Zasady kontrolowania przedsiębiorców określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A5A0B27F864C7759284F7E513B9037E9?id=236773]ustawa o swobodzie działalności gospodarczej[/link]. To z jej art. 79 wynika obowiązek zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli.
[b]Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie siedmiu dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia[/b]. Warto pamiętać, że jeśli kontrola nie zostanie wszczęta w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, urzędnicy będą musieli wysłać kolejne zawiadomienie.
W zawiadomieniu o zamiarze wszczęcia kontroli powinno znaleźć się oznaczenie organu, data i miejsce wystawienia, oznaczenie przedsiębiorcy, wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli oraz podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia.
[srodtytul]Czasem bez zapowiedzi[/srodtytul]
Od zasady, że o wizycie przedsiębiorcę trzeba powiadomić, przepisy przewidują jednak wyjątki. Nie jest to konieczne, gdy kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej.
[b]O kontroli nie uprzedza się również, gdy jej przeprowadzenie jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego[/b] albo gdy przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.
Bez uprzedzenia inspektorzy mogą wejść do firmy również w przypadku kontroli jakości paliw (gdy jest ona przeprowadzana na postawie przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0FDCD032C57C2EDA87EB3F2B03603E11?id=183374]ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw[/link]) oraz kontroli prowadzonej w toku postępowania na podstawie przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=75E8B9AD56394157BA1197F1D3FA6C94?id=185138]ustawy z 6 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów[/link].
Przedsiębiorca nie ma też co liczyć o zawiadomieniu o zamiarze przeprowadzenia kontroli, gdy jest ona niezbędna w związku z koniecznością przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałaniu popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.
Jak wynika z [b]pisma ministra finansów z 11 maja 2009 r. (PK4/8012/46/AAN/09/274)[/b], dla podjęcia przez organy podatkowe kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy w celu przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia musi zachodzić związek przyczynowy z określonym działaniem przedsiębiorcy (np. poprzez niewywiązywanie się z obowiązków podatkowych) zmierzającym np. do popełnienia przestępstwa albo wykroczenia skarbowego.
Przykładowo, na podstawie art. 54 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BFD34141EAC965A73BD747CB45B59DD4?id=186065]kodeksu karnego skarbowego[/link] działanie podatnika polegające na uchylaniu się od opodatkowania, nieujawnianiu właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania, a także nieskładaniu deklaracji stanowi przestępstwo skarbowe.
Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się także w przypadkach określonych w art. 282c [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ordynacji podatkowej[/link] (czyli m.in. gdy kontrola dotyczy opodatkowania przychodów nieujawnionych).
[srodtytul]Na początek legitymacja i upoważnienie[/srodtytul]
Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organów kontroli po okazaniu przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, chyba że przepisy szczególne przewidują możliwość podjęcia kontroli po okazaniu legitymacji.
W takim przypadku upoważnienie doręcza się przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej w terminie określonym w tych przepisach, lecz nie później niż trzeciego dnia od wszczęcia kontroli.
[b]Podjęcie czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej może dotyczyć jedynie przypadków, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego[/b] lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia, a także gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego.
Warto pamiętać, że zakres kontroli nie może wykraczać poza ten wskazany w upoważnieniu.
W przypadku wszczęcia czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej osoba podejmująca kontrolę ma obowiązek poinformować kontrolowanego przedsiębiorcę lub osobę, wobec której podjęto czynności kontrolne, o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli.
[srodtytul]W siedzibie, sprawnie i do tego szybko[/srodtytul]
Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego.
Kontrola lub poszczególne czynności kontrolne za zgodą kontrolowanego mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.
[b]Czynności kontrolne powinny być przeprowadzane w sposób sprawny[/b] i możliwie niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy.
W przypadku gdy przedsiębiorca wskaże na piśmie, że przeprowadzane czynności zakłócają w sposób istotny działalność gospodarczą, konieczność podjęcia takich czynności powinna być uzasadniona w protokole kontroli.
[srodtytul]Nieprawidłowości wolno skarżyć[/srodtytul]
Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów. Sporządza go na piśmie w ciągu trzech dni roboczych liczonych od dnia wszczęcia kontroli i przekazuje do organu podejmującego i wykonującego kontrolę. O wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego. Musi też wniesienie sprzeciwu uzasadnić.
Co istotne, wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy, z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu do czasu rozpatrzenia sprzeciwu, a w przypadku wniesienia zażalenia do czasu jego rozpatrzenia. Z drugiej jednak strony wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli od dnia wniesienia sprzeciwu.
Organ kontroli – w terminie trzech dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu – rozpatruje go oraz wydaje postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych albo o ich kontynuowaniu.
Na postanowienie to przedsiębiorcy przysługuje zażalenie. Należy je wnieść w terminie trzech dni od dnia otrzymania postanowienia.
Rozstrzygnięcie zażalenia następuje w drodze postanowienia, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia jego wniesienia.
[ramka][b]W firmie musi być książka[/b]
Przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli. Książka kontroli może mieć formę zbioru dokumentów. Służy ona przedsiębiorcy do dokumentowania liczby i czasu trwania kontroli jego działalności.
Taka książka może być prowadzona także w formie elektronicznej. Domniemywa się, że dane zawarte w książce kontroli prowadzonej w formie elektronicznej znajdują potwierdzenie w dokumentach przechowywanych przez przedsiębiorcę.
Przedsiębiorca jest obowiązany dokonywać w książce kontroli wpisu informującego o wykonaniu zaleceń pokontrolnych bądź wpisu o ich uchyleniu przez organ kontroli lub jego organ nadrzędny albo sąd administracyjny. [/ramka]
