[b]Odpowiada Paweł Michalski, radca prawny, partner w Sendero tax & legal:[/b]
W sytuacji pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy musimy odróżnić dwa pojęcia: [b]pracę ponadwymiarową i pracę w godzinach nadliczbowych[/b].
Ta pierwsza to praca w godzinach przekraczających niepełny etat pracownika, ale niekoniecznie stanowiąca pracę w godzinach nadliczbowych.
Natomiast praca w godzinach nadliczbowych wystąpi, jeżeli pracownik przekroczy normy czasu pracy ustalone w kodeksie pracy dla pracowników zatrudnionych na pełny etat.
Regulacja dotycząca pracy ponadwymiarowej jest w kodeksie pracy szczątkowa. Więcej miejsca poświęca się pracy w godzinach nadliczbowych, dlatego moim zdaniem należy sięgnąć do tych przepisów również w odniesieniu do możliwości żądania od pracownika pracy ponadwymiarowej.
Kodeks pracy stanowi, że praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w dwóch sytuacjach. Po pierwsze – dla prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Po drugie – w razie wystąpienia szczególnych potrzeb pracodawcy. W mojej opinii pojęcie szczególnych potrzeb pracodawcy powinno być interpretowane jako sytuacja raczej niecodzienna.
[b]Nie jest więc moim zdaniem dopuszczalne organizowanie przez pracodawcę pracy w taki sposób, że stale potrzebna jest praca w godzinach nadliczbowych, a pracownik może w tej sytuacji odmówić wykonania polecenia pracy w godzinach nadliczbowych.[/b]
W literaturze prawniczej wskazuje się także, że pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych, jeżeli polecenie pracodawcy narusza zasady współżycia społecznego.
Obrazuje się to przykładem pracownika będącego jedynym opiekunem dziecka w wieku powyżej czterech lat, który jest analogiczny do sytuacji opisanej w pytaniu.
[b]W omawianym przypadku pracownik może zatem, w mojej opinii, odmówić wykonania pracy ponadwymiarowej, jeżeli nie występują szczególne potrzeby pracodawcy, a także jeżeli praca ponadwymiarowa koliduje ze znaną pracodawcy koniecznością opieki nad osobą starszą.[/b]
