Do egzekucji z ruchomości komornik przystępuje przez ich zajęcie. Powoduje to, że właściciel i posiadacz zajętego przedmiotu traci prawo rozporządzania nim, zwłaszcza sprzedaży czy innego rodzaju obciążania. Jeśli mimo to dojdzie do sprzedaży, postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone również przeciwko nabywcy.
[b]Zakaz rozporządzania zajętą rzeczą trwa do czasu osiągnięcia celu, dla którego zajęcie zostało przeprowadzone[/b]. W chwili zajęcia komornik powinien doręczyć nam zawiadomienie o wszczęciu egzekucji.
[srodtytul]Co wolno zająć[/srodtytul]
Zająć można ruchomości dłużnika będące bądź w jego władaniu, bądź we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Ruchomości dłużnika będące we władaniu osoby trzeciej można zająć tylko wtedy, gdy osoba ta zgadza się na ich zajęcie albo przyznaje, że stanowią one własność dłużnika, oraz w wypadkach wskazanych w ustawie.
Jednakże w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej dopuszczalne jest zajęcie ruchomości na zasadach przewidzianych w przepisach o egzekucji administracyjnej.
Przepisy wprowadzają pewne ograniczenia.[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930] Kodeks postępowania cywilnego[/link] mówi, że [b]nie należy zajmować więcej ruchomości ponad te, które są potrzebne do zaspokojenia należności i kosztów egzekucyjnych[/b].
Dobrze jest też pamiętać o tym, że przy zajęciu dłużnik powinien wymienić komornikowi znajdujące się w jego władaniu ruchomości, do których osobom trzecim przysługuje prawo żądania zwolnienia ich od egzekucji, ze wskazaniem adresów tych osób.
Komornik zawiadomi o zajęciu osoby wskazane przez dłużnika. Jeśli dłużnik jest nieobecny przy zajęciu, powinien zrobić to niezwłocznie po otrzymaniu odpisu protokołu zajęcia.
[srodtytul]Pieniądze[/srodtytul]
Komornik może zająć m.in. pieniądze. K.p.c. w art. 852 mówi, że z zajętych pieniędzy zaspokoi wierzycieli, a jeżeli nie wystarczają na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, złoży je na rachunek depozytowy sądu w celu podziału.
[b]Jeśli zatem pieniądze wystarczą na zaspokojenie wierzycieli, komornik niezwłocznie po zajęciu wyda im je[/b]. Jeżeli się jednak okaże, że pieniędzy jest za mało, aby wszyscy otrzymali to, co im się należy, ma obowiązek złożyć je na rachunku depozytowym sądu, a to dlatego, że w takiej sytuacji niezbędne jest sporządzenie planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji.
Obowiązek złożenia pieniędzy na rachunek depozytowy sądu komornik ma także wtedy, gdy do zajętych pieniędzy osoba trzecia ma prawo stanowiące przeszkodę do ich wydania wierzycielowi.
[srodtytul]Oszacowanie i oznakowanie[/srodtytul]
Komornik, zajmując ruchomości, powinien oznaczyć ich wartość w protokole. Może zrobić to samodzielnie lub z pomocą biegłego. Istotne przy tym jest to, że zajmując ruchomości, komornik nie może w protokole oznaczyć globalnej ich wartości. Powinien zrobić to oddzielnie w stosunku do każdej z nich. Zwracał na to uwagę [b]Sąd Najwyższy już w uchwale z 9 grudnia 1986 r. (III CZP 61/86)[/b].
Oszacowanie co do zasady ma miejsce w trakcie zajęcia, a tylko wyjątkowo – gdy oszacowanie przez biegłego nie było możliwe np. ze względów technicznych – w dniu licytacji.
Pamiętajmy, że na oszacowanie przysługuje skarga. Wnosi się ją do komornika przy zajęciu ruchomości, a gdyby to nie było możliwe – do dnia licytacji. Licytacja jest bowiem ostatnim dniem, kiedy można ocenić i ewentualnie skorygować oszacowanie przy pomocy biegłego.
Z zajęciem związane są też, poza oszacowaniem, pewne czynności techniczne. Otóż na każdej zajętej ruchomości komornik umieszcza znak ujawniający na zewnątrz jej zajęcie, a jeżeli nie jest to możliwe – ujawnia zajęcie w inny sposób.
