W świetle art. 39 kodeksu pracy przełożony nie może wypowiedzieć angażu pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
Ta szczególna ochrona nie obowiązuje jednak w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Zakres jej jest również węższy przy wypowiedzeniu warunków pracy lub płacy .
Wprowadzenie nowych zasad wynagradzania
Następuje w drodze zmiany układu zbiorowego pracy bądź – w razie jego braku – regulaminu wynagradzania. Jeżeli postanowienia tych dokumentów mają pogarszać sytuację pracowników bądź tej ich części, do której należy zatrudniony w wieku przedemerytalnym, konieczne jest wręczenie wypowiedzenia zmieniającego.
Modyfikacja warunków zatrudnienia
Można wręczyć wypowiedzenie zmieniające pracownikowi w wieku przedemerytalnym, gdy spełnione zostały następujące warunki:
- wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której podwładny w wieku przedemerytalnym należy,
- pracownik utracił zdolność do wykonywania dotychczasowych obowiązków, a okoliczność ta została stwierdzona orzeczeniem lekarskim albo też bez swojej winy utracił uprawnienia konieczne do jej wykonywania.
Z mocy art. 5 ust. 6 w zw. z art. 5 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13 marca 2003 o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm., dalej ustawa o zwolnieniach grupowych), gdy wprowadzenie nowych, mniej korzystnych zasad wynagradzania wynika z przyczyn niedotyczących podwładnych, również wobec osób w wieku przedemerytalnym można zastosować wypowiedzenie zmieniające. I to bez przyznania im dodatku wyrównawczego do końca okresu, w którym pracownik podlega szczególnej ochronie.
To dlatego że art. 43 k.p. jest przepisem szczególnym wobec art. 5 ust. 6 ustawy o zwolnieniach grupowych.
Przykład 1
Z uwagi na drastyczny spadek liczby zamówień zarząd X sp. z o.o. podjął decyzję o zmianie warunków wynagradzania określonych w regulaminie. Zmiana ta polegała na obniżeniu zasadniczego uposażenia do kwoty 1 tys. zł netto tej kadrze pracowników, która dotąd otrzymywała dwukrotnie wyższą pensję.
Do grupy tej należał m.in. pan Oskar, znajdujący się w wieku przedemerytalnym. Podwładnym wręczono wypowiedzenia zmieniające. Pan Oskar nie przyjął oferty, twierdząc, że skoro brakuje mu nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, to nie można pogarszać jego sytuacji zawodowej ani tym bardziej go zwolnić.
Jego stanowisko nie jest zasadne. Jeżeli bowiem wprowadza się nowe zasady wynagradzania dla ogółu zatrudnionych albo tej kategorii, do której należy pracownik w wieku przedemerytalnym, to wręczenie mu wypowiedzenia zmieniającego jest zgodne z prawem.
Utrata zdolności do wykonywania zadań…
O utracie przez podwładnego zdolności do świadczenia dotychczasowych obowiązków lekarz orzeka na podstawie wyników przeprowadzonego badania i oceny zagrożeń jego zdrowia i życia występujących na stanowisku pracy. Tak wynika z § 3 rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm.).
Oceny zagrożeń medyk dokonuje na podstawie przekazywanej przez pracodawcę informacji o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym również o aktualnych wynikach badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących na stanowiskach pracy.
Wskazane jest, aby lekarz uzupełnił informacje pracodawcy o spostrzeżenia z przeprowadzonych wizytacji stanowisk pracy. Orzeczenia lekarskie wydawane są w formie zaświadczeń, a lekarz dokonujący badania profilaktycznego przekazuje je zarówno pracodawcy, jak i zaangażowanemu.
Przykład 2
Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne stwierdził, że pan Kamil (będący w wieku przedemerytalnym) nie może już wykonywać dotychczasowych obowiązków. Był sztygarem w kopalni węgla kamiennego w Katowicach.
Pracodawca – po otrzymaniu zaświadczenia lekarskiego – wręczył mu więc wypowiedzenie zmieniające i zaproponował w nim stanowisko pracownika biurowego z uposażeniem niższym od poprzedniego o 200 zł netto. Pan Kamil przyjął tę ofertę.
Przełożony mógł postąpić w opisany sposób.
Sąd Najwyższy w wyroku z 7 lutego 2006 (I PK 153/05)
wskazał, że częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej.
…albo uprawnień
Okolicznością uzasadniającą wręczenie pracownikowi w wieku przedemerytalnym wypowiedzenia zmieniającego jest również utrata przez niego uprawnień koniecznych do wykonywania dotychczasowej pracy.
Katalog tych sytuacji jest otwarty. Nie mogą być one jednak spowodowane jego zawinionym zachowaniem. Taki podwładny może bowiem wówczas stracić stanowisko w trybie dyscyplinarnym.
Przykład 3
U pana Piotra, zaangażowanego w Y sp. z o.o., stwierdzono chorobę psychiczną. W następstwie tej diagnozy złożył on wniosek o skreślenie go z listy radców prawnych. Wniosek został uwzględniony. Biorąc pod uwagę, że tytuł radcy prawnego był niezbędny do piastowania stanowiska specjalisty ds. prawnych, na którym był zatrudniony, przełożony wręczył mu wypowiedzenie zmieniające.
Zaproponował w nim objęcie funkcji kierownika działu kadr. Pan Piotr nie zaakceptował tej oferty. Wypowiedzenie zmieniające przekształciło się więc w definitywne.
Pracodawca mógł postąpić w opisany sposób, mimo że panu Piotrowi brakowało nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, a okres zatrudnienia umożliwiał mu uzyskanie prawa do emerytury z uzyskaniem tego wieku.
Autorka jest adwokatem, prowadzi własną kancelarię w Płocku
Zobacz więcej w serwisie:
»
»
»
Pracownicy w wieku przedemerytalnym
»
»
»
Wypowiedzenie warunków pracy i płacy (tzw. zmieniające)
