Stosunek pracy osób, które osiągnęły wiek przedemerytalny, korzysta bowiem ze szczególnej ochrony prawnej, która znacznie ogranicza uprawnienia pracodawcy w zakresie wypowiadania im umów o pracę oraz zmiany warunków pracy lub płacy.

Firma nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeśli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Tak wynika z art. 39 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE89BF528781D2C42167CAF23691862B?id=76037]kodeksu pracy[/link].

Zakaz ten dotyczy przede wszystkim wypowiadania umów zawartych na czas nieokreślony. Stosuje się on także do angaży terminowych, które mogą być rozwiązane za wypowiedzeniem przed upływem czasu, na jaki zostały zawarte. Zakaz ten co do zasady obejmuje także wypowiedzenie warunków pracy lub płacy. Gdyż do wypowiedzenia zmieniającego stosuje się w sposób odpowiedni przepisy dotyczące wypowiadania umów o pracę (art. 42 § 1 k.p.).

Uregulowanie to ma na celu zagwarantowanie pracownikom w wieku przedemerytalnym stałości zatrudnienia, a w konsekwencji i pewności uzyskiwania środków utrzymania w tym okresie życia, gdy ich szanse na zdobycie nowej pracy są bardzo ograniczone.

[srodtytul]W razie zwolnień grupowych[/srodtytul]

Ograniczenie tej stałości stosunku pracy następuje w czasie przeprowadzania przez pracodawców zwolnień grupowych. Zasady dokonywania zwolnień grupowych określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=169524]ustawa z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm.[/link]; ustawa o zwolnieniach grupowych).

Jeżeli przedsiębiorca przeprowadza zwolnienia grupowe, wówczas ma większe możliwości rozwiązywania umów o pracę z pracownikami szczególnie chronionymi, gdyż ustawa wprowadza ograniczenie ogólnych zasad związanych z ochroną zatrudnienia niektórych grup zatrudnianych osób.

Mówi o nim art. 5 ustawy, który w różny sposób modyfikuje zakres ochrony pracowników wynikający z kodeksu pracy i przepisów szczególnych. Przy czym podkreślić należy, że ograniczenia te są różne dla poszczególnych grup pracowników.

W przypadku zaś pracowników w wieku przedemerytalnym ograniczenie szczególnej ochrony ich zatrudnienia sprowadza się do tego, że pracodawca w ramach zwolnień grupowych może wypowiedzieć im warunki pracy lub płacy. Przy czym w razie wypowiedzenia warunków pracy lub płacy, które spowoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikom tym przysługuje, do końca okresu, w którym korzystaliby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, dodatek wyrównawczy obliczony według zasad wynikających z kodeksu pracy (art. 5 ust. 5 i 6 ustawy o zwolnieniach grupowych).

Warto dodać, że zasady obliczania tego dodatku określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=73966]rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.)[/link].

Jednak zaznaczyć trzeba, że wypowiedzenie zmieniające może także doprowadzić do rozwiązania umowy o pracę, w razie gdy pracownik nie przyjmie zaproponowanych mu warunków pracy lub płacy. Skutek taki wynika wprost z art. 42 § 3 k.p. Natomiast pracodawca nie może wypowiedzieć pracownikom w wieku przedemerytalnym umowy o pracę, gdyż w tym zakresie ochrona wynikająca z kodeksu pracy zostaje nadal zachowana.

[ramka][b]Przykład[/b]

W przedsiębiorstwie X przeprowadzane są zwolnienia grupowe, w ramach których postanowiono rozwiązać umowę o pracę także z Józefem J. zatrudnionym w nierentownym dziale produkcji maszyn.

Zarząd przedsiębiorstwa X wręczył więc temu podwładnemu wypowiedzenie umowy o pracę – jako przyczynę wskazując zmiany organizacyjne i ograniczenie produkcji maszyn. Józef J., nie godząc się na takie rozwiązanie angażu, wniósł pozew do sądu pracy, domagając się przywrócenia go do firmy.

Sąd po ustaleniu, że Józef J. w chwili wręczenia mu wypowiedzenia umowy o pracę był już w wieku przedemerytalnym, a staż jego pracy umożliwia mu uzyskanie emerytury w ciągu roku, przywrócił go do pracy. Uznał bowiem,że pracodawca naruszył art. 39 kodeksu pracy.[/ramka]

[srodtytul]Wyłączenie ochrony[/srodtytul]

Warto zaznaczyć, że szczególna ochrona zatrudnienia pracowników w wieku przedemerytalnym nie ma zastosowania w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 41[sup]1[/sup] § 1 k.p.).

W takich bowiem przypadkach dopuszczalne jest wypowiedzenie umów wszystkim pracownikom, w tym także szczególnie chronionym.

[ramka][b]Ważne [/b]

Ustawa o zwolnieniach grupowych dotyczy tylko tych pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników. [/ramka]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]