Warunki, które należy spełnić, aby działalność nierejestrowana zaistniała, wymienia art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, wchodząca w skład Konstytucji biznesu. Zgodnie z nim, działalność nierejestrowana to taka, z której miesięczny przychód nie przekracza 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Działalność nierejestrowaną może prowadzić osoba, która nie wykonywała działalności gospodarczej przez ostatnich 60 miesięcy.
W 2018 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 2100 zł brutto. Zatem działalność nierejestrowaną można prowadzić, jeśli miesięczny przychód nie przekracza 1050 zł. W razie przekroczenia tego limitu, przedsiębiorca musi zarejestrować działalność składając wniosek CEIDG-1 w ciągu 7 dni. Wówczas staje się ona działalnością gospodarczą. Co ważne, działalność nierejestrowana nie może być wykonywana w formie spółki cywilnej.
ZUS
Prowadzenie działalności nierejestrowanej nie wywołuje obowiązku opłacania żadnych składek ZUS – społecznych ani zdrowotnej. Osoba prowadząca taką działalność nie dokonuje czynności rejestracyjnych w ZUS i nie składa deklaracji do tego organu.
PIT
Prowadzący działalność nierejestrowaną nie jest zwolniony z odprowadzania podatku dochodowego. Osiągane dochody są opodatkowane, jednak nie na tych samych zasadach co działalność gospodarcza (z której co miesiąc lub kwartał dokonuje się zapłaty zaliczek na podatek dochodowy). Przychody uzyskane z prowadzenia działalności nierejestrowanej podatnik wykazuje się dopiero w zeznaniu rocznym, składanym na formularzu PIT-36, w części "Inne źródła". Są one bowiem opodatkowane na zasadach ogólnych na podstawie skali podatkowej (18 proc., a od nadwyżki ponad 85 525 zł – 32 proc.).
VAT
Opodatkowanie VAT w działalności nierejestrowanej następuje w ten sam sposób, jak w działalności gospodarczej. Podmiotowe zwolnienie z VAT obowiązuje ze względu na nieprzekroczenie limitu obrotów ze sprzedaży osiąganych w skali roku, który w 2018 r. wynosi 200 tys. zł.
Jeżeli specyfika wykonywanej działalności wymaga rejestracji do VAT, to osoba prowadząca działalność nierejestrowaną musi dokonać tego obowiązku. Przykładem mogą być usługi doradcze, prawnicze czy jubilerskie. Co ważne, podatnik VAT ma obowiązek prowadzić rejestr VAT sprzedaży i zakupów, a także składać deklaracje VAT oraz JPK_VAT za każdy okres rozliczeniowy.
Jeżeli jednak czynności wykonywane w ramach działalności nierejestrowanej nie podlegają obowiązkowi rejestracji do VAT, to podatnik może skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT. Wykaz czynności, do których nie stosuje się zwolnienia przedmiotowego z opodatkowania VAT, zawiera ustawa o VAT w art. 113 ust. 13.
Art. 113 ust. 13 Zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników:
1) dokonujących dostaw: a) towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy, b) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem: - energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0), - wyrobów tytoniowych, - samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji, c) budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b, d) terenów budowlanych, e) nowych środków transportu;
2) świadczących usługi:
a) prawnicze,
b) w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
c) jubilerskie;
3) nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.
Dokumentowanie sprzedaży
W przypadku sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej lub rolników ryczałtowych należy ustalić, czy jest wymagana w tym zakresie kasa fiskalna. Reguluje to rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Jeżeli sprzedaż podlega zwolnieniu z obowiązku rejestracji na kasie fiskalnej, to sprzedaż na rzecz wskazanej powyżej grupy osób powinna być udokumentowana w ewidencji sprzedaży bezrachunkowej.
W odniesieniu do sprzedaży dla innych firm, osiągane przychody należy zawsze udokumentować fakturą.
Osoba wykonująca działalność nierejestrowaną, która jest zwolniona z podatku VAT, dodatkowo powinna – zgodnie z art. 109 ust. 1 ustawy o VAT – prowadzić uproszczony rejestr sprzedaży. Jest on pomocny m.in. w pilnowaniu nieprzekroczenia limitu przychodów dla działalności nierejestrowanej (limit wynosi 1050 zł w 2018 r.).
Rejestr sprzedaży w działalności nierejestrowanej prowadzony przez podatnika zwolnionego z VAT powinien zawierać:
? liczbę porządkową,
? datę sprzedaży,
? numer dokumentu sprzedaży,
? wartość sprzedaży,
? wartość sprzedaży narastająco.
Dodatkowo dla celów ewidencyjnych rejestr sprzedaży może zawierać dane nabywcy.
Natomiast podatnik VAT, aby prawidłowo dokonywać rozliczeń z tytułu podatku VAT, powinien posiadać NIP. W razie jego braku, osoba prowadząca działalność nierejestrowaną powinna wystąpić o jego wydanie poprzez złożenie w urzędzie formularza NIP-2.
Zalety braku rejestracji
Działalność nierejestrowana odejmuje wiele formalności oraz obowiązków, które posiada przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą. Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną jest zwolniona m.in. z:
? rejestracji działalności w urzędzie skarbowym, ZUS i GUS przez złożenie wniosku CEIDG-1,
? wyliczania i opłacania zaliczek na podatek dochodowy,
? sporządzenia deklaracji ZUS i opłacania składek ZUS,
? prowadzenia księgowości (prowadząc działalność nierejestrowaną wystarczy sporządzać uproszczoną ewidencję sprzedaży).
—Anna Wakulik
ekspert wFirma.pl