- Jak rozliczać czas pracy motorniczych tramwajów?

Od 11 kwietnia obowiązuje nowe rozporządzenie 561, które każe ich zatrudniać na takich samych zasadach jak kierowców innych pojazdów. Będą więc podlegać ustawie o czasie pracy kierowców. Ale uwaga, firmy zatrudniające motorniczych tramwajów mają czas na wprowadzenie nowych zasad planowania ich czasu pracy do 2009 r.

- Prowadzę firmę organizującą wycieczki turystyczne i zatrudniam kierowców. Ich dzienny czas pracy wygląda tak: dwie godziny prowadzą autokar i mają 15 minut przerwy, następnie cztery godziny jadą i mają kolejne 15 minut przerwy. Następna 15-minutowa przerwa przypada po kolejnych dwóch godzinach jazdy. Po zmianach przepisów tak rozłożony czas pracy będzie nieprawidłowy. Jak wtedy poprawnie układać grafiki?

Przede wszystkim czytelnik musi pamiętać, że w harmonogramie czasu pracy nie zaznacza się przerw wprowadzeniu pojazdu. Co do zasady technika tworzenia rozkładu czasu pracy dla kierowcy nie różni się od uregulowanej w kodeksie pracy.

Po zmianach jednak czytelnik będzie musiał inaczej rozłożyć przerwy między godzinami prowadzenia autokaru. 45-minutową przerwę będzie można podzielić tylko na dwa odcinki. Kierowca autobusu będzie mógł np. po czterech godzinach prowadzenia pojazdu zrobić 30-minutową przerwę, a po kolejnych dwóch godzinach jazdy -15-minutową.

- Kierowca zatrudniony w firmie budowlanej prowadzi autobus i codziennie o 6 rano wozi pracowników na budowę. Czeka na nich do 17, a później odwozi ich do domu. Czy do czasu pracy zaliczamy mu tylko godziny wykonywania pracy?

Czas pracy tego kierowcy rozpoczyna się w chwili, gdy wsiada do samochodu. Nie ma znaczenia, że przez mniej więcej osiem godzin nie wykonuje żadnych obowiązków. Z ustawy o czasie pracy kierowców wynika bowiem, że czas pracy kierowcy obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego, począwszy od rozpoczęcia do zakończenia pracy. Składa się na to:

-prowadzenie pojazdu,

-załadowywanie i rozładowywanie towarów oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem,

-nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym,

-czynności spedycyjne,

-obsługa codzienna pojazdów i przyczep,

-inne prace podejmowane w celu wykonywania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,

-niezbędne formalności administracyjne,

-utrzymanie pojazdu w czystości.

Opisany kierowca pracuje od6 rano do chwili, gdy odwiezie pracowników do domu i odstawi służbowy autobus.

- Kierowca pracuje od 9 do 12, ma pięciogodzinną przerwę i ponownie pracuje od 17 do 19. Inspektor transportu drogowego zakwestionował taki sposób zatrudnienia. Czy miał rację?

Jeżeli inspektor transportu drogowego oceniał zastosowany przez pracodawcę system czasu pracy, to wszystko wskazuje na to, że nie miał racji. Pracodawca wybrał bowiem przerywany system czasu pracy. Polega on na tym, że godziny pracy można przedzielić jedną przerwą nie dłuższą niż pięć godzin. Zatem pracownik wykonywał ją poprawnie. Zastanawiające jest tylko, dlaczego łączny czas pracy kierowcy jest niewiele krótszy od samej przerwy. Niewykluczone jednak, że pracodawca zatrudnia tego kierowcę na część etatu.

-W firmie transportowej zatrudniamy kierowcę, który pracuje od poniedziałku do piątku. Zgodnie z regulaminem pracy soboty to dni wolne. Co się dzieje, gdy w takim dniu przypadnie święto?

Zgodnie z art. 130 § 2 k.p. każde święto przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o osiem godzin. Problem pojawia się, gdy takie święto zbiega się z dniem wolnym od pracy z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Wówczas pracodawca musi do końca okresu rozliczeniowego oddać pracownikowi inny dzień wolny. Jeżeli tego nie zrobi, to naruszy zasadę przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy i tym samym popełni wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Podobnie będzie, gdy w sobotę przypadnie święto, a pracownik w tym czasie przebywał na zwolnieniu lekarskim. Jego choroba nie ma wówczas znaczenia. Tak jak pozostałym zatrudnionym pracodawca musi mu oddać dzień wolny winnym terminie. Jeżeli jednak pracownik w dniu wolnym wynikającym z pięciodniowego tygodnia pracy był niezdolny do pracy z powodu choroby, to szef nie musi wskazywać kolejnego dnia wolnego.

- Czy często mamy do czynienia z takimi sytuacjami?

