Osoby zatrudnione na pełen etat co do zasady obowiązuje ośmiogodzinny dzień pracy. W określonych przypadkach (np. szczególne potrzeby pracodawcy), pracownik może być obowiązany do pracy dłużej niż przez 8 godzin dziennie, tj. w godzinach nadliczbowych. Za ten dodatkowy czas pracy zatrudniony uzyskuje prawo do wynagrodzenia za pracę wraz z dodatkiem obliczanym odpowiednio do liczby przepracowanych nadgodzin.
Pensja plus dodatek
Kodeks pracy – zgodnie z art. 1511 § 1 – nakłada na pracodawcę obowiązek wypłaty dodatku do wynagrodzenia za przepracowane nadgodziny wynoszącego:
- 100 proc. wynagrodzenia w przypadku pracy w nocy, w niedziele, święta czy też w dni wolne od pracy,
- 50 proc. pensji w każdym innym dniu, tj. w zwykły dzień roboczy.
Jeśli pracodawca uchyla się od wypłaty rekompensaty za nadgodziny, stanowi to wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Zgodnie zaś z art. 282 § 1 pkt 1 k.p. podlega ono karze grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł.
Alternatywą czas wolny
Zamiast wypłaty wynagrodzenia za nadgodziny, pracownik może wnioskować o odebranie płatnego czasu wolnego w ilości odpowiadającej liczbie przepracowanych nadgodzin. Pracodawca może również samodzielnie, tj. bez wniosku podwładnego, udzielić mu czasu wolnego – tyle że jego wymiar musi być wówczas o połowę wyższy niż liczba przepracowanych nadgodzin.
Kara za opór
Jeśli pracodawca nie będzie skłonny zapłacić wynagrodzenia lub zapewnić płatnego czasu wolnego za nadgodziny, pracownik może wnieść pozew do właściwego sądu pracy o zapłatę zaległych kwot bądź zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy. Jeżeli w rezultacie przeprowadzonej kontroli inspektor PIP dopatrzy się nadużyć, ma prawo wydać nakaz wypłaty wynagrodzenia za nadgodziny. Warto pamiętać, że korzystanie przez inspektorów pracy z uprawnienia do wydawania nakazów płatniczych ograniczone jest do sytuacji, gdy obowiązek wypłaty wynagrodzenia jest bezsporny i wymagalny. W sytuacjach spornych pracownikowi pozostaje dochodzenie swoich roszczeń na drodze sądowej. ?
Krystian Stanasiuk LL.M., radca prawny, partner w Kancelarii Taylor Wessing w Warszawie
