Statystyczny przedsiębiorca (a jest nim zwykły Kowalski), czytając tylko przepisy prawne, ma coraz mniejsze szanse na zorientowanie się, do czego jest uprawniony, a czego mu robić nie wolno. Z tego też powodu rośnie jego ryzyko narażenia się na sankcje, nawet w przypadkach, gdy postępuje w dobrej wierze. Dotyczy to szczególnie przekroczenia tych przepisów, które związane są obowiązkiem świadczeń na rzecz państwa.
Ustawodawca, chcąc pomóc biznesowi, najpierw stworzył instytucję wiążących instytucji podatkowych. Natomiast 10 lipca 2008 roku znowelizowano ustawę z 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: ustawa), wprowadzając interpretacje dotyczące, ogólnie rzecz ujmując, danin publicznych. I to właśnie ten drugi instrument (dalej: interpretacja) będzie przedmiotem naszych rozważań.
Kto i o co może wnioskować
O wydanie interpretacji może wnioskować przedsiębiorca. Przypomnijmy, że w rozumieniu ustawy jest nim osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Status przedsiębiorcy mają także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie. Zatrzymajmy się w tym miejscu na chwilę.
Nie ma problemu z rozstrzygnięciem tego, że interpretacje obejmują przepisy związane z odprowadzaniem składek do Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ustawie nie znajdujemy jednak definicji daniny publicznej. Z pomocą przychodzi nam tu orzecznictwo sądowe.
Z wyroku z dnia 16 lipca 2009 r. Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim (sygn. II SAB/Go 8/09) można wnioskować, że daniną publiczną jest każde obowiązkowe świadczenie na rzecz państwa lub innego podmiotu publicznoprawnego w celu realizacji zadań o charakterze publicznym. Istotą daniny publicznej jest jej powszechny, przymusowy i bezzwrotny charakter.
Przez daniny publiczne należy zatem uważać opłaty, cła, dopłaty, państwowe pożyczki przymusowe, wszelkiego rodzaju sankcje i kary pieniężne. Podatki stanowią odrębną kategorię danin publicznych, jednakże nie wyczerpują ich zbioru. Pod pojęciem "daniny publiczne" należy zatem rozumieć szereg świadczeń (w tym opłat) o charakterze niepodatkowym, o ile spełniają wskazane wyżej warunki.
Najważniejszy z punktu widzenia naszych rozważań jest art. 10 ust. 2 i 3 ustawy. Zgodnie z tymi przepisami interpretacja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, jednakże przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji. Jednocześnie Interpretacja jest wiążąca dla organów administracji publicznej lub państwowych jednostek organizacyjnych właściwych dla przedsiębiorcy.
Te uregulowania stanowią istotę opisywanej instytucji. Interpretacja jest swoistym wentylem bezpieczeństwa dla przedsiębiorcy. Mechanizm postępowania jest tu następujący. Konkretny przedsiębiorca nie wie, jak ma rozumieć określony przepis (z zakresu opisanego powyżej) w danym stanie faktycznym. Występuje więc o interpretację.
Znajdzie w niej instrukcje, jak ma postąpić. Nie musi się do niej zastosować, jednak jeśli to zrobi, to nie może być pociągnięty do odpowiedzialności z tytułu tego, że w danym stanie faktycznym zachował się zgodnie z tym, co było wskazane w interpretacji. Nie jest ona więc jedynie poradnikiem ze wskazówkami, lecz pewnego rodzaju mapą drogową, która zapewnia bezpieczeństwo.
Co w dokumencie
Wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych. Należy w nim przedstawić stan faktyczny (nie ma znaczenia w tym zakresie moment jego powstania) lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie. Przedsiębiorca opisuje więc we wniosku jak – jego zdaniem – w danym przypadku należałoby postąpić.
Ponadto wniosek zawiera również:
- firmę przedsiębiorcy;
- oznaczenie siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy;
- numer identyfikacji podatkowej (NIP);
- numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Ewidencji Działalności Gospodarczej;
- adres do korespondencji w przypadku, gdy jest on inny niż adres siedziby albo adres zamieszkania przedsiębiorcy.
Uwaga! Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 10 maja 2010 roku (sygn. III AUa 3404/09) określenie "zaistniałego stanu faktycznego" należy rozumieć w taki sposób, iż nie jest istotne, kiedy ów stan faktyczny powstał. Istotne znaczenie ma natomiast to, aby ów stan faktyczny zaistniał rzeczywiście, a skutki jego zaistnienia nadal (tj. również w dacie zgłoszenia wniosku o interpretację) wymagały dokonania interpretacji przepisów, które w ramach subsumcji mają być stosowane w odniesieniu do tego stanu faktycznego.
