Zgodnie z art. 103[sup]1[/sup] [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link] pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługuje urlop szkoleniowy. W ustawie wskazano, że przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą.

I na tym jasność tematu się kończy. [b]Nie wiadomo, w jakich sytuacjach urlop powinien być udzielony ani kiedy należy go udzielić, czy konieczny jest wniosek pracownika ani jakie są konsekwencje braku udzielenia urlopu.[/b]

Kodeks pracy wymienia cztery sytuacje, w których przysługuje urlop szkoleniowy. Są to: przystąpienie do egzaminu maturalnego, przygotowanie pracy dyplomowej oraz przygotowanie się i przystąpienie do egzaminu dyplomowego, przystąpienie do egzaminów eksternistycznych oraz przystąpienie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.

[srodtytul]Matura[/srodtytul]

Pracownikowi przystępującemu do egzaminu maturalnego przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze sześciu dni. To jedyny przypadek, kiedy przesłanki i wymiar urlopu szkoleniowego nie budzą wątpliwości.

Egzamin maturalny to egzamin umożliwiający uzyskanie świadectwa dojrzałości po ukończeniu liceów, czteroletnich techników albo trzyletnich techników dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych. Urlop jest udzielany, gdy pracownik przystępuje do takiego egzaminu. Wynik egzaminu pozostaje bez znaczenia.

[srodtytul]Praca dyplomowa[/srodtytul]

W przypadku przygotowania pracy dyplomowej oraz egzaminu dyplomowego pracownikowi przysługuje aż 21 dni urlopu szkoleniowego.

W kodeksie nie wskazano, jak rozumieć pojęcie pracy dyplomowej oraz egzaminu dyplomowego. Określenia te nie są też definiowane przez inne przepisy prawa, jak również nie zostały objaśnione w uzasadnieniu projektu ustawy wprowadzającej omawiane zmiany. Pojawia się zatem pytanie, czy może ustawodawca miał na myśli wszystkie przypadki zakończenia studiów?

W tej kwestii z pomocą przychodzi Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które wyjaśnia, że wymiar urlopu na ostatnim roku studiów jest niezależny od tego, jakiego rodzaju studia kończy pracownik. Taki urlop przysługuje z tytułu ukończenia studiów np. licencjackich, magisterskich czy podyplomowych, jak również doktoranckich, niezależnie od trybu ich odbywania.

[b]Urlop szkoleniowy nie przysługuje w przypadku ukończenia studiów, które nie kończą się przygotowaniem pracy dyplomowej oraz egzaminem dyplomowym[/b] – dotyczy to w szczególności studiów medycznych czy weterynaryjnych. Warunkiem udzielenia urlopu w wymiarze 21 dni jest bowiem równoczesne spełnienie dwóch warunków – przygotowywania pracy dyplomowej oraz przystąpienia do egzaminu dyplomowego.

[srodtytul]Egzaminy eksternistyczne[/srodtytul]

Pracownikowi przystępującemu do egzaminów eksternistycznych przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze sześciu dni.

W tym przypadku należy posłużyć się ustawowym znaczeniem egzaminów eksternistycznych, wynikającym z ustawy o systemie oświaty. Egzaminy takie mogą być zdawane przez osoby, które ukończyły 18 lat, ale nie uczęszczają regularnie do żadnej szkoły. Wtedy możliwe jest uzyskanie świadectwa ukończenia szkoły podstawowej, gimnazjum lub liceum ogólnokształcącego na podstawie egzaminów eksternistycznych przeprowadzanych przez okręgową komisję egzaminacyjną.

Urlop szkoleniowy nie przysługuje natomiast w przypadku egzaminów zdawanych przez studentów poza okresem sesji. Choć egzaminy takie są nazywane eksternistycznymi, to nie są to egzaminy eksternistyczne w rozumieniu ustawy i nie uprawniają one do uzyskania urlopu szkoleniowego.

[srodtytul]Kwalifikacje zawodowe[/srodtytul]

Pracownikowi przystępującemu do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze sześciu dni. Ten przypadek wywołuje najwięcej kontrowersji oraz budzi największy sprzeciw pracodawców.

Początkowo pojawiały się głosy, że pojęcie egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe należy rozumieć szeroko jako wszelkie egzaminy wiążące się z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych. Wtedy egzaminem kończącym kurs mógłby być np. egzamin organizowany przez szkołę językową w związku z zakończeniem semestru nauki.

