Zasadniczo pracownicy w wieku przedemerytalnym korzystają z ochrony przed utratą pracy. Pracodawcy nie wolno bowiem wypowiedzieć umowy o pracę zatrudnionemu, który ma:

- mniej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,

- okres zatrudnienia umożliwiający mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem wieku emerytalnego.

Oba te warunki, wymienione w art. 39 k.p., muszą być spełnione łącznie. Ale czy na pewno u wszystkich pracowników? To już zależy od definicji „wieku emerytalnego” i „uzyskania prawa do emerytury”.

Powszechny wiek emerytalny to 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. I to bez względu na to, czy pracownik urodził się przed, czy po 31 grudnia 1948 r., co ma natomiast znaczenie dla warunków nabycia prawa do emerytury (por. art. 24 ust. 1 i art. 27 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm., dalej ustawa o emeryturach z FUS). Ale zakaz wypowiadania z art. 39 k.p. nie dotyczy wyłącznie tego wieku emerytalnego. Obejmuje również ten obniżony, np. 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., jeśli spełnią inne warunki ustawowe. Jest on bowiem zwykłym wiekiem emerytalnym dla pracowników, którzy spełnią warunki do przejścia na emeryturę wraz z jego osiągnięciem. Tak uznał Sąd Najwyższy we wciąż aktualnym wyroku z 29 lipca 1997 r. (I PKN 227/97).

Dla ochrony przedemerytalnej ważne jest także, kiedy pracownik przekroczy granicę czterech lat do osiągnięcia wieku emerytalnego. Jeśli nastąpi to już po wręczeniu wypowiedzenia, to ochrona nie działa w czasie wypowiadania, a zatem pracodawca jej nie złamał (por. wyrok SN z 7 kwietnia 1999 r., I PKN 643/98). Wypowiedział umowę, zanim się zaktywowała. Ale wypowiedzenie złożone już po aktywacji ochrony jest wadliwe, nawet jeśli w dniu, w którym nastąpi zakończenie stosunku pracy, pracownik osiągnie staż uprawniający go do świadczeń emerytalnych (por. wyrok SN z 19 maja 1992 r., PRN 19/92). Gdyby rozważać sytuację pracownicy z pytania wyłącznie pod kątem wieku emerytalnego, to do tego dnia września br., w którym skończy 60 lat, jest chroniona przed wypowiedzeniem. Pracodawca nie mógłby się więc z nią rozstać w tym trybie.

Warunki uzyskania prawa do emerytury są uzależnione od daty urodzenia. Osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego (por. art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach z FUS). U nich nie ma żadnego znaczenia okres zatrudnienia, jaki do tego czasu zgromadziły. Zatem dla pracodawców zatrudniających takie osoby ważny jest jedynie dzień, w którym wejdą one w czteroletni okres ochronny przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Choć też nie zawsze. Bo gdy są to pracownicy urodzeni po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r., którzy chcą przejść na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym, muszą mieć odpowiednią ilość okresów składkowych i nieskładkowych. I to do 31 grudnia 2008 r., bo to jest data, do której powinni spełnić warunki do uzyskania emerytury, pod warunkiem że nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa (por. art. 46 ust. 1 ustawy o emeryturach z FUS). I wreszcie ostatnia grupa, do której należy pracownica czytelnika – osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. Dla nich, obok wieku emerytalnego, ważne jest posiadanie odpowiedniej liczby okresów składkowych i nieskładkowych. U kobiet musi to być:

- 20 lat, jeśli przechodzi na emeryturę w wieku powszechnym (60 lat),

- 15 lat, jeśli nie ma wymaganych 20 lat i ma skończone 60 lat życia,

- 30 lat, jeśli chce przejść na emeryturę w wieku 55 lat,

- 20 lat, jeśli chce przejść na emeryturę w wieku 55 lat i jest całkowicie niezdolna do pracy.

Dla mężczyzn okresy te wynoszą:

- 25 lat, jeśli przechodzi na emeryturę w wieku powszechnym (65 lat),

- 20 lat, jeśli nie ma wymaganych 20 lat i ma skończone 65 lat życia,

- 35 lat, jeśli chce przejść na emeryturę w wieku 55 lat,

- 25 lat, jeśli chce przejść na emeryturę w wieku 55 lat i jest całkowicie niezdolny do pracy.To są dane z art. 27 – 29 ustawy o emeryturach z FUS. A trzeba jeszcze pamiętać o nauczycielach czy pracownikach zatrudnionych w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze, gdzie też liczy się okres zatrudnienia (patrz rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, DzU nr 8, poz. 43 ze zm.). Co z tego wynika? Tyle że to jest jedyna grupa pracowników, dla których muszą być spełnione oba warunki z art. 39 k.p., aby zakaz wypowiadania działał. A jeśli tak i jeśli do tej grupy należy pracownica, która ma tylko cztery lata pracy, to mimo że jest w czteroletnim okresie przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, ochrona przedemerytalna jej nie dotyczy. Szef może jej więc wypowiedzieć umowę o pracę, bo taka pracownica nie spełni warunku nabycia uprawnień emerytalnych z osiągnięciem wieku emerytalnego (por. wyrok SN z 28 marca 2002 r., I PKN 141/01, mimo że dotyczy o obniżonego wieku emerytalnego). Chyba że jest w stanie zebrać odpowiednią liczbę okresów składkowych i nieskładkowych, co jest jednak mało prawdopodobne.