Niektóre kategorie pracowników są uprzywilejowane, jeśli chodzi o wypowiedzenie im umów o pracę. Obecnie jest to prawo na wagę złota, bo nie pozwala pracodawcy rozwiązać umowy o pracę z chronionym zatrudnionym.

[srodtytul]Nie podczas urlopu...[/srodtytul]

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę m.in. w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Może to zrobić, dopiero gdy upłynął okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Oznacza to, że podwładny w czasie należnego mu w danym roku wypoczynku, urlopu na żądanie, dni wolnych na opiekę czy w czasie choroby jest chroniony przed rozwiązaniem z nim umowy o pracę (wyjątek stanowi tryb dyscyplinarny).

Przed zwolnieniem chroni także urlop wychowawczy. Pracodawca nie może do dnia zakończenia tego urlopu (od dnia złożenia wniosku o udzielenie takiego wolnego) wręczyć decyzji o rozstaniu.

[b]Ochrona ta jednak nie działa w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy oraz gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, w trybie natychmiastowym.[/b]

Także osoby zbliżające się do emerytury są pod ochronnym parasolem. Ustawodawca uznał, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobie, której brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia jej uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.

Bezpiecznie nie mogą się natomiast już czuć osoby, które przebywają na zwolnieniach lekarskich. Czasem pracownicy uciekają w chorobę przed spodziewaną próbą rozwiązania z nimi stosunku pracy. [b]Sąd Najwyższy 11 marca 1993 r. (I PZP 68/92) [/b]podjął uchwałę, zgodnie z którą przesłanką zakazu wypowiedzenia umowy o pracę jest nie tyle choroba pracownika powodująca jego niezdolność do świadczenia pracy, ile sam fakt jego nieobecności w pracy z powodu choroby.

[srodtytul]... i gdy przy nadziei[/srodtytul]

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy z pracownicą w okresie ciąży, a także w trakcie urlopu macierzyńskiego. Wyjątkiem są sytuacje, które uzasadniają rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy takiej osoby. Jeśli w firmie działają związki zawodowe i reprezentują ciężarną lub osobę na macierzyńskim, to muszą wyrazić zgodę na rozwiązanie z nią umowy.

Kobieta, która chce korzystać z uprawnień przysługujących pracownicom ciężarnym, w tym z ochrony przed zwolnieniem z pracy, musi przedstawić pracodawcy zaświadczenie lekarskie. Należy o to zadbać w początkowej fazie ciąży, kiedy nie jest jeszcze na tyle widoczna, by pracodawca mógł ją sam rozpoznać.

[b]Pracodawca nie może wręczyć ciężarnej wypowiedzenia umowy o pracę także w przypadku, gdy będzie ona w ciąży w okresie wypowiedzenia.[/b] Wtedy umowa nie ulegnie rozwiązaniu. Jeśli pracownica dowie się o ciąży już po rozwiązaniu stosunku pracy, ma prawo starać się o przywrócenie do pracy.

Ochrona przysługuje także kobietom ciężarnym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas określony czy wykonywania określonej pracy. Będzie chroniona do dnia porodu, o ile termin rozwiązania jej umowy o pracę będzie wypadać po upływie trzeciego miesiąca ciąży. Takie regulacje nie dotyczą jednak kobiet zatrudnionych na zastępstwo.

[srodtytul]Blisko emerytury[/srodtytul]

Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wiek emerytalny wynosi 65 lat dla mężczyzny i 60 lat dla kobiety. Zatem mężczyzna jest chroniony od ukończenia 61. roku życia, a kobieta po ukończeniu 56 lat. Nie wolno zapominać o pracownikach, którzy mają tzw. obniżony wiek emerytalny, np. ze względu na szkodliwe warunki pracy czy pracę wykonywaną w szczególnym charakterze. Dla nich ten obniżony wiek jest „normalnym” wiekiem emerytalnym, w konsekwencji czego wcześniej korzystają z ochrony stosunku pracy. W tej kwestii wypowiadał się też [b]Sąd Najwyższy. Orzekł, że wiek emerytalny w rozumieniu art. 39 k.p. dla pracownika kolejowego wynosi w odniesieniu do mężczyzn 60 lat (I PKN 227/97).[/b]

Warto pamiętać, że pracodawca nie tylko nie może zwolnić pracownika przed emeryturą, ale też pogorszyć jego warunków zatrudnienia. Wiek przedemerytalny nie chroni natomiast przed rozwiązaniem umowy o pracę z powodu ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków. Ochrona nie działa także w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy.

Dla ochrony dotyczącej pracowników, którym brakuje mniej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, ważny jest dzień wręczenia wypowiedzenia. Jeżeli przed końcem tego okresu pracownik wejdzie w wiek podlegający ochronie, to i tak nie nabędzie do niej prawa i umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu.

[srodtytul]Osłona związkowców[/srodtytul]

Działacze związkowi nie cieszą się już takimi przywilejami jak kiedyś. Mimo to zachowali wiele praw związanych z przynależnością związkową, w tym ochronę stosunku pracy.

Są oni chronieni już na etapie zakładania związku zawodowego. Dotyczy to trzech członków komitetu założycielskiego, którzy zostaną wskazani z imienia i nazwiska. Są oni osłaniani przed rozwiązaniem umowy o pracę przez sześć miesięcy od dnia utworzenia komitetu założycielskiego. Jeżeli nie zostaną wyłonieni, wówczas ochrona przysługuje tylko przewodniczącemu komitetu założycielskiego.

Warto, aby pracodawca pamiętał także o tym, że nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub innym pracownikiem, który jest członkiem zakładowej organizacji związkowej uprawnionym do jej reprezentowania wobec pracodawcy lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności z zakresu prawa pracy.

[b]Liczba chronionych związkowców nie jest stała. Zależy albo od liczebności kadry kierowniczej firmy, albo liczby pracowników, którzy wstąpili do określonego związku zawodowego.[/b] W pierwszym przypadku liczba chronionych odpowiada dokładnie liczebności kadry kierowniczej zakładu. W drugim im większa liczba związkowców, tym więcej chronionych działaczy. Najmniejsze związki, zrzeszające do 20 pracowników, mają prawo wskazać do ochrony dwóch swoich przedstawicieli.

Związkowcy nie są jednak chronieni wiecznie. Ochrona przed wypowiedzeniem przysługuje im przez okres określony uchwałą zarządu, a po jego upływie dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą – nie dłużej jednak niż rok po jego upływie.