Jednakże Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wyjaśniło (zobacz [link=http://www.rp.pl/artykul/162949,521462_Stanowisko_Ministerstwa_Pracy_i_Polityki_Spolecznej_w_sprawie_podnoszenia_kwalifikacji_zawodowych.html]Stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w sprawie podnoszenia kwalifikacji zawodowych[/link]), że[b] urlop szkoleniowy w wymiarze sześciu dni przysługuje pracownikowi przystępującemu do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe jedynie wtedy, gdy obowiązek potwierdzenia danej formy kształcenia egzaminem wynika z ustawy lub przepisów wykonawczych. [/b]Urlop szkoleniowy nie przysługuje więc, gdy organizator danej formy kształcenia (np. kursu) sam zadecyduje, że kończy się ona egzaminem (dotyczy to m.in. certyfikatów językowych).  

Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe to przede wszystkim egzamin zdawany w celu uzyskania dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po ukończeniu m.in. zasadniczej szkoły zawodowej, czteroletniego technikum oraz trzyletniego technikum dla absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej.

Są to również wszelkie egzaminy umożliwiające ocenę poziomu opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu zawodu występującego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, których zdanie umożliwia uzyskanie tytułu zawodowego. Wreszcie mogą to być egzaminy wynikające z przepisów szczególnych, dotyczących uprawnień do wykonywania określonych zawodów.

Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe to zarówno pierwszy egzamin, dzięki któremu pracownik uzyskuje określone kwalifikacje, jak i kolejne egzaminy okresowe, które są warunkiem dalszego wykonywania zawodu. Dotyczy to w szczególności wszelkich egzaminów o charakterze technicznym (zdawanych okresowo m.in. przez elektryków czy spawaczy).

[srodtytul]Kiedy dać urlop[/srodtytul]

Pojawiają się też problemy praktyczne związane z udzielaniem urlopów szkoleniowych. Skoro kurs trwa dwa dni, a trzeciego dnia odbywa się egzamin, to kiedy pracodawca powinien udzielić urlopu szkoleniowego? Udzielenie urlopu przed rozpoczęciem kursu wydaje się nie mieć sensu. Udzielenie urlopu po egzaminie tym bardziej nie spełnia przypisanej mu roli, jaką jest przygotowanie do egzaminu.

Ta i wiele innych sytuacji dowodzi, że wprowadzone zmiany spowodowały wiele zamieszania i mogą wywołać bardzo niekorzystne skutki dla pracodawców. Warto zatem rozpocząć rozmowę na temat zmiany regulacji prawnej dotyczącej urlopów szkoleniowych,

w szczególności w przypadku egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Może warto wprowadzić zapis, że urlop szkoleniowy w takich sytuacjach przysługuje tylko w przypadku, kiedy egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe poprzedzony jest kursem, a urlop szkoleniowy jest równy dwudziestej części dni szkolenia, przy czym musi trwać przynajmniej jeden dzień i nie może być dłuższy niż sześć dni. Jest to propozycja, która w zamyśle ma się stać zaczątkiem rozmów na temat zmiany ustawy.

[ramka][b]Może zabraknąć rąk do pracy[/b]

[b]Urlop szkoleniowy w wymiarze sześciu dni przysługuje w każdym przypadku nabywania lub potwierdzania kwalifikacji zawodowych.[/b] Ustawa nie mówi o urlopie wynoszącym „do sześciu dni”, ale określa sztywny wymiar – sześć dni.

Kuriozum sytuacji polega na tym, że niekiedy kurs poprzedzający egzamin zawodowy trwa dwa dni i kończy się egzaminem. Również wtedy pracownikowi przysługuje urlop szkoleniowy w wymiarze sześciu dni. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, kiedy mamy do czynienia z pracownikiem, który okresowo (np. co roku) musi zdawać egzaminy potwierdzające kilka rodzajów kwalifikacji zawodowych.

Wtedy pracownikowi przysługuje sześć dni urlopu na każdy z takich egzaminów. Jeśli odniesiemy to do zakładów pracy zatrudniających kilka tysięcy pracowników zobowiązanych do zdawania egzaminów okresowych potwierdzających kwalifikacje zawodowe, to okaże się, że brakuje rąk do pracy. [/ramka]

[ramka][b]Ważne [/b]

Nowe przepisy kodeksu pracy nie przewidują urlopu szkoleniowego na egzaminy kończące naukę na poszczególnych latach studiów (urlopy szkoleniowe na sesję).

Pracodawca może przyznać taki urlop, ale tylko dobrowolnie, w umowie szkoleniowej.[/ramka]

[ramka][b]Uwaga [/b]

Nowe przepisy znajdują zastosowanie do pracowników, którzy rozpoczęli podnoszenie kwalifikacji zawodowych przed 16 lipca 2010 r.

Natomiast wobec pracowników, którzy rozpoczęli naukę wcześniej, znajdują zastosowanie stare przepisy, w wersji obowiązującej przed 11 kwietnia 2010 r.[/ramka]

[i]Autorka jest doktorem nauk prawnych, radcą prawnym w Kancelarii Prawnej Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy we Wrocławiu[/i]