W tym celu [b]komornik nakleja na ruchomości kartkę ze swoją pieczęcią albo przymocowuje tę kartkę sznurkiem z pieczęcią lakową[/b]. To oznakowanie jest ważne, bo zapobiega zbyciu rzeczy przez dłużnika, a nawet gdy do takiego zbycia dojdzie, uniemożliwia uznanie, że nabywca był w dobrej wierze. Tym samym pozbawia nabywcę ochrony na mocy prawa cywilnego.
[ramka][b]Przykład[/b]
Komornik zajął maszyny w firmie pana Bartłomieja. Mimo to pan Bartłomiej jedną z nich sprzedał. Usunął z niej kartkę informującą o zajęciu, jaką pozostawił komornik. Usunięcie tej kartki nie będzie miało żadnego znaczenia dla skutecznego zajęcia maszyny.
Co więcej, może narazić pana Bartłomieja na odpowiedzialność karną. Ten bowiem, kto niszczy, uszkadza lub usuwa dokument, którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać (a tak jest z kartką, jaką nakleja komornik), podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo nawet więzienia do dwóch lat.[/ramka]
[srodtytul]Czasem z dozorcą[/srodtytul]
Co do zasady zajęte ruchomości komornik pozostawi we władaniu osoby, u której je zajął. Jednak z ważnych przyczyn może w każdym stanie postępowania oddać je pod dozór innej osobie, nie wyłączając wierzyciela, choćby to było połączone z koniecznością ich przeniesienia.
Przyczyny, jakie komornik bierze pod uwagę, mogą być różnej natury, np. zagrożenie zniszczenia rzeczy czy niewłaściwe warunki jej przechowywania. Musi jednak dobrze je rozważyć, bo za niestaranne działanie w tym względzie komornik ponosi odpowiedzialność. Jest on obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności.
Osoby, którym komornik przekaże ruchomość, pełnią obowiązki dozorcy. Oczywiście [b]osoba, którą komornik wskaże jako dozorcę, musi wyrazić zgodę na pełnienie tej funkcji, a to dlatego, że nie ma żadnego ustawowego obowiązku jej przyjęcia[/b]. Oddając ruchomość dozorcy, komornik poucza go o jego obowiązkach. W razie potrzeby ustala jego wynagrodzenie.
Dozorca lub dłużnik, któremu powierzono dozór, obowiązany jest przechowywać oddane mu pod dozór ruchomości z taką starannością, aby nie straciły na wartości, i oddać je na wezwanie komornika lub stosownie do orzeczenia sądu albo na zgodne wezwanie obu stron. Jeżeli dozorca lub dłużnik zobowiązany do wydania ruchomości ich nie oddaje, komornik mu je odbiera.
Dozorca obowiązany jest zawiadomić komornika o zamierzonej zmianie miejsca przechowania ruchomości. Co ważne, nie odpowiada za pogorszenie, uszkodzenie, zniszczenie lub zaginięcie zajętych ruchomości, jeżeli zachował staranność, do jakiej był obowiązany.
Jeżeli zajęte ruchomości pozostawiono w pomieszczeniu należącym do dłużnika i dozór powierzono jemu samemu lub członkowi jego rodziny razem z nim mieszkającemu, ma on prawo zwykłego używania rzeczy, byleby przez to rzecz nie straciła na wartości. Również osoba trzecia, pod której dozorem komornik pozostawił zajęte u niej ruchomości dłużnika, może ich używać, jeżeli jest do tego uprawniona.
[srodtytul]Czas na sprzedaż[/srodtytul]
Przepisy mówią, że [b]sprzedaż zajętych ruchomości nie może nastąpić wcześniej niż siódmego dnia od daty zajęcia. Jednak sprzedaż zajętych ruchomości może nastąpić bezpośrednio po zajęciu, jeżeli ruchomości ulegają łatwo zepsuciu albo sprawowanie nad nimi dozoru lub ich przechowywanie powodowałoby nadmierne koszty[/b], a także wtedy, gdy zajęto inwentarz żywy, a dłużnik odmówił zgody na przyjęcie go pod dozór.
Komornik może sprzedać z wolnej ręki inne ruchomości, jeżeli dłużnik wyraził na to zgodę i określił minimalną cenę zbycia. Sprzedaż nie może nastąpić wcześniej niż po 14 dniach od dnia oszacowania i tylko wtedy, gdy wierzyciele wyrazili na to zgodę.
