Choć przepis o tej opiece zacznie obowiązywać dopiero 1 stycznia 2010 r., to z siedmiodniowym wyprzedzeniem musi ona o to pisemnie wystąpić do pracodawcy. I ten – jeśli tylko dochowała terminu – nie ma prawa zakwestionować wniosku zatrudnionej.

Musi go uwzględnić. Takie uprawnienia ma też w niektórych sytuacjach ojciec dziecka. Rodzice adopcyjni z kolei mają prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. W czasie takich urlopów pracownikom przysługuje zasiłek macierzyński zobacz tekst [link=http://www.rp.pl/artykul/409682.html]"Od stycznia 2010 r. dłużej na zasiłkach macierzyńskich"[/link]

[srodtytul]Nowości z poprzedniej nowelizacji[/srodtytul]

Taki przywilej gwarantuje zatrudnionym [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=294736]nowelizacja kodeksu pracy (ustawa z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, DzU nr 237, poz. 1654,[/link] dalej ustawa zmieniająca).

Choć ustawa zmieniająca weszła w życie 1 stycznia 2009 r., to wzięcie fakultatywnego dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub fakultatywnego dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (dodatkowy urlop adopcyjny) jest możliwe dopiero od 1 stycznia 2010 r. Wymiary tych urlopów będą się wydłużać etapowo, co dwa lata, aż do 2014 r., kiedy osiągną maksymalny pułap.

Z części uprawnień, np. wydłużonego urlopu macierzyńskiego (ale tylko podstawowego, obowiązkowego jego wymiaru) rodzicielki mogą już korzystać od początku 2009 r. Od tego roku nie ma także znaczenia, czy matka urodziła pierwsze, czy kolejne dziecko. Istotne jest to, ile dzieci pojawiło się na świecie przy jednym porodzie. Jeśli pracownica urodziła jedno, ma 20 tygodni, a jeśli poród był mnogi, ma prawo przebywać na podstawowym urlopie macierzyńskim od 31 tygodni (przy bliźniakach) do 37 tygodni (przy pięcioraczkach i większej liczbie dzieci).

[srodtytul]Ile dodatkowego macierzyńskiego[/srodtytul]

Od 1 stycznia 2010 r. pracownicy będą mieli prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego (art. 12 ustawy zmieniającej). W 2010 i 2011 r. są to dwa ekstratygodnie dla pracownicy, której w związku z urodzeniem jednego dziecka przy jednym porodzie przysługuje 20 tygodni. Łącznie będzie więc mogła opiekować się maluchem 22 tygodnie.

Dla rodzącej jednorazowo więcej niż jedno dziecko będą to trzy tygodnie fakultatywnej opieki w 2010 i 2011 r. Gdy więc urodzi bliźniaki, w sumie może mieć 34 tygodnie urlopu macierzyńskiego (31 tygodni obowiązkowego i trzy tygodnie fakultatywnego).

Z kolei przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie od 1 stycznia 2012 do 31 grudnia 2013 r. będzie to prawo do czterech tygodni, a od 1 stycznia 2014 r. do sześciu tygodni dodatkowego macierzyńskiego. Wieloródki od 1 stycznia 2012 do 31 grudnia 2013 r. będą mieć do sześciu tygodni urlopu więcej, a od 1 stycznia 2014 r. do ośmiu tygodni więcej [b]([link=http://www.rp.pl/galeria/6,2,409694.html]patrz tabelka[/link])[/b].

[srodtytul]Na własne życzenie[/srodtytul]

Ekstra macierzyński to przywilej pracującej rodzicielki. Może, ale nie musi z niego skorzystać. Jeśli jednak chce, musi wystąpić z wnioskiem do pracodawcy. Art. 182[sup]1[/sup] § 3 k.p. określa, że pracownica składa go na piśmie, w terminie nie krótszym niż siedem dni przed rozpoczęciem korzystania z dodatkowej opieki. Szef ma obowiązek go uwzględnić.

[wyimek][b]7 dni[/b] tyle wcześniej pracownica musi zgłosić pracodawcy zamiar, że będzie korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego[/wyimek]

Te matki, które zamierzają skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego od początku 2010 r. a podstawowy, obowiązkowy jego wymiar kończy im się 31 grudnia 2009 r., taki wniosek muszą złożyć najpóźniej 24 grudnia [b]([link=http://www.rp.pl/galeria/6,3,409694.html]patrz przykład wniosku[/link])[/b], pracownicy o dodatkowy urlop macierzyński. Choć w tym roku nie ma jeszcze możliwości uzyskania tego przywileju, to aby zrealizować przyszłoroczne uprawnienie, potrzebne są wcześniejsze kroki.

[srodtytul]Jeden po drugim[/srodtytul]

Dodatkowego urlopu macierzyńskiego nie wolno oddzielić od podstawowego. Zgodnie z art. 182[sup]1[/sup] § 2 k.p. musi być wykorzystany bezpośrednio po obligatoryjnym urlopie. Szef udziela dodatkowego macierzyńskiego jednorazowo, tylko jeden raz można z niego skorzystać na dziecko. Urlop jest udzielany w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności.

We wniosku pracownik określi natomiast, czy chce korzystać z maksymalnego wymiaru, np. w 2010 r. z dwóch tygodni, czy z niepełnego, np. w 2010 r. z tygodnia. Nie jest zatem możliwe udzielenie urlopu na część tygodnia, np. na tydzień i trzy dni.

Przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego) a także urlopu adopcyjnego (podstawowego i dodatkowego) należy pamiętać, że tydzień urlopu odpowiada siedmiu dniom kalendarzowym.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pracownicy, która w sierpniu urodziła dziecko, podstawowy 20-tygodniowy urlop macierzyński skończy się 30 grudnia 2009 r. Przed połową grudnia pisemniezawiadomiła pracodawcę, że od 1 stycznia 2010 r. chce korzystać z dodatkowych dwóch tygodni opieki na dziecko.

Ten odmówił uwzględnienia jej wniosku, bo dodatkowy urlop macierzyński nie będzie jej przysługiwał. Nie przypada bowiem bezpośrednio po zakończeniu części obowiązkowej. [/ramka]

Jeśli jednak nie byłoby jednodniowej przerwy (31 grudnia 2009 r.), a urlop tej pracownicy skończyłby się nawet tego dnia, to – zgodnie z interpretacją resortu pracy – od 1 stycznia 2010 r. mogłaby ona rozpocząć dodatkowe dwa tygodnie opieki.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

W sierpniu 2009 r. pani Joanna urodziła bliźnięta. W marcu, kiedy będzie kończyć urlop macierzyński, chce jeszcze wziąć dodatkowy tydzień, choć z racji mnogich urodzin przysługiwałyby jej maksymalnie trzy tygodnie.

Jeśli po dziesięciu dniach od powrotu do firmy po tym dodatkowym macierzyńskim wystąpiłaby do pracodawcy o udzielenie uzupełniającej części do wysokości niewykorzystanych dwóch tygodni, szef słusznie jej odmówi. Z tego przywileju mogłaby bowiem skorzystać tylko bezpośrednio po urlopie macierzyńskim i to od razu (łącznie).

Nie może go dzielić na części. [/ramka]

Nie obowiązują tu więc zasady znane z udzielania urlopu wypoczynkowego, np. dawania go na dni pracy czy dzielenia wypoczynku na części na wniosek pracownika.

[ramka][b]Resort radzi: lepiej wcześniej złożyć wniosek[/b]

Pracy i Polityki Społecznej z początku grudnia 2009 r. złożenie przez uprawnionego pracownika wniosku z krótszym wyprzedzeniem niż siedem dni nie wiąże pracodawcy z mocy prawa.

Nie ma jednak przeszkód, aby tak złożone pismo szef uwzględnił, jeżeli będzie w stanie zorganizować pracę, a zwłaszcza w dosyć krótkim terminie znajdzie zastępstwo na okres nieobecności osoby korzystającej z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Jeśli jednak z tego powodu, że pracownica zbyt późno złożyła wniosek o ten urlop, szef go nie uwzględni, bezpowrotnie traci ona prawo do dodatkowych tygodni opieki nad malcem.

Resort podkreśla, że nie można skorzystać z takiego urlopu w innym terminie niż ustawowo określony, czyli bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, co wynika z celu i istoty fakultatywnej części tego urlopu. Stąd we własnym interesie uprawniony do dodatkowego urlopu macierzyńskiego powinien przestrzegać terminu złożenia [/ramka]

[ramka][b]Nie ma przepisu przejściowego[/b]

Wątpliwości dotyczące udzielania pierwszego dodatkowego urlopu macierzyńskiego od 1 stycznia 2010 r. wzięły się stąd, że nie ma przepisu przejściowego, który określałby sytuację osób, które bezpośrednio przed tą datą zakończą podstawowy urlop macierzyński.

Nie ma także regulacji dotyczącej matek, które urodzą przed 1 stycznia 2010 r. i tego dnia będą jeszcze na urlopach macierzyńskich. Niektórzy prawnicy uważają to za prawnicze niedopatrzenie, bo tak ważne przywileje powinny być określone bez niedomówień, tym bardziej że dotyczą szczególnie wrażliwej grupy społecznej.

Natomiast przy dalszym zwiększaniu wymiarów dodatkowych urlopów dla matek w 2012 i 2014 r. nie ma już niejasności.

Przepisy wprost wskazują, że korzystający z dodatkowego macierzyńskiego mają prawo do części odpowiadającej różnicy między podwyższonym a wcześniejszym limitem ekstrawolnego.

Tak samo jest z wydłużeniem urlopu ojcowskiego.

Także w poprzedniej [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=184176]nowelizacji kodeksu z 16 listopada 2006 r. (DzU nr 221, poz. 1615)[/link], gdy podstawowy urlop macierzyński wydłużano np. z 16 do 18 tygodni przy pierwszym porodzie, matkom opiekującym się wtedy pociechami zagwarantowano dłuższe wolne w przepisach przejściowych (art. 3 ust. 1). [/ramka]

[b]Czytaj też:

[link=http://www.rp.pl/artykul/56582,409697_Opiekunowie_adopcyjni_takze_moga_dluzej_piastowac_potomka.html]„Opiekunowie adopcyjni także mogą dłużej piastować potomka”[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/56582,409702_Od_nowego_roku_tatus_pojdzie_na_urlop_ojcowski.html]„Od nowego roku tatuś pójdzie na urlop ojcowski”[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/56582,409705_Rodzicielstwo_wolno_laczyc_z_praca.html] „Rodzicielstwo wolno łączyć z pracą”[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/56656,409682_Od_stycznia_dluzej_na_zasilkach_macierzynskich.html]„Od stycznia dłużej na zasiłkach macierzyńskich”[/link][/b]