Wymiar urlopu macierzyńskiego zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Są jednak sytuacje, w których ojciec przejmujący opiekę nad nowo narodzonym dzieckiem lub inny członek rodziny podejmujący się tego zadania, nabędą z tego tytułu prawa do zasiłku macierzyńskiego. Dzieje się tak wtedy, kiedy matka umrze, porzuci dziecko lub gdy zrezygnuje z dalszej części urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu 14 tygodni zasiłku po porodzie.
- Od początku 2012 r. pracownik przebywa na urlopie wychowawczym, udzielonym na dwa lata. 20 października 2012 r. jego żona urodziła kolejne dziecko. Wiemy, że chce skrócić urlop macierzyński, aby wcześniej wrócić do pracy. Czy w tej sytuacji pracownikowi przysługuje zasiłek macierzyński za niewykorzystaną część urlopu matki?
– pyta czytelnik.
Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w okresie urlopu wychowawczego:
- urodziła dziecko,
- przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do siódmego roku życia, a u dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10. roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,
- przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej), dziecko w wieku do siódmego roku życia, a u tego, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10. roku życia.
Tak stanowi art. 29 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa).
Ile tego będzie
Zasiłek jest wypłacany przez okres urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wynosi on:
Matka dziecka może przerwać urlop macierzyński po upływie 14 tygodni po porodzie, jeśli jego dalszą część może przejąć ojciec
- 20 tygodni (140 dni) w przypadku urodzenia jednego dziecka,
- 31 tygodni (217 dni) przy urodzeniu dwojga dzieci,
- 33 tygodnie (231 dni), gdy na świat przyszła trójka,
- 35 tygodni (245 dni) w razie urodzenia czwórki dzieci,
- 37 tygodni (259 dni) w przypadku urodzenia pięciorga lub więcej dzieci.
Ubezpieczona może wykorzystać dwa tygodnie zasiłku macierzyńskiego przed przewidywanym terminem porodu, a po nim resztę zasiłku, aż do wyczerpania całego okresu.
Ponadto po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni zasiłku macierzyńskiego ubezpieczona ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego zasiłku. W takim wypadku zgodnie z art. 29 ust. 4a ustawy zasiłkowej z niewykorzystanej części zasiłku macierzyńskiego może skorzystać ojciec wychowujący dziecko.
Warunek – musi wystąpić z wnioskiem w tej sprawie do płatnika zasiłku lub ZUS oraz podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Termin rozpoczęcia zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczonego ma przypadać bezpośrednio po terminie rezygnacji z części zasiłku macierzyńskiego przez matkę.
Zrezygnować z części okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego i przelać ten przywilej na ojca dziecka mogą również osoby ubezpieczone niebędące pracownicami, którym urlop macierzyński nie przysługuje, ale mają prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego. Oznacza to, że skrócenie zasiłku macierzyńskiego przez ubezpieczoną jest możliwe, jeżeli spełnione są następujące warunki:
- ubezpieczona wykorzysta co najmniej 14 tygodni zasiłku po urodzeniu dziecka oraz
- ojciec ubezpieczony wychowujący dziecko wystąpi z pisemnym wnioskiem o wykorzystanie pozostałej części zasiłku przysługującego matce.
Tylko różnica
Długość zasiłku dla ojca będzie różnicą między wymiarem tego świadczenia przysługującego matce a jego 14 tygodniami, które rodzicielka ma obowiązek wykorzystać po przyjściu dziecka na świat. Ojciec może więc wybrać maksymalnie 6, 17, 19, 21 lub 23 tygodni zasiłku macierzyńskiego, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy porodzie. Im dłuższy okres zasiłku macierzyńskiego weźmie matka, tym mniejsza jego część będzie przypadała ojcu dziecka.
Jeśli jednak nie jest możliwe wykorzystanie pozostałej części zasiłku macierzyńskiego przez ojca dziecka, matka nie będzie mogła zrezygnować z części urlopu macierzyńskiego.
Przykład
Pani Małgorzata urodziła trojaczki i dlatego przysługują jej 33 tygodnie zasiłku macierzyńskiego. Przed porodem wykorzystała dwa tygodnie urlopu, a po nim 19 tygodni. Następnie zrezygnowała z pozostałej części urlopu na rzecz ojca dzieci. W tej sytuacji ma on prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze 12 tygodni [33 - (2 + 19)].
Artykuł 29 ust. 4a ustawy zasiłkowej dotyczy prawa do zasiłku macierzyńskiego, gdy ubezpieczona matka skraca jego pobieranie oraz pobiera go ubezpieczony ojciec dziecka, który uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego albo przerwał działalność zarobkową po to, aby zaopiekować się dzieckiem.
Z tego przepisu nie wynika, aby w razie skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego przez matkę dziecka zasiłek macierzyński mógł być wypłacony ojcu dziecka przebywającemu na urlopie wychowawczym. W czasie pobytu na tym urlopie zasiłek macierzyński przysługuje tylko ubezpieczonej, jeżeli w czasie wychowawczego urodziła lub przyjęła na wychowanie dziecko w określonym ustawowo wieku.
Odpowiadając czytelnikowi
Pracownik przebywający od początku stycznia 2012 r. na dwuletnim urlopie wychowawczym nie uzyska prawa do zasiłku macierzyńskiego, a tym samym jego żona nie może zrezygnować z jego dalszej części.
Również ojciec dziecka w okresie przebywania na urlopie wychowawczym nie może uzyskać prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu ojcowskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
A to dlatego, że świadczenia z ubezpieczenia chorobowego nie przysługują w okresie urlopu wychowawczego. Zasiłek macierzyński w związku z urodzeniem w tym okresie dziecka jest wyjątkiem.
