Aby komornik wszczął egzekucję, czyli ściąganie wierzytelności, musi dysponować tzw. tytułem egzekucyjnym (najczęściej prawomocnym wyrokiem) opatrzonym przez sąd klauzulą wykonalności, a wierzyciel powinien skierować do niego wniosek o wszczęcie egzekucji.

[srodtytul]Trzy warunki egzekucji[/srodtytul]

Tytułem egzekucyjnym (warunek pierwszy) może być w szczególności (art. 777 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0CBFD22B409A5B7DE2A8B4816E688C1F?id=70930]k.p.c[/link].):

- prawomocne orzeczenie sądu (także polubownego) lub podlegająca natychmiastowemu wykonaniu ugoda sądowa czy przed mediatorem;

- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej albo wydania rzeczy oznaczonej, lokalu, gdy termin zapłaty lub wydania jest w akcie wskazany – sytuacja typowa przy zakupie mieszkań (wtedy wierzyciel – np. deweloper – nie musi nawet iść do sądu);

- bankowy tytuł egzekucyjny.

[ramka] [b]Bankowy tytuł egzekucyjny[/b]

Występuje prawie zawsze przy kredytach. Bank nie musi iść do sądu po wyrok tak jak inni wierzyciele, ale korzystając ze specjalnego przywileju, na podstawie własnych wydruków z rachunku bankowego, stwierdza istnienie wierzytelności wobec klienta np. z umowy kredytowej (ewentualnie poręczyciela), jeśli poddał się tej procedurze, co jest standardem w umowach z bankami. Sąd nadaje tym wydrukom (tytułowi bankowemu) klauzulę wykonalności, na co ma tylko trzy dni. Mają one rangę wyroku opatrzonego klauzulą.[/ramka]

Drugi warunek: tytuł egzekucyjny musi być opatrzony klauzulą wykonalności – sąd ma na jej wydanie siedem dni i dłużnik nie jest o tym zawiadamiany. Z klauzulą dokument nazywa się tytułem wykonawczym.

Trzeci warunek to pisemny wniosek o wszczęcie egzekucji, w którym wierzyciel powinien wskazać składniki majątkowe dłużnika, ale może zlecić komornikowi ich poszukiwanie, za wynagrodzeniem. Opłata: stała – 68 zł.

[srodtytul]Co wolno komornikowi, co dłużnikowi[/srodtytul]

Tytuł wykonawczy to podstawa do egzekucji całego objętego nim roszczenia i z całego majątku dłużnika (chyba że z jego treści wynika co innego). Komornik nie jest uprawniony do badania jego zasadności i wymagalności. Przy pierwszej czynności doręcza dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, z podaniem jej sposobu. Dłużnik może zażądać okazania mu oryginału tytułu wykonawczego. Wierzyciel zwykle współdziała z komornikiem w szukaniu majątku dłużnika. Dłużnikowi bankrutowi bądź takiemu, o którego majątku mało wiadomo, czasem nie warto wytaczać procesu. Im wierzyciel mniej wie o majątku, tym położenie dłużnika jest lepsze. Ale ukrywanie ma granice. Komornik może wezwać dłużnika do złożenia wyjaśnień, a w razie odmowy ukarać grzywną do 500 zł (nawet kilkakrotnie). Może też wszcząć dodatkową procedurę o wyjawienie majątku pod przyrzeczeniem, a gdyby się ociągał, grozi mu do miesiąca aresztu.

[b]Świadkowie nie zaszkodzą. [/b]

Dłużnik może być przy czynnościach egzekucyjnych, a na jego wniosek także dwóch jego świadków. Doświadczenie podpowiada, że obecność osób trzecich dyscyplinuje urzędników, w tym komorników, co czasem jest potrzebne.

[b]Publiczności może być więcej[/b]: Jedna z organizacji lokatorskich doradza: jeżeli nie ma możliwości prawnego zablokowania eksmisji, organizujcie pikietę przed mieszkaniem, komornicy nieraz odstępują. Ale przyznaje, że wymierzają też kary. Takie blokady mogą być działaniami bezprawnymi bądź na granicy prawa. Komornik może nakazać usunięcie utrudniających egzekucję, a w sprawach „gorących”, zwłaszcza eksmisji, asystuje mu nieraz policja, więc jego zarządzenie będzie zaraz wykonane – wskazuje Andrzej Kulągowski, prezes Krajowej Rady Komorniczej.

[srodtytul]Odwołania do sądu [/srodtytul]

Dłużnik ma też prawne narzędzia obrony przy egzekucji: skargę na czynności komornika i tzw. powództwo przeciwegzekucyjne, a już po egzekucji pozew o odszkodowanie.

[srodtytul]Skarga na czynności komornika [/srodtytul]

Można nią skarżyć wszystkie naruszenia prawa przez komornika.

