Zgodnie z art. 734 § 1 kodeksu cywilnego – przez umowę-zlecenie przyjmujący je (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawca).
Staranne działanie
Umowa-zlecenie jest umową starannego działania. Odróżnia to ją tym samym od umowy o dzieło, gdzie liczy się efekt wykonania umowy w postaci określonego przedmiotu bądź ściśle określonej usługi. Umowa-zlecenie jest obecnie jedną z powszechnie stosowanych umów w zakresie tzw. samozatrudnienia.
Wynika to z tego, że co do zasady „faktyczny" efekt wykonywania pracy przez zleceniobiorcę, a wykonywania pracy przez pracownika jest taki sam. W obu bowiem wypadkach podmiot wykonujący określone czynności otrzymuje wynagrodzenie nie za efekt (rezultat) pracy, ale fakt starannego działania przy wykonywaniu pracy.
W związku z powyższym taka konstrukcja umowy pozwala na zastosowanie umowy-zlecenia np. we wspomnianym samozatrudnieniu bądź przy zawieraniu tzw. kontraktów menedżerskich. Niemniej jednak, przy konstruowaniu i formułowaniu zapisów takiej umowy trzeba być ostrożnym, aby w ewentualnym sporze czy to ze zleceniobiorcą, czy to z organami państwowymi umowa taka nie została zakwalifikowana jako umowa o pracę.
Prawa i obowiązki
Ważną cechą umowy-zlecenia jest brak podporządkowania się zleceniodawcy oraz to, że czynności określone treścią zlecenia może wykonywać nie tylko osoba fizyczna, ale również osoba prawna.
W przypadku zawierania umów-zleceń zamiast umów o pracę, zleceniodawcy nie dotyczy ustawowe minimum wynagrodzenia, które jest wypłacane z dołu (czyli po wykonaniu pracy), nie ma ograniczeń w liczbie kolejnych takich umów zawieranych między tymi samymi stronami. Zleceniodawca nie udziela urlopu, nie wypłaca odprawy, nie płaci za czas choroby.
Przedmiotem umowy-zlecenia jest dokonanie czynności prawnej, np. składanie ofert sprzedaży. Strony zawierając umowę-zlecenie mogą w sposób dowolny kształtować wzajemne prawa i obowiązki. Ogólne ramy dla kształtu umowy wyznacza tutaj zasada swobody umów.
Zasadą jest wykonanie osobiste zlecenia. Strony mogą umówić się odmiennie, to znaczy, że zleceniobiorca może ustanowić zastępcę. W razie faktycznego ustanowienia konkretnej osoby jako „zastępcy" przyjmujący zlecenie zobowiązany jest do niezwłocznego zawiadomienia o tym zleceniodawcy. Wtedy zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za brak staranności osoby, która ma za niego wykonać zlecenia.
Podczas zawierania tego rodzaju umowy należy mieć na względzie art. 736 kc. Stanowi on, że kto zawodowo trudni się załatwianiem czynności dla drugich, powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie. Taki sam obowiązek ciąży na osobie, która dającemu zlecenie oświadczyła gotowość załatwiania czynności danego rodzaju (w odpowiednim czasie powinna zawiadomić o fakcie odmowy przyjęcia zlecenia).
Wygaśnięcie
W umowie-zleceniu można zastrzec, że w przypadku śmierci zleceniobiorcy umowa nie wygaśnie, a obowiązki dotychczasowego zleceniobiorcy przejmie podmiot wskazany w umowie.
Śmierć zleceniodawcy lub utrata przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych nie prowadzi do wygaśnięcia umowy. Jeżeli strony nie postanowiły, że zlecenie wygasa wskutek śmierci lub utraty pełnej zdolności do czynności prawnych przez zleceniodawcę, to w jego miejsce wchodzą spadkobiercy. A jeżeli utracił on zdolność do czynności prawnych, to zastępuje go przedstawiciel ustawowy.
Jeśli w umowie nie będzie stosownych zapisów, umowa wygasa. W przypadku stosunku pracy opisane powyżej rozwiązanie jest niedopuszczalne. Umowa o pracę wygasa zawsze w przypadku śmierci pracownika.
Kiedy wynagrodzenie
Umowa-zlecenie może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny. W sytuacji gdy zostaje ustalone wynagrodzenie, podobnie jak w przypadku innych umów, kwestie związane z terminem i sposobem wypłaty ustalonego wynagrodzenia powinny zostać szczegółowo określone. Nieporozumienia dotyczące wypłaty wynagrodzenia mogą bowiem rodzić dalsze konsekwencje prawne.
Ważne!
Roszczenia z umowy-zlecenia przedawniają się w ciągu 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w terminie 3-letnim.
- Czy można wypowiedzieć umowę zlecenia?
Tak
Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Należy się liczyć z tym, że w sytuacji gdy zleceniobiorca poczy
nił w celu należytego wykonania zlecenia wydatki, to należy mu je zwrócić. Ponadto w przypadku odpłatnego zlecenia zleceniodawca zobowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom.
A jeśli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić ewentualną szkodę.
