Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych – w skrócie TUW – jest jedną z form organizacyjnych, w jakich w Polsce można wykonywać działalność ubezpieczeniową.

Poza TUW działalność taką można prowadzić w formie spółki akcyjnej, głównego oddziału ubezpieczyciela zagranicznego czy też na zasadzie swobody świadczenia usług ubezpieczeniowych. Ta ostatnia możliwość dostępna jest w zasadzie jedynie dla zagranicznych ubezpieczycieli z siedzibą w Unii Europejskiej.

Zasadniczą prawną regulację TUW zawiera ustawa z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (dalej: ustawa).

Zgodnie z ustawą, TUW jest zakładem ubezpieczeń, który ubezpiecza swoich członków na zasadzie wzajemności. Wzajemność ta polega na tym, że członkowie TUW zrzeszają się celem zapewnienia sobie nawzajem ochrony ubezpieczeniowej.a

Forma prawna TUW może być szczególnie atrakcyjna w przypadku ubezpieczenia grupy osób czy podmiotów organizacyjnych w ramach danej branży lub wykonujących określony zawód (np. notariusze, lekarze).

Istotne jest to, że TUW jest osobą prawną. TUW zyskuje osobowość prawną po wpisie do KRS.

Uwaga!

Członkami TUW mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jednak mogące – na podstawie szczególnych uregulowań ustawowych – nabywać prawa i zaciągać zobowiązania (np. spółka jawna, komandytowa).

Jaka procedura

Procedura założenia TUW składa się z kilku etapów, czyli:

- przygotowania i złożenia do Komisji Nadzoru Finansowego wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej;

- wydania zezwolenia przez KNF;

- rejestracji TUW;

- pokrycia kapitału zakładowego.

Proces utworzenia TUW zajmuje w praktyce około pół roku. Oczywiście w konkretnym przypadku czas ten może ulec skróceniu albo wydłużeniu.

Co we wniosku

Wniosek o wydanie zezwolenia przez KNF jest dokumentem bardzo złożonym. Ustawa ściśle określa jego treść i wymagane załączniki.

Wniosek podlega opłacie skarbowej w wysokości 12 750 zł. Dowód wniesienia opłaty powinien być załączony do wniosku.

Wniosek musi zawierać co najmniej:

- określenie nazwy siedziby i adresu, zasięgu terytorialnego i rzeczowego zakresu działalności TUW;

- określenie wysokości kapitału zakładowego;

- wskazanie założycieli TUW;

- określenie wysokości funduszu organizacyjnego;

- wskazanie imion i nazwisk osób przewidzianych na członków zarządu i rady nadzorczej;

- wskazanie imienia i nazwiska aktuariusza, osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz, w przypadku gdy TUW będzie oferował ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, doradcy inwestycyjnego.

Najważniejszymi załącznikami do wniosku są: projekt statutu TUW, projekty ogólnych warunków ubezpieczeń (OWU), sprawozdania finansowe założycieli oraz szereg dokumentów zawierających inne dane finansowe, a także plan działalności TUW.

Statut TUW jest głównym dokumentem organizacyjnym towarzystwa. Dla ważności wymaga on formy aktu notarialnego. Treść statutu podlega zatwierdzeniu przez KNF w trakcie procedury uzyskiwania zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej.

Zgodnie z ustawą, statut powinien regulować szereg kwestii. W tym w szczególności (poza podstawowymi zagadnieniami takimi jak nazwa, wysokość kapitału zakładowego, zarząd i rada nadzorcza czy walne zgromadzenie):

- zakres oferowanych ubezpieczeń;

- zasady wykorzystania nadwyżki bilansowej oraz sposób pokrycia ewentualnych strat;

- rodzaje członkostwa, zasady jego uzyskania i utraty;

- organ uprawniony do zatwierdzania OWU;

- czy i jakie świadczenia muszą spełniać członkowie na rzecz TUW;

- OWU, które mogą, ale nie muszą, być dołączone do statutu.

Plan działalności określa dane i warunki, jakie ze względu na rodzaj i rozmiar prowadzonych ubezpieczeń są niezbędne do zapewnienia zdolności TUW do wykonywania zobowiązań. Plan działalności obejmuje 3 pierwsze lata obrotowe działalności TUW.

