Wcześniej jednak warto przeprowadzić proste obliczenia. Wbrew bowiem pozorom, choć stawka liniowa jest stała i wynosi 19 proc., nie zawsze będzie opłacalna. Spróbujmy zatem  oszacować dochody, jakie możemy osiągnąć w 2012 r., oraz koszty ich uzyskania, a potem obliczmy podatek. Te proste rachunki wiele nam powiedzą. Warto je przeprowadzić. To dlatego, że wybranej formy opodatkowania nie da się zmienić w trakcie roku. Możliwe będzie to dopiero w kolejnym roku (czyli w 2013).

Według skali...

Jeśli przedsiębiorca nie zdecyduje się na wybór innych form rozliczania z fiskusem, będzie płacił podatek według skali podatkowej ze stawkami 18 i 32 proc.  Przy tej formie rozliczenia może przychód pomniejszyć o koszty jego uzyskania. Ma też prawo do odliczania strat (gdy takie ponosi firma). Może też korzystać z ulg podatkowych (m.in. internetowej, na dzieci) albo – gdy spełnione są stawiane przez ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych warunki – rozliczyć się jako samotny rodzic lub wspólnie z małżonkiem.

Pewną niewygodą jest konieczność prowadzenia ewidencji (podatkowa księga przychodów i rozchodów lub księga rachunkowa), co dla początkującego biznesmena może być sporym wyzwaniem. Rozliczając się na zasadach ogólnych, podatnik musi samodzielnie obliczać miesięczną lub kwartalną zaliczkę na podatek i wpłacać ją do urzędu skarbowego bez obowiązku składania deklaracji.

...czy stawka liniowa

Inną możliwością jest opłacanie podatku liniowego według stawki 19 proc. Nie jest to jednak – w każdym przypadku – opłacalna forma opodatkowania. Wprawdzie podatnik, tak jak przy opodatkowaniu według skali podatkowej, może pomniejszyć przychód o koszty jego uzyskania.

Jeśli jednak wybrał opodatkowanie dochodów z działalności gospodarczej według jednolitej 19-proc. stawki podatku, to ze swoich dochodów nie może się rozliczać wspólnie z małżonkiem ani na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Przy opodatkowaniu dochodu z działalności gospodarczej nie może też korzystać z ulg podatkowych (np. tzw. ulgi na dzieci czy ulgi internetowej), z wyjątkiem ulgi dla osób osiągających dochody za granicą. Od dochodu może odliczyć tylko zapłacone składki na ubezpieczenie społeczne, a od podatku zapłacone składki zdrowotne.

Podatnik opłacający podatek liniowy skorzysta z ulg jedynie wtedy, jeśli – poza dochodami objętymi stawką 19 proc. – uzyska jeszcze inne, opodatkowane na zasadach ogólnych (czyli według skali podatkowej).

Decydując się na tę formę opodatkowania, warto pamiętać, że nie każdy podatnik może ją wybrać.

Kto nie wybierze

Zgodnie z art. 9a ust. 3 ustawy o PIT, jeżeli podatnik, który wybrał 19-proc. stawkę, uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy, to podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do podatku liniowego.

Wtedy jest zobowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej. Musi też uiścić odsetki za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.

Jeżeli podatnik prowadzi działalność gospodarczą samodzielnie i jest wspólnikiem spółki lub spółek niemających osobowości prawnej, to wybór stawki liniowej dotyczy wszystkich form prowadzenia tej działalności, do których ma zastosowanie ustawa o PIT. Tak samo jest, gdy podatnik jest wspólnikiem kilku spółek niemających osobowości prawnej. Nie ma natomiast przeszkód, aby część wspólników tej samej spółki płaciła podatek według skali, a część liniowy.