Zajęte ruchomości nieużywane, stanowiące przedmiot obrotu handlowego, komornik na wniosek strony może sprzedać przedsiębiorcy prowadzącemu obrót takimi ruchomościami po cenach hurtowych, a gdy takie ceny nie zostaną udokumentowane, po cenach o 25 proc. niższych od wartości szacunkowej ruchomości.
Zajęte ruchomości, których sprzedaż wymaga zezwolenia, komornik sprzeda za pośrednictwem przedsiębiorstwa posiadającego takie zezwolenie albo sprzeda je temu przedsiębiorstwu.
Do oszacowania zajętych przedmiotów o wartości historycznej lub artystycznej komornik wzywa biegłego. Przedmioty te mogą być sprzedane za pośrednictwem przedsiębiorstwa zajmującego się ich obrotem albo państwowemu muzeum, bibliotece, archiwum lub ośrodkowi badań i dokumentacji.
Do oszacowania wyrobów ze złota i platyny komornik powołuje biegłego. Wyroby ze złota i platyny, z wyjątkiem przedmiotów użytkowych, oraz przedmioty ze złota lub platyny niezdatne do użytku komornik sprzedaje przedsiębiorstwu jubilerskiemu lub innemu zajmującemu się obrotem lub przerobem metali szlachetnych.
Zajęte dewizy komornik sprzedaje bankowi lub innemu przedsiębiorcy zajmującemu się ich kupnem. Cena zbycia nie może być niższa od kursu kupna waluty obcej w złotych przez Narodowy Bank Polski w dniu poprzedzającym datę sprzedaży.
[srodtytul]Czasem licytacja[/srodtytul]
Jeśli zajętych ruchomości nie sprzedano w opisany wcześniej sposób, komornik sprzedaje je w drodze licytacji publicznej. [b]Cena wywołania w pierwszym terminie licytacji publicznej wynosi trzy czwarte wartości szacunkowej[/b].
Jeżeli licytacja w pierwszym terminie nie dojdzie do skutku, zajęte ruchomości mogą być sprzedane w drugim terminie licytacyjnym. Cena wywołania w drugim terminie licytacyjnym wynosi połowę wartości szacunkowej. Sprzedaż licytacyjna nie może nastąpić za cenę niższą od ceny wywołania.
O terminie i miejscu licytacji komornik zawiadamia dłużnika najpóźniej na trzy dni przed dniem licytacji.
Dla sprzedaży komisowej zajętej ruchomości cenę sprzedaży ustala się w wysokości wartości szacunkowej. Jeżeli ruchomość nie zostanie po tej cenie sprzedana w ciągu miesiąca, komisant może obniżyć cenę o 25 proc. Z uzyskanej ceny potrąca się prowizję komisową.
[b]Komornik udzieli przybicia osobie ofiarującej najwyższą cenę, jeżeli po trzykrotnym wezwaniu do dalszych postąpień nikt więcej nie zaofiarował.[/b]
Z chwilą przybicia dochodzi do skutku sprzedaż ruchomości na rzecz nabywcy. Od tego czasu należą do niego pożytki ruchomości.
Wierzyciel lub dłużnik może zaskarżyć udzielenie przybicia w razie naruszenia przepisów o publicznym charakterze licytacji, o najniższej cenie nabycia i o wyłączeniu od udziału w przetargu. Skarga powinna być zgłoszona do protokołu licytacji. Nie ma skargi na udzielenie przybicia ruchomości ulegających szybkiemu zepsuciu.
Jeżeli w ciągu dwóch tygodni skarga nie zostanie rozstrzygnięta, nabywca może w ciągu dalszego tygodnia zrzec się nabycia ruchomości i odebrać zapłaconą sumę. Gdy nabywca skorzysta z tego uprawnienia albo gdy sąd odmówi przybicia, licytacja będzie uznana za niedoszłą do skutku.
[srodtytul]Obowiązki nabywcy[/srodtytul]
Nabywca obowiązany jest zapłacić cenę nabycia natychmiast po udzieleniu mu przybicia. Gdy jednak cena przewyższa 500 złotych, obowiązek nabywcy ogranicza się do złożenia natychmiast jednej piątej ceny, nie mniej jednak niż 500 złotych, przy czym reszta powinna być uiszczona do godziny 12 dnia następnego.
