Najprostsza i najpopularniejsza wśród osób rozpoczynających swoją przygodę z biznesem jest działalność indywidualna. Rozmiar prowadzonej aktywności nie jest w żaden sposób ograniczony, działalność łatwo też rozpocząć i zakończyć. Minusem może być odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania związane z prowadzoną działalnością. Odpowiedzialność ta rozciąga się bowiem również na małżonka (z wyłączeniem jego majątku osobistego).

Plusem z pewnością jest to, że jednoosobową firmą zarządza jej właściciel. Prowadzenie spraw księgowo-rozliczeniowych w takim przypadku również nie jest szczególnie skomplikowane. No i nie ma żadnych wymagań dotyczących minimalnego kapitału.

Inne rozwiązania dla wspólników

Gdy wspólny biznes chcą prowadzić dwie osoby lub więcej, trzeba pomyśleć o spółce. W grę może wchodzić spółka cywilna albo te, które wymienia kodeks spółek handlowych. Będą to albo spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa i komadytowo-akcyjna), albo handlowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjna). Przy czym spółki handlowe sprawdzą się bardziej przy dużych przedsięwzięciach, nie tylko z uwagi na konieczność zaangażowania większego kapitału, ale też dlatego, że obowiązują w nich dużo bardziej rozwinięte struktury organizacyjno-prawne.

Najprostsza cywilna

W przypadku spółki cywilnej potrzebna jest umowa. Powinna być ona zawarta na piśmie. Spółka cywilna nie posiada firmy, bo nie jest przedsiębiorcą. Przedsiębiorcami są jedynie jej wspólnicy.

Z art. 860 k.c. wynika, że przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.

Jeśli chodzi o odpowiedzialność za zobowiązania spółki, to wspólnicy ponoszą ją solidarnie.

Osobowe: decyduje cel

Inną możliwością jest utworzenie spółki osobowej. To, na jaką przedsiębiorcy się zdecydują, zależy od celu, jaki chcą osiągnąć. Do wyboru jest spółka jawna,  partnerska, komandytowa oraz komandytowo-akcyjna.

Spółka jawna to taka, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Umowa spółki powinna być – pod rygorem nieważności – zawarta na piśmie. Spółka powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę. Dotyczy to wszystkich czynności sądowych i pozasądowych. Co istotne, prawa reprezentowania spółki nie można ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.

Co się tyczy odpowiedzialności, to każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). Nie stanowi to przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. I tu jeszcze ważna uwaga dla osób, które zdecydują się przystąpić do istniejącej już spółki jawnej. Odpowiadają one również za zobowiązania spółki powstałe przed dniem swojego przystąpienia.

Kolejny rodzaj spółki to partnerska. Jest ona tworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami mogą być osoby uprawnione do wykonywania zawodu: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.

Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów.

Umowa spółki, podobnie jak w przypadku spółki jawnej, powinna być zawarta na piśmie i to pod rygorem nieważności.

Przedsiębiorcy mogą również zdecydować się na utworzenie spółki komandytowej. Jest to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

W przypadku spółki komandytowej umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Ostatnim rodzajem spółki osobowej jest komandytowo-akcyjna. Jest to spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Przepisy określają też wymagania dotyczące kapitału zakładowego takiej spółki. Powinien on wynosić co najmniej 50 000 zł.

Kapitałowe: z o.o. i akcyjna

Wśród spółek kapitałowych bardziej popularna jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Kodeks spółek handlowych mówi, że może być ona utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Nie odpowiadają za zobowiązania spółki (ponosi ją zarząd).

Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5000 zł a wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł.

Do powstania spółki z o.o. wymaga się nie tylko zawarcia umowy, ale również wniesienia przez wspólników wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego (a w razie objęcia udziału za cenę wyższą od wartości nominalnej także wniesienia nadwyżki), powołania zarządu, ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej (jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki), wpisu do rejestru.

Sprawy spółki prowadzi i reprezentuje ją zarząd.

Bardziej skomplikowana jest spółka akcyjna. Zawiązać ją może jedna albo więcej osób. Jej statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 100 000 zł. Wartość akcji nie może być niższa niż 1 grosz.