Najpierw zezwolenie

KNF wydaje zezwolenie po rozpoznaniu wniosku. Zezwolenie wydaje się w formie decyzji administracyjnej. Obejmuje ona rodzaje działalności ubezpieczeniowej, wg określenia ich w ustawie.

Co istotne KNF nie wyda zezwolenia, jeżeli, w szczególności:

- wniosek o wydanie zezwolenia i dołączone do niego dokumenty nie spełniają wymagań określonych prawem;

- w skład zarządu lub rady nadzorczej TUW wchodzą osoby, które nie spełniają wymogów określonych w ustawie;

- założyciele TUW byli karani za umyślne przestępstwo stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu;

- założyciele TUW nie dają rękojmi prowadzenia spraw krajowego zakładu ubezpieczeń w sposób należycie zabezpieczający interesy ubezpieczających, ubezpieczonych, uposażonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia;

- założyciele TUW nie udowodnią posiadania środków finansowych w wymaganej przepisami wysokości;

- założyciele posługują się wartościami majątkowymi pochodzącymi z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł;

- plan działalności TUW nie zapewnia zdolności krajowego zakładu ubezpieczeń do wykonywania zobowiązań.

Później rejestracja, czyli osobowość

Po uzyskaniu zezwolenia założyciele TUW muszą zarejestrować towarzystwo w KRS. Jest to istotny element procedury tworzenia TUW, gdyż dopiero z momentem rejestracji TUW uzyskuje osobowość prawną.

Uwaga!

Równolegle z rejestracją w KRS, TUW powinien zostać zarejestrowany dla potrzeb podatkowych oraz w REGON i ZUS.

Pora na kapitał – tylko pieniądze

Kapitał zakładowy TUW nie może być niższy niż najwyższa wysokość minimalnego kapitału gwarancyjnego wymaganego dla rodzaju ochrony ubezpieczeniowej, jaką TUW ma zamiar świadczyć.

Kapitał zakładowy TUW musi zostać pokryty w całości wkładem pieniężnym. Nie są, więc możliwe aporty.

Uwaga!

Należy pamiętać, że pełne pokrycie kapitału (wpłata na rachunek bankowy TUW) musi nastąpić w terminie 30 dni od dnia zarejestrowania TUW w KRS.

Komentuje Bartosz Romanowski, radca prawny, Baker & McKenzie

Zgodnie z ustawą z 15 kwietnia 2011 r. o działalności medycznej, podmioty lecznicze (szpitale, lekarze, pielęgniarki) są obowiązane zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, a w przypadku podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, dodatkowo ubezpieczenie z tytułu zdarzeń medycznych.W związku z tym – w kontekście rosnących składek – powstaje pytanie, czy wyżej wymienione ubezpieczenia mogą być zapewnione podmiotom leczniczym przez TUW?

Odpowiedz wydaje się być twierdząca. Przepisy nie określają bowiem, jakie zakłady ubezpieczeń mogą oferować powyższe ubezpieczenia. Tak więc, podmioty lecznicze mogą zrzeszyć się w ramach TUW i w ten sposób spełnić obowiązek ustawowy.Należy podkreślić, że możliwość taka istnieje zarówno dla szpitali, jak i dla innych podmiotów leczniczych.

Tym samym mogą one skorzystać z udogodnień, jakie daje ta forma prowadzenia działalności. Ubezpieczenie w formie TUW może doprowadzić do obniżenia składki czy też możliwości uzyskania jej zwrotu w przypadku wypracowania nadwyżki. Członkowie takiego TUW, np. szpitale publiczne, nie będą ponadto musiały stosować procedur zamówień publicznych do ubezpieczeń oferowanych przez towarzystwo, do którego należą i w związku z tym nie będą musiały ponosić dodatkowych kosztów finansowych i organizacyjnych.

Oczywiście decyzja o założeniu TUW celem uzyskania ochrony w ramach ubezpieczeń medycznych musi być poprzedzona kalkulacjami w ramach konkretnego przypadku i konkretnych założycieli. Natomiast ustawowo możliwość wykorzystania TUW do tego celu nie jest wyłączona.