Składa się ją na piśmie do sądu rejonowego, przy którym działa komornik, w ciągu tygodnia od dnia czynności lub zawiadomienia o niej. Powinna zawierać:

> oznaczenie sądu, imię i nazwisko strony,

> oznaczenie rodzaju pisma,

> wnioski (o zmianę, uchylenie lub dokonanie czynności) oraz dowody na ich poparcie,

> uzasadnienie,

> podpis, załączniki,

> gdy jest pierwszym pismem w sprawie, oznaczenie miejsca zamieszkania stron,

> a w dalszych – sygnaturę akt.

Opłata: stała 100 zł.

Sąd przesyła odpis skargi komornikowi, a ten w ciągu trzech dni sporządza uzasadnienie zaskarżonej czynności, chyba że skargę w całości uwzględnia, o czym zawiadamia sąd i skarżącego.

Inaczej sąd rozpoznaje skargę w ciągu tygodnia. Nie wstrzymuje ona egzekucji ani zaskarżonej czynności, chyba że sąd zawiesi postępowanie lub wstrzyma jej dokonanie – art. 762[sup]2[/sup] k.p.c.

[srodtytul]Powództwo przeciwegzekucyjne[/srodtytul]

Jest to środek merytorycznej obrony przed egzekucją, kwestionowania jej podstaw.

Dłużnik może żądać w pozwie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

> zaprzecza zdarzeniom, na których oparto klauzulę wykonalności, w szczególności kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem niebędącym orzeczeniem sądu (np. bankowym tytułem) albo przejście obowiązku na niego mimo formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

> po powstaniu tytułu nastąpiło zdarzenie, po którym zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, np. spłacił dług, ma własną wierzytelność do potrącenia, albo tytuł się przedawnił.

Pozew składa się zależnie od wartości sporu do sądu rejonowego bądź okręgowego, w okręgu którego komornik prowadzi egzekucję.

Samo wniesienie powództwa przeciwegzekucyjnego też nie wstrzymuje egzekucji, dlatego niezbędny jest wniosek o zawieszenie jej na czas tego procesu.

Opłaty: 5 proc. wartości sporu, nie mniej niż 30 zł.

Skuteczność: zdaniem komornika Kulągowskiego skuteczność tych środków odwoławczych wynosi ok. 10 proc.

[srodtytul]Odszkodowania[/srodtytul]

Gdy komornik nadużyje prawa przy egzekucji, możemy go pozwać o odszkodowanie.

Jest zobowiązany naprawić szkody wyrządzone umyślnie lub przez niedbalstwo, jeżeli poszkodowany nie mógł im zapobiec za pomocą środków przewidzianych w kodeksie (stąd jeszcze jeden powód, by wytykać i skarżyć jego błędy). Skarb Państwa jest odpowiedzialny za szkodę solidarnie z komornikiem, więc gdyby ten był niewypłacalny (zresztą musi być ubezpieczony), ma kto pokryć odszkodowanie. Procesów takich jest coraz więcej. Roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem lat dwóch (art. 769 k.p.c.).

Pozew składa się na ogólnych zasadach w sądzie pozwanego (opłata 5 proc. żądania).

[ramka][b]Stawki komornicze[/b]

[b]zasadnicza[/b]:

15 proc. wartości wyegzekwowanego świadczenia (nie więcej niż 30 przeciętnych pensji),

[b]z konta, pensji[/b]:

8 proc. (nie więcej niż dziesięć pensji) – w razie egzekucji z konta bankowego lub z wynagrodzenia za pracę (to drugie ma być rozszerzone na świadczenia z ubezpieczenia społecznego, zasiłki dla bezrobotnych, stypendia i dodatki szkoleniowe).

Komornik stara się ściągnąć nie tylko cały dług, ale też koszty egzekucji. Na początku egzekucji dłużnik może dobrowolnie dług spłacić, lecz to nie ma już wpływu na opłaty. I tak swoje 8 proc. (bądź 15) komornik ma prawo ściągnąć. [/ramka]

[ramka] [b]Nadużycie egzekucji[/b]Asysta świadków czy znajomych może chronić zwłaszcza przed nadużyciem prawa przez komornika, z czego jako fachowiec zwykle sobie zdaje sprawę. Szczególnie przed przekroczeniem granic dopuszczalnej egzekucji (szczegóły: „[link=http://www.rp.pl/artykul/4,286430_Czego_nie_moze_zabrac.html]Czego komornik nie może zająć[/link]”).

Rok temu obiegła Polskę bulwersująca informacja o komorniku działającym na wniosek Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, który dokonał eksmisji 47-letniego mężczyzny cierpiącego na chorobę nowotworową, a ten niecałe 24 godziny po wyeksmitowaniu zmarł. Procedura egzekucyjna nie zawiera jednak (niestety) klauzul pozwalających na miarkowanie sankcji na wzór instytucji nadużycia prawa w kodeksie cywilnym (art. 5). Wyjątek jest tylko przy odbieraniu dziecka: jeżeli miałoby doznać poważnych przykrości, wstrzymuje się wykonanie orzeczenia do czasu ustania zagrożenia.[/ramka]

[i]Masz problem, napisz:

[mailto=firmawkryzysie@rp.pl]firmawkryzysie@rp.pl[/mail][/i]