedmiu sędziów SN z 27 maja 1993 r., I PZP 14/93). Jeżeli więc zostały spełnione warunki z art. 10 ust. 7 KN (potrzeba wynikająca z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela), to możliwe jest zawieranie kolejnych umów na czas określony, bez ograniczenia ich liczby (wyrok SN z 29 czerwca 2000 r., I PKN 709/99).

Przykład

Pan Stefan, nauczyciel języka angielskiego w liceum, w listopadzie 2012 r. uległ wypadkowi samochodowemu. Dostał zwolnienie lekarskie na miesiąc, w związku z czym dyrektor przyjął panią Annę na miesięczną umowę o pracę na podstawie art. 10 ust. 4 KN. Wskutek powikłań konieczne okazało się przedłużenie rekonwalescencji pana Stefana o kolejne dwa miesiące.

Dyrektor zatrudnił więc panią Annę na powtórną umowę na czas określony dwóch miesięcy. Jednak w styczniu lekarz leczący orzekł, że pan Stefan nie wróci już do pracy w roku szkolnym 2012/13.

Szkoła zaproponowała więc pani Annie trzecią umowę na czas określony do końca czerwca 2013 r. Trzecia z kolei okresowa umowa o pracę podpisana z nauczycielką nie przekształca się w bezterminowy angaż. W podobnych okolicznościach wolno bowiem zawierać z jednym nauczycielem dowolną liczbę okresowych umów o pracę (art. 10 ust. 4 KN).