Małżonkowie mogą być partnerami także poza domem

Nie raz zdarza się tak, że mamy pomysł na mały biznes. Nie chcemy prowadzić go sami. Wówczas wybór często pada na spółkę cywilną. Popularność tej formy prowadzenia działalności gospodarczej potwierdzają statystyki. Jak założyć i prowadzić spółkę cywilną, gdy to żona lub mąż będą naszym wspólnikiem?

[srodtytul]Muszą być wkłady...[/srodtytul]

Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Mówi o tym art. 860 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=900A1CBBED0AC74D24FA66D809EC805E?id=70928]kodeksu cywilnego [/link](k.c.). Takimi wkładami mogą być własności lub inne prawa. Zatem może być to własność nieruchomości, auta, komputera, ale i np. patent. [b]Wspólnik może też się zobowiązać do świadczenia pewnych usług na rzecz spółki.[/b] Domniemywa się, że takie wkłady mają jednakową wartość. Tak wynika z art. 861 § 2 k.c.

[srodtytul]... i rejestracja[/srodtytul]

Początek działalności w formie spółki cywilnej wygląda tak jak rejestracja jednoosobowej działalności gospodarczej. Przyszły wspólnik musi dokonać wpisu w urzędzie gminy. Trzeba bowiem pamiętać, że przedsiębiorcą nie jest spółka cywilna. Jest nim każdy wspólnik. Tak wynika z art. 4 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B545697D084EACC290AF5FD3204AC101?id=236773]ustawy o swobodzie działalności gospodarczej[/link]. Dlatego wszyscy wspólnicy spółki cywilnej będący osobami fizycznymi muszą posiadać wpis do ewidencji działalności gospodarczej, w którym będzie zapisane, że są wspólnikami spółki cywilnej. Dotyczy to także małżeńskiej spółki cywilnej. Mąż i żona nie działają bowiem na podstawie jednego wspólnego wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

[srodtytul]Współwłasność łączna[/srodtytul]

Pomiędzy wspólnikami spółki cywilnej istnieje współwłasność łączna, czyli bezudziałowa. Utworzony majątek nie jest majątkiem spółki, ale należy do wszystkich wspólników. Nie wchodzi on jednak w skład majątków poszczególnych wspólników, a wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. Zatem w trakcie trwania spółki żaden z jej wspólników nie może dysponować jej majątkiem. Każdemu z nich przysługują równe prawa do całości majątku. Wspólnik nie może się domagać podziału wspólnego majątku wspólników. Także wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych składnikach tego majątku. Kiedy zatem dojdzie do podziału majątku spółki? Staje się on możliwy dopiero z chwilą rozwiązania spółki. Wówczas bowiem współwłasność łączna ulega z mocy prawa przekształceniu we współwłasność w częściach ułamkowych.

[srodtytul]Wspólność ustawowa...[/srodtytul]

Jak wygląda kwestia majątku, w przypadku gdy spółkę zakładają małżonkowie? Pod kątem formalnym taka małżeńska spółka cywilna niczym się nie różni od zwykłej spółki cywilnej. Jest jednak jedno zastrzeżenie związane z majątkowymi stosunkami między małżonkami.

Trzeba przypomnieć, że zgodnie z art. 33 ust. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7F32DE827853E69BBB7903E61FC322C8?id=71706]kodeksu rodzinnego i opiekuńczego[/link] do majątku osobistego każdego z małżonków należą prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom. Jak interpretować ten przepis, gdy mąż i żona są wspólnikami tej samej spółki cywilnej? W praktyce jednoznaczne wskazanie, które prawa majątkowe należą do ich majątków osobistych, może być trudne. Prawa majątkowe wynikające z uczestnictwa małżonka w spółce cywilnej wejdą do jego majątku osobistego. Jednocześnie w majątku wspólnym znajdzie się zysk przypadający małżonkowi. Będzie więc miał do niego prawo także drugi z małżonków. [b]Gdyby doszło do rozwiązania spółki, to nie ma możliwości wyjścia ze wspólności łącznej małżonków tak długo, jak długo trwa małżeństwo. [/b]Wtedy stosunki majątkowe opierają się na współwłasności łącznej.

Warto dodać, że prawa małżonka pozostającego we współwłasności majątkowej ze wspólnikiem spółki cywilnej, w sytuacji gdy stroną umowy spółki był tylko jeden z małżonków, nie obejmują składników majątkowych nabywanych przez spółkę, lecz ograniczają się do tych praw majątkowych, które przysługują wspólnikowi w czasie trwania spółki (umowy) jako wynik zarządzania majątkiem spółki, tj. do zysków i do podziału majątku spółki, który może nastąpić wyłącznie po rozwiązaniu umowy spółki (art. 868 k.c., 871 k.c., 875 k.c.). Tak orzekły Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 25 marca 1997 r. ([b]I ACa 46/97[/b]) oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 14 stycznia 2000 r. ([b]I ACa 941/99[/b]).

[srodtytul]... albo umowna[/srodtytul]

Co w sytuacji, gdy małżonkowie są związani ustawową wspólnością majątkową i założyli spółkę cywilną, a dojdzie do zniesienia współwłasności? Wówczas trzeba będzie badać, w jakiej roli małżonek zaciągał zobowiązania – w imieniu spółki czy w imieniu własnym. Wyjaśnił to Sąd Najwyższy w wyroku z 30 listopada 1995 r.([b]II CRN 132/95[/b]).

Małżonkowie mogą zmienić wspólność majątkową ustawową. Będzie tak, gdy zawrą stosowną umowę, w której rozszerzą, ograniczą wspólność. Małżonkowie będą wówczas mieli wpływ na kształt tej wspólności w granicach dozwolonych przez ustawę. Tu uwaga! Nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności m.in. na prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom. „Udział” w spółce cywilnej będzie także i w przypadku zawarcia umowy pomiędzy małżonkami, na mocy której rozszerzają oni wspólność majątkową, należał do majątku osobistego małżonka.

Małżonkowie mogą też zdecydować się na wprowadzenie rozdzielności majątkowej. Wtedy nie będą mieli majątku wspólnego. Oznacza to, że zarówno mąż, jak i żona zachowają majątek nabyty przed i po zawarciu małżeństwa. Każdy sam będzie nim zarządzał. W efekcie prawa i obowiązki wynikające z udziału w spółce cywilnej wejdą również do majątku prywatnego małżonka.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Tak wynika z art. 31 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7F32DE827853E69BBB7903E61FC322C8?id=71706]kodeksu rodzinnego i opiekuńczego[/link]. [/ramka]

[ramka][b]Pisemny dowód[/b]

[b]Wspólnicy muszą zawrzeć umowę spółki. Zgodnie z art. 860 § 2 k.c. powinna być ona stwierdzona pismem.[/b] Umowa spółki cywilnej musi zawierać: oznaczenie wspólników (zazwyczaj będą to imię, nazwisko i adres zamieszkania); określenie wspólnego celu gospodarczego(np. prowadzenie przedsiębiorstwa); wyznaczenie sposobu, w jaki wspólnicy będą dążyli do osiągnięcia łączącego ich celu gospodarczego (np. przez wniesienie wkładów).[/ramka]

[i]masz pytanie, wyślij e-mail do autorki

[mail=s.gortynska@rp.pl]s.gortynska@rp.pl[/mail][/i]