[b]Czy pracownik, który wnioskuje o urlop wychowawczy, jest chroniony przed zwolnieniem?[/b]

[b]Agnieszka Lechman-Filipiak, radca prawny, partner w kancelarii DLA Piper Wiater:[/b] Co do zasady zatrudniony, który złoży wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego, podlega szczególnej ochronie przed zwolnieniem. Już od dnia złożenia wniosku do dnia zakończenia urlopu pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać z nim umowy o pracę.

Dodatkowo należy wskazać, że zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=57703F768B360D8A09C9D20C2F33ED0D?id=171835]rozporządzeniem ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego[/link] wniosek w tej sprawie należy złożyć pracodawcy w formie pisemnej dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym zamierza się skorzystać z urlopu.

[b]Wyłącznie dwa tygodnie przed urlopem czy można też wcześniej?[/b]

Jest to termin minimalny. Wniosek można złożyć także wcześniej. W praktyce pojawia się pytanie, czy ze szczególnej ochrony korzysta także pracownik, który wiedząc o planowanym przez pracodawcę wypowiedzeniu umowy, składa wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego nieprzekraczającego trzech miesięcy z dużym wyprzedzeniem, np. rok przed jego rozpoczęciem. Takie zachowanie pracownika może być uznane za nadużycie prawa i w związku z tym nie korzysta z ochrony. Nie korzysta z niej także pracownik, który złożył wspomniany wniosek po tym, jak pracodawca wręczył mu wypowiedzenie umowy o pracę.

W jego przypadku firma oczywiście udzieli urlopu wychowawczego, ale umowa o pracę z nim rozwiąże się po upływie okresu wypowiedzenia. Pozostali są chronieni.

[b]Są jednak wyjątki od wspomnianej zasady. [/b]

[b]Tak[/b]. Zgodnie z art. 186[sup]1 [/sup][link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1288079C8A806B4039D19A8B496CF333?id=76037]kodeksu pracy[/link] pracodawca może rozwiązać umowę z pracownikiem w czasie urlopu wychowawczego, gdy firma ogłosi upadłość lub jest w stanie likwidacji. A także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Dodatkowo umowa o pracę z osobą, która złożyła wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego, może zostać rozwiązana w ramach zwolnień dokonywanych z przyczyn niedotyczących pracowników na podstawie [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=807F9AF12FED6F5AA6BF7AC3935103F1?id=169524]ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (czyli na podstawie tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych)[/link]. Jej art. 5 ust. 1 znosi bowiem szczególną ochronę pracowników w przypadku zwolnień grupowych.

[b]A jeśli w firmie będą dokonywane zwolnienia, które nie mają charakteru redukcji grupowych, ale są konieczne z punktu widzenia interesów ekonomicznych pracodawcy?[/b]

Wtedy także jest możliwe rozstanie z podwładnym przebywającym na urlopie wychowawczym. W świetle [b]uchwały Sądu Najwyższego z 15 lutego 2006 r. (II PZP 13/05)[/b] można rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem w czasie wspomnianego urlopu również w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 186[sup]1[/sup] k.p., tj. nie ma miejsca ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy.

W przypadku zwolnień o charakterze indywidualnym, gdy przyczyny niedotyczące pracowników stanowią wyłączny powód wypowiedzenia umowy, stosuje się art. 5 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych. Zgodnie z tym przepisem dopuszczalne jest wypowiedzenie stosunku pracy osobom na urlopie trwającym co najmniej trzy miesiące; dotyczy to także osób na urlopie wychowawczym.

Warunkiem dokonania wypowiedzenia jest niezgłoszenie sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu.

[b]Ale ustawę o zwolnieniach grupowych stosuje się tylko do pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników.[/b]

[b]Tak[/b], jest to istotne. Oznacza, że zwolnienie pracownika, który ubiega się o urlop wychowawczy lub przebywa na nim, z przyczyn niedotyczących pracowników – innych niż ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy – nie jest możliwe w mniejszych firmach, w których pracuje mniej niż 20 osób.

[b]A czy podczas urlopu wychowawczego podwładny zachowuje swoje prawa, np. do ubezpieczenia, bonusów, służbowego samochodu czy telefonu komórkowego?[/b]

Urlop ten wlicza się w dniu jego zakończenia do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze, np. do okresu, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia czy wymiar urlopu wypoczynkowego. Nie wlicza się go natomiast do okresu pracy wymaganego do zajmowania określonego stanowiska, tj. stażu pracy będącego miernikiem kwalifikacji zawodowych.

W czasie urlopu wychowawczego pracownicy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu (chyba że mają inny tytuł do tego ubezpieczenia) i zachowują prawo do świadczeń zdrowotnych – zarówno dla siebie, jak i członków rodziny. Podlegają też obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu, jeśli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz nie mają innych tytułów do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami. Nie podlegają natomiast ubezpieczeniu chorobowemu i wypadkowemu. Składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za osoby przebywające na urlopie wychowawczym w całości są finansowane z budżetu państwa.

Ważne jest też to, że podczas urlopu wychowawczego nie nabywają prawa do świadczeń przysługujących z tytułu wykonywania pracy, np. bonusów.

Co do zasady nie zachowują też prawa do takich dodatkowych świadczeń jak samochód służbowy czy telefon komórkowy, które są mu udostępniane w celu wykonywania obowiązków służbowych. Jeśli oczywiście nie jest to uregulowane w umowie o pracę.