W postępowaniu gospodarczym pozwany przedsiębiorca ma dwa tygodnie od otrzymania pozwu na wniesienie nań odpowiedzi, o ile sąd nie wydał nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym lub upominawczym. Odpowiedź powinna zawierać wszystkie zarzuty, określać dostępne dowody, które mogą okazać się pomocne w rozstrzygnięciu sprawy na korzyść pozwanego.
W postępowaniu zwykłym pozwany ma oczywiście także możliwość wniesienia odpowiedzi na pozew, natomiast jej niewniesienie nie powinno skutkować negatywnymi dla niego konsekwencjami.
Prawo nie przewiduje też żadnych rygorów dotyczących treści samej odpowiedzi na pozew czy też przedstawiania dowodów. Zgodnie bowiem z art. 207 § 1 kodeksu postępowania cywilnego pozwany ma możliwość wniesienia odpowiedzi na pozew.
Zmniejszenie rygorów formalnych postępowania zwykłego wynika z braku profesjonalizmu stron takiego procesu. Inaczej sprawa przedstawia się w postępowaniu gospodarczym.
Przede wszystkim należy pamiętać, że odpowiedź na pozew jest pismem procesowym, istotnym dla dalszego rozpatrywania sprawy przez sąd.
O czym należy pamiętać
W trybie gospodarczym, zgodnie z art. 479
12
§ 1 k.p.c., powód już w pozwie obowiązany jest podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie, pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie było możliwe albo potrzeba powołania wynikła później.
Podobnie na pozwanym w sprawach gospodarczych (o ile sąd nie wydał nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym lub upominawczym) ciąży obowiązek wniesienia odpowiedzi na pozew w terminie dwóch tygodni od jego otrzymania.
Należy też pamiętać, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego (wyrok z 9 lipca 2009, III CSK 341/08) zgłaszanie przez pozwanego zarzutów nie powinno ograniczać się do formułki, że przeczy on wszystkim faktom powołanym przez powoda, poza tymi „które wyraźnie przyzna”.
Pozwany powinien bowiem wskazać fakty i dowody, związane z konkretnymi okolicznościami, z którymi się nie zgadza, a które mają służyć obronie jego racji. Powinien się też ustosunkować do twierdzeń powoda.
Jakie zarzuty
Przypomnijmy, że zarzuty to po prostu oświadczenia czy też wyjaśnienia pozwanego, w których wskazuje określone fakty bądź też przeszkody, które – jego zdaniem – uzasadniają zasadność odpowiedzi na pozew.
Są to tzw. zarzuty merytoryczne, czyli
- braku legitymacji procesowej,
- przedwczesności powództwa,
- przedawnienia,
- upływu terminu zawitego,
- potrącenia,
- zrzeczenia się roszczenia przez powoda.
Inną formą obrony pozwanego przedsiębiorcy może być podniesienie w odpowiedzi na pozew zarzutu procesowego opartego na przepisach procedury cywilnej. W razie uwzględnienia ww. zarzutów pozew zostanie zwrócony bądź odrzucony, bądź sprawa zostanie przekazana innemu sądowi lub organowi.
Istnieją zarzuty procesowe, które mogą być zgłoszone przez pozwanego najpóźniej do chwili wdania się w spór co do istoty sprawy, tzn. przed złożeniem oświadczenia zawierającego żądanie oddalenia powództwa, a więc zawierającego zarzuty merytoryczne.
Wśród takich zarzutów można wymienić np. zarzut:
- niewłaściwego określenia przez powoda wartości przedmiotu sporu,
- istnienia zapisu na sąd polubowny,
- zawarcia umowy o mediację wraz z wnioskiem o skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego.
Za brak odpowiedzi
Jeżeli przedsiębiorca nie złoży odpowiedzi na pozew w ustawowym terminie, sąd może:
- wydać wyrok zaoczny, co oznacza, że sąd bez przeprowadzania długiego w polskich realiach procesu gospodarczego przyjmuje za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą;
- obciążyć pozwanego przedsiębiorcę kosztami procesu niezależnie od wyniku sprawy (tzn. nawet w wyniku np. późniejszego wygrania sprawy przez pozwanego).
Ponadto, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2008 (IV CSK 323/08), jeżeli odpowiedź na pozew nie została skutecznie złożona (np. ją zwrócono), wówczas wszelkie twierdzenia, zarzuty i dowody powinny być zgłoszone w sprzeciwie od wyroku zaocznego.
Pismo przygotowawcze
Odpowiedź na pozew jako tzw. pismo przygotowawcze w rozumieniu art. 127 k.p.c. powinna zawierać następujące elementy:
- przedstawienie stanu sprawy,
- ustosunkowanie się do twierdzeń powoda i dowodów przez niego wskazanych,
- powołanie zarzutów i dowodów potwierdzających własne stanowisko,
- załączenie dowodów w postaci dokumentów,
- zgłoszenie wniosków, które mają być przeprowadzone na rozprawie.
Marcin Marcinkowski radca prawny
