[b]Rz: Pracownikowi wychowującemu dziecko w wieku do lat 14 przysługują w ciągu roku dwa dni wolnego na opiekę nad potomkiem. Takie uprawnienie ma zarówno ojciec, jak i matka. Czy z wolnego może skorzystać pracujący tata, którego żona jest na urlopie macierzyńskim?[/b]

Barbara Jóźwik: Istnienie uprawnienia do dwóch dni wolnych od pracy w roku kalendarzowym jest uzależnione wyłącznie od pozostawania w stosunku pracy przez pracownika oraz wychowywania dziecka w wieku do 14 lat. Kodeks pracy nie wprowadził innych ograniczeń. Jeśli tylko jedno z rodziców pracuje, prawo to przysługuje tylko jednemu. Prawo do zwolnienia od pracy na dwa dni nie jest uzależnione od tego, czy drugi rodzic jest zatrudniony. Bez znaczenia jest fakt, czy drugi rodzic (opiekun) prowadzi działalność gospodarczą, uczy się czy też jest bezrobotny. W przypadku gdy jest zatrudniony tylko ojciec dziecka, jedynie on może korzystać z tych uprawnień.

Również przebywanie matki dziecka na urlopie macierzyńskim lub wychowawczym nie wyłącza prawa ojca do skorzystania z dwóch dni wolnych na podstawie art. 188 kodeksu pracy. Złożenie przez ojca dziecka oświadczenia o zamiarze korzystania ze zwolnienia od pracy w trybie tego artykułu w czasie urlopu macierzyńskiego (wychowawczego) matki nie jest naruszeniem przeznaczenia przepisu.

Gdy obydwoje rodzice pozostają w zatrudnieniu, z uprawnienia do dwóch dni na opiekę może w danym roku kalendarzowym skorzystać tylko jedno z nich. Rodzice (opiekunowie) powinni dokonać wyboru, które z nich skorzysta z tego prawa. Może być tak, że albo ojciec wykorzysta dwa dni wolnego w pełnym wymiarze, albo matka lub podzielą się po połowie.

[b]Czy uprawnienie do dwóch dni wolnego przysługuje na każde dziecko?[/b]

Uprawnienie to ma charakter stały, co oznacza, że jest niezależne od liczby dzieci wychowywanych przez pracownika. Jeżeli pracownik np. wychowuje dwoje dzieci, będzie miał prawo tylko do dwóch dni zwolnienia w danym roku kalendarzowym.

Prawo to powstaje po raz pierwszy z chwilą podjęcia zatrudnienia przez pracownika lub z chwilą urodzenia się dziecka lub jego przysposobienia i trwa aż do ukończenia przez najmłodsze dziecko 14. roku życia. Prawo to jest niezależne od stażu pracy i wymiaru czasu pracy pracownika.

[b]A czy dni na opiekę przechodzą na rok następny?[/b]

Prawo do dwóch dni zwolnienia powstaje na nowo w każdym roku kalendarzowym. Zatem prawo niewykorzystane w danym roku kalendarzowym nie przechodzi na rok następny. Uprawnienie to po prostu wygasa. Nie jest też możliwa kumulacja dni na opiekę przysługujących w danym roku z dniami, które będą przysługiwały w przyszłym roku.

Pracownik może natomiast wykorzystać łącznie dwa dni na opiekę lub nawet dołączyć te dni do urlopu wypoczynkowego, zależnie od potrzeb.

[b]Czy pracodawca może odmówić udzielenia dwóch dni na opiekę?[/b]

Zainteresowany pracownik składa u swojego pracodawcy wniosek o udzielenie dni bądź dnia wolnego z tytułu opieki nad dzieckiem oraz uzgadnia z pracodawcą termin. Wniosek ten nie musi być umotywowany. Dla celów dowodowych dobrze jest złożyć podanie w formie pisemnej.

Wniosek pracownika jest dla pracodawcy wiążący. Oznacza to, że pracodawca nie jest uprawniony, aby ustalać, czy pracownik rzeczywiście potrzebuje dnia wolnego na opiekę nad dzieckiem, bądź, czy jest osoba, która może się zająć dzieckiem. Pracodawca może żądać od pracownika jedynie oświadczenia, że drugi rodzic (opiekun) nie wykorzystuje w danym roku kalendarzowym dni na opiekę bądź wykorzystuje w niepełnym wymiarze. Takie oświadczenie powinno być złożone w aktach osobowych pracownika.