[b]Uwaga! Nabywca, który w przepisanym terminie nie uiści ceny w całości lub części, traci prawa wynikające z przybicia[/b].
Jeżeli nabywca nie uiści w terminie sumy przypadającej do zapłaty natychmiast przy udzieleniu przybicia, komornik wznowi niezwłocznie przetarg tych samych ruchomości, rozpoczynając od ceny wywołania, przy czym opieszały nabywca nie może nadal uczestniczyć w licytacji. W razie niezapłacenia w terminie reszty ceny płatnej dnia następnego po licytacji, będzie wyznaczona ponowna licytacja na warunkach pierwszej.
Od nabywcy, który nie dopełnił obowiązku zapłaty ceny lub jej części w terminie przepisanym, komornik ściągnie sumę odpowiadającą jednej dziesiątej części sumy nabycia, na którą będzie zaliczona kwota przez nabywcę wpłacona.
Nabywca po uprawomocnieniu się przybicia i zapłaceniu całej ceny staje się właścicielem nabytych ruchomości. Gdy sąd odmówi przybicia, wypłacona cena nabycia ulega zwrotowi.
Jeżeli licytacja nie doszła do skutku, wierzyciel może w ciągu dwóch tygodni od otrzymania zawiadomienia komornika żądać wyznaczenia drugiej licytacji lub przejąć na własność ruchomości wystawione na sprzedaż albo niektóre z nich w cenie nie niższej od ceny wywołania. Jeżeli egzekucję prowadzi kilku wierzycieli, pierwszeństwo przejęcia ruchomości na własność przysługuje temu z nich, który ofiarował najwyższą cenę, przy równej zaś cenie – temu, na którego żądanie wcześniej dokonano zajęcia.
Oświadczenie o przejęciu będzie uwzględnione tylko wtedy, gdy wierzyciel jednocześnie z wnioskiem złoży całą cenę.
[b]Własność ruchomości przechodzi na wierzyciela z chwilą zawiadomienia go o przyznaniu mu przejętej rzeczy.[/b]
W razie niezgłoszenia w przepisanym terminie wniosku o wyznaczenie drugiej licytacji lub oświadczenia o przejęciu ruchomości na własność komornik umorzy postępowanie co do niesprzedanych ruchomości. Jeżeli spomiędzy kilku wierzycieli jedni żądają licytacji, a inni przejęcia ruchomości na własność, wyznaczona będzie druga licytacja.
Jeśli druga licytacja nie doszła do skutku, wierzycielowi w ciągu dwóch tygodni od otrzymania zawiadomienia komornika przysługuje prawo przejęcia ruchomości na własność za cenę nie niższą od ceny wywołania. Jeżeli wierzyciel nie skorzystał z prawa przejęcia ruchomości na własność, komornik umorzy postępowanie co do rzeczy niesprzedanej lub nieprzejętej na własność.
[ramka][b]Uwaga [/b]
Komornik dokonuje zajęcia przez wpisanie ruchomości do protokołu zajęcia. Odpis protokołu zajęcia należy doręczyć dłużnikowi i współwłaścicielom zajętej ruchomości, którzy nie są dłużnikami.[/ramka]
[ramka][b]Zobacz jak wygląda [link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/dobrafirma/pdf/wniosek o wszczecie egzekucji nieruchomosci.pdf]wniosek o wszczęcie egzekucji nieruchomości (pdf)[/link][/b][/ramka]
[ramka][b]Gdzie trzeba złożyć wniosek[/b]
W przypadku egzekucji świadczeń pieniężnych skierowanych do ruchomości właściwym organem egzekucyjnym jest komornik. Podstawowym sposobem określenia komornika właściwego miejscowo do wyegzekwowania świadczenia jest miejsce położenia ruchomości. Komornik działa na terenie swojego rewiru.
Obejmuje on obszar właściwości sądu rejonowego, część tego obszaru lub obszar właściwości kilku sądów rejonowych. Wierzyciel może jednak wybrać innego komornika, na co pozwala art. 844 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FEBF877810A694D887EFA3AF1E7616A4?n=1&id=133093&wid=296180]kodeksu postępowania administracyjnego[/link].
Warto pamiętać, że komornik, który wszczął egzekucję z niektórych ruchomości dłużnika, jest właściwy do przeprowadzenia egzekucji z pozostałych ruchomości dłużnika, chociażby znajdowały się w okręgu innego sądu.[/ramka]