Ile to kosztuje
Wniosek o wydanie interpretacji podlega opłacie w wysokości 40 zł, którą należy wpłacić w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. W razie nieuiszczenia opłaty w terminie wniosek nie zostanie rozpatrzony.
W przypadku wystąpienia w jednym wniosku o wydanie interpretacji odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych pobiera się opłatę od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Czyli, jeśli w jednym wniosku występujemy o interpretację np. 3 sytuacji, opłata będzie wynosiła 120 zł.
Jakie formalności
Udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie. W interpretacji znajduje się wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie wraz z uzasadnieniem prawnym oraz pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia. Interpretacja jest wydawana bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez organ administracji publicznej lub państwową jednostkę organizacyjną kompletnego i opłaconego wniosku.
W razie niewydania interpretacji w terminie uznaje się, że w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji.
Wróćmy tu do elementów wniosku. Jak już wskazałem, musi się w nim znaleźć stanowisko przedsiębiorcy w danej sprawie. Ustawodawca przyjął zasadę, zgodnie z którą brak reakcji (w ogóle lub w odpowiednim terminie) organu na wniosek sprawia, że zdanie wnioskodawcy staje się w istocie interpretacją ze wszelkimi tego konsekwencjami. To dobra regulacja, jeśli się ma świadomość praktyki funkcjonowania naszej administracji. -
Piotr Rogowiecki ekspert Pracodawcy RP
Piotr Rogowiecki ekspert Pracodawcy RP
Opisana obok instytucja jest stosunkowo prostym pod względem proceduralnym instrumentem ochronnym dla przedsiębiorców i warto z niego korzystać.
Szkoda tylko, że został on wprowadzony jako reakcja na patologiczną sytuację w obszarze polskiej legislacji.
Przepisy powinny być stabilne i przejrzyste, tak aby ich adresaci nie mieli problemów ze zidentyfikowaniem swoich obowiązków.
Jakie zasady ogólne
Wydanie interpretacji odbywa się w ramach postępowania administracyjnego. Przedsiębiorcy w toku swej działalności nierzadko spotykają się z tą procedurą. Dlatego warto znać jej podstawowe zasady. Są nimi następujące zasady:
Jakie zasady ogólne
1. Praworządności.
Decyzje administracyjne mogą być wydawane tylko na podstawie obowiązującego prawa. W toku postępowania nie może być ono naruszane.
2. Uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.
W toku postępowania organ ma w równym stopniu kierować się interesem społecznym (ogólnym), jak i interesem obywateli (indywidualnym).
3. Pogłębiania zaufania do obywateli.
Opieranie się przez organy administracji publicznej wyłącznie na przepisach prawa ma w konsekwencji doprowadzić do sytuacji, w której obywatele będą w większym stopniu ufać swojemu państwu.
4. Informowania stron i innych uczestników postępowania przez organ administracji publicznej.
Organ prowadzący sprawę jest zobligowany do przekazywania stronom pełnej informacji o okolicznościach prawnych i faktycznych w zakresie postępowania.
5. Czynnego udziału stron w postępowaniu.
Obowiązkiem organu prowadzącego postępowanie jest zapewnienie stronie możliwości czynnego udziału w postępowaniu na każdym jego etapie. Strona przed wydaniem decyzji musi mieć możliwość wypowiedzenia się co do zebranych dowodów.
6. Przekonywania.
Obowiązkiem organu jest wyjaśnianie stronom postępowania, jakimi przesłankami kieruje się, podejmując dane rozstrzygnięcie. Celem tej zasady jest doprowadzenie do sytuacji, w której adresat decyzji bez oporu wykona jej treść.
7. Szybkości i prostoty postępowania.
Możliwość realizacji prawa strony jest nierzadko uzależniona od szybkiego wydania rozstrzygnięcia przez organ administracji. Dlatego jest on zobowiązany do możliwie szybkiego działania.
8. Ugodowego załatwiania spraw administracyjnych.
Gdy w danym postępowaniu stronami są podmioty o przeciwstawnych interesach, organ ma obowiązek nakłaniania do ugody, a strony prawo do wykorzystania tej instytucji.
9. Pisemności.
Wszelkie czynności wykonywane w toku sprawy administracyjnej muszą mieć swoje odbicie w materiale pisemnym.
10. Dwuinstancyjności.
Postępowanie administracyjne ma charakter dwuinstancyjny. Strona niezadowolona z rozstrzygnięcia może odwołać się do organu wyższego stopnia, który ponownie rozpoznaje sprawę.
11. Sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych.
Decyzje administracyjne podlegają kontroli sądowej ze względu na ich zgodność z prawem.