Tak było 11 listopada ubiegłego roku w Narodowe Święto Niepodległości. Przykładowo: w firmie obowiązuje miesięczny okres rozliczeniowy, a pan Jan wykonuje pracę od poniedziałku do piątku. Wlistopadzie2006 r. były dwa święta: 1 listopada (środa) i 11 listopada 2006 r. (sobota). Pracodawca pomniejszył wymiar czasu pracy o 16 godzin. Zatem przy miesięcznym okresie rozliczeniowym do przepracowania było 160 godzin. Od 6 do16 listopada2006 r. pan Jan korzystał ze zwolnienia lekarskiego. W sobotę wolną od pracy 11 listopada 2006 r. przypadało święto. Pracodawca ustalił, że 15 listopada2006 r. pracownikom przysługiwał dzień wolny. Pan Jan był w tym czasie na zwolnieniu i nie mógł go odebrać. Pracodawca nie ma obowiązku udzielania mu dnia wolnego dnia w innym terminie. Wskazanie dnia wolnego w środę powoduje bowiem, że prawo zatrudnionego do należnej liczby dni wolnych zostało zrealizowane. Choroba pracownika nie ma w tym zakresie żadnego znaczenia.

-Zatrudniamy kierowców w transporcie międzynarodowym. Zdecydowaliśmy, że dla tej grupy zawodowej wprowadzimy zadaniowy czas pracy. Czy takie rozwiązanie jest zgodne z prawem?

Ustawa o czasie pracy kierowców dopuszcza stosowanie zadaniowego systemu czasu pracy. Kierowcy zatrudnieni w transporcie drogowym mogą pracować w tym systemie czasu pracy, jeśli jego wprowadzenie uzasadnia rodzaj wykonywanych przewozów lub ich szczególna organizacja. Ustalone dla nich zadania przewozowe nie mogą przekraczać podstawowych norm czasu pracy, czyli ośmiu godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Potwierdził to również Sąd Najwyższy w postanowieniu z 7 grudnia 1999 r. (IPKN427/99).

-Planujemy zatrudnić kierowcę. Jak prowadzić dokumentację jego czasu pracy?

Jeżeli pracownicy świadczą pracę regularnie od poniedziałku do piątku, to prowadzenie odrębnego harmonogramu czasu pracy nie jest konieczne. Wystarczy tę kwestię uregulować w przepisach wewnętrznych firmy, np. w regulaminie pracy. Gdy kierowcy pracują na zmiany lub w niedziele i święta, wówczas prowadzenie odrębnych harmonogramów jest konieczne. Rozkłady czasu pracy kierowców ustalamy na okresy nie krótsze niż dwa tygodnie. Nie trzeba zatem przygotowywać planów ich pracy na cały okres rozliczeniowy. Wystarczy, że dyspozytor odpowiedzialny za organizację czasu pracy w firmie przewozowej przygotuje grafik na dwa tygodnie. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą o czasie pracy kierowców rozkłady czasu pracy kierowcy wykonującego przewozy regularne osób układa się na okresy nie krótsze niż dwa tygodnie. Rozkładów czasu pracy nie ustala się natomiast dla kierowcy wykonującego przewóz rzeczy. Ponadto firma będzie musiała prowadzić ewidencję czasu pracy dla każdego kierowcy niezależnie od tego, w jakim systemie czasu go zatrudnia.

- Nasi kierowcy często pracują w godzinach nadliczbowych, w tym w porze nocnej. Zdarza się, że w ciągu dnia wykonują pracę przez 12 godzin. Inspektor pracy zakwestionował to rozwiązanie, powołując się na art. 21 ustawy o czasie pracy kierowców. Czy słusznie?

Zgodnie z cytowanym przepisem wykonujący pracę w porze nocnej przez co najmniej cztery godziny nie mogą pracować dłużej niż łącznie dziesięć godzin na dobę. Dotyczy to jednak wyłącznie tworzenia harmonogramów czasu pracy. Nie odnosi się zatem do godzin nadliczbowych, które mają charakter szczególny i są zlecane w sytuacjach awaryjnych lub ze względu na szczególne potrzeby zakładu.

- Czy wynagrodzenie za czas dyżuru kierowców wliczamy do podstawy wymiaru płacy minimalnej?

Zgodnie z art. 6 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU z 2002 r. nr 200, poz. 1679) do podstawy wymiaru minimalnego wynagrodzenia wchodzą składniki wynagrodzenia i inne świadczenia ze stosunku pracy. Nie wszystkie jednak, ale tylko określone w składnikach osobowych statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń podanych przez Główny Urząd Statystyczny. Zgodnie z wykazem wynagrodzenie za dyżur wliczamy. Pomijamy jednak:

-nagrody jubileuszowe,

- odprawy pieniężne przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,

- wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych.