[b]Zatrudniliśmy pracownika na trzymiesięczny okres próbny od 2 lipca 2008 r. Natomiast już od 2 września 2008 r. został on powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Służba ta trwa dziewięć miesięcy, więc do 31 maja 2009 r. powinien ją zakończyć. Od tego momentu pracownik miał 30 dni, w ciągu których powinien się zgłosić w firmie. Według wyliczeń u pracodawcy winien się stawić z początkiem lipca 2009 r. W tym czasie jego umowa o pracę przekształciła się w umowę na czas nieokreślony. Telefonicznie (przez domownika) i pisemnie prosiłam go o kontakt z pracodawcą i o dostarczenie książeczki wojskowej. Jednak nie odniosło to żadnego skutku. W aktach osobowych mamy jedynie kartę powołania do odbycia służby, bez terminu, do kiedy miała być odbyta. W jaki sposób rozwiązać z nim umowę o pracę i z jakim dniem? Jak prawidłowo wystawić świadectwo pracy, szczególnie w pkt 3 i pkt 4 ppkt 7)?[/b] – pyta czytelniczka.

[srodtytul]Miesiąc na zgłoszenie[/srodtytul]

Niezgłoszenie się pracownika do pracodawcy w ciągu 30 dni od zwolnienia ze służby wojskowej w celu podjęcia pracy powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z mocy prawa. Jednak następuje to dopiero z 30. dniem po zwolnieniu pracownika ze służby wojskowej.

W takim przypadku w świadectwie pracy należy wskazać, że stosunek pracy ustał w wyniku wygaśnięcia, i podać jako podstawę prawną art. 122 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=27FE7EC6747E53BCA1FFD79DFD143844?id=175560]ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. DzU z 2004 nr 241, poz. 2416 ze zm.)[/link] oraz podać okres służby wojskowej zgodnie z informacjami uzyskanymi np. z właściwej wojskowej komendy uzupełnień.

Szczególne uprawnienia pracowników powołanych do służby wojskowej oraz związane z tym obowiązki pracodawcy określają przepisy wspomnianej ustawy. Są one bezwzględnie obowiązujące. Powinni o nich pamiętać pracodawcy, których pracownicy zostali powołani do odbywania służby wojskowej. Przy czym przepisy te jako normy szczególne mają pierwszeństwo zastosowania przed ogólnymi przepisami kodeksu pracy.

[srodtytul]Szczególna ochrona[/srodtytul]

Podkreślić należy, że stosunek pracy poborowego korzystał (ostatni poborowi właśnie w tym roku zakończyli służbę) ze szczególnej ochrony. Teraz dotyczy to np. żołnierzy rezerwowych.

W okresie opisywanym przez czytelniczkę od dnia doręczenia pracownikowi karty powołania do czynnej służby wojskowej a jej odbycia pracodawcy nie można było zwolnić pracownika za wypowiedzeniem ani rozwiązać z nim umowy o pracę. Przewiduje to wprost art. 118 ust. 1 ww. ustawy.

Zatem zasadniczo pracodawca nie miał możliwości zwolnienia pracownika, który otrzymał kartę powołania, aż do momentu zakończenia przez niego służby wojskowej. Istotne jest również, że [b]jeśli pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę zawartej na okres próbny, to w razie upływu okresu próbnego po powołaniu pracownika do czynnej służby wojskowej umowę o pracę uważało się za zawartą na czas nieokreślony.[/b] Skutek taki wynika jednoznacznie z art. 118 ust. 3 ww. ustawy. To sytuacja bardzo korzystna dla tego zatrudnionego, gdyż wskutek powołania do wojska stał się osobą zatrudnioną na czas nieokreślony i ponadto korzystał ze szczególnej ochrony przed rozwiązaniem umowy o pracę.

Ważnym uprawnieniem pracownika, który zakończył odbywanie służby wojskowej, jest prawo do żądania ponownego zatrudnienia go. Zgodnie bowiem z art. 122 ust. 1 ww. ustawy pracodawca, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz wynagrodzenia, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia ze służby pracownik zgłosił się do tego zakładu w celu podjęcia pracy. W razie odmowy zatrudnienia pracownik może wystąpić z odpowiednim roszczeniem do sądu pracy. Jednakże niezachowanie powyższego terminu przez pracownika powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że nastąpiło to z przyczyn usprawiedliwiających absencję.

[srodtytul]Czasem umowa wygaśnie[/srodtytul]

Jeśli więc pracodawca nie ma żadnych informacji o przyczynach niestawienia się przez pracownika do pracy po upływie 30 dni od zakończenia służby wojskowej, to może uznać, że nie nastąpiły jakieś okoliczności usprawiedliwiające niezachowanie tego terminu i stwierdzić, iż stosunek pracy wygasł. Gdyż wykazanie okoliczności usprawiedliwiających niezachowanie 30-dniowego terminu obciąża pracownika.

[b]Termin zakończenia służby wojskowej można spróbować ustalić we właściwej wojskowej komendzie uzupełnień.[/b] To pozwoli na obliczenie daty wygaśnięcia stosunku pracy.

A fakt wygaśnięcia stosunku pracy należy wskazać w treści świadectwa pracy. Dokument ten należy następnie wysłać na adres pracownika. Jeżeli bowiem nie jest możliwe bezpośrednie wydanie świadectwa pracy pracownikowi, pracodawca powinien, nie później niż w ciągu siedmiu dni od dnia ustania stosunku pracy, przesłać je pracownikowi pocztą albo doręczyć go w inny sposób (np. poprzez swego pracownika).

Korzystając z usług poczty, dobrze jest wybrać opcję doręczenia za potwierdzeniem odbioru, tak aby w razie ewentualnego sporu móc łatwo wykazać, kiedy świadectwo zostało doręczone.

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]