Ustawa z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 360; dalej ustawa) w art. 20 zakazuje kierowania przez agencję pracy pracownika do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz jednego pracodawcy użytkownika przez czas dłuższy niż 18 miesięcy w okresie obejmującym 36 kolejnych miesięcy. Czy przepis ten stosuje się też do agencji pracy kierujących pracowników tymczasowych na podstawie zawartych z nimi umów zlecenia?

Użycie przepisów

Artykuł 26 ust. 2 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych nakazuje do osób skierowanych do pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego (np. umowy zlecenia) stosować odpowiednio:

- art. 8 – zakazujący powierzania pracownikowi tymczasowemu pracy szczególnie niebezpiecznej, zakaz zastępowania pracownika tymczasowego innym pracownikiem na czas strajku oraz zakaz zatrudniania na stanowisku pracy, na którym, w okresie ostatnich trzech miesięcy poprzedzających przewidywany termin rozpoczęcia wykonywania pracy tymczasowej przez pracownika tymczasowego, był zatrudniony pracownik pracodawcy użytkownika, z którym został rozwiązany stosunek pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

- art. 9 ust. 1 w zakresie elementów umowy pracownika tymczasowego z agencją,

- art. 23 – regulujący obowiązki informacyjne w stosunku do organizacji związkowych.

Artykuł 26 ust. 2 ustawy znajduje się w rozdziale zatytułowanym „Kierowanie do pracy tymczasowej osób niebędących pracownikami agencji pracy tymczasowej". Przepis ten nie odsyła do art. 20 ustawy zakazującego kierowania przez agencję pracy pracownika do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz jednego pracodawcy użytkownika przez dłużej niż 18 miesięcy w okresie obejmującym 36 kolejnych miesięcy.

Stanowisko ministra

Swego czasu trwał spór o to, czy praca tymczasowa może być świadczona na podstawie umowy cywilnoprawnej przez osoby inne niż te w wieku od 16 do 18 lat będących uczniami. Praktyka i orzecznictwo pozytywnie odpowiedziały na to pytanie. Artykuł 26 ust. 2 ustawy stosuje się do pracowników tymczasowych świadczących pracę tymczasowo na podstawie umów cywilnoprawnych niezależnie od wieku pracownika tymczasowego i statusu ucznia.

Czy skoro ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych nie zawiera przepisu wprost odsyłającego do limitu czasowego maksymalnego dopuszczalnego wykonywania pracy tymczasowej na zleceniu, ograniczenie to nie obowiązuje przy takich umowach?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej uważa, że zakres stosowania przepisów ustawy do umów cywilnoprawnych jest szerszy. Zdaniem resortu zgodnie z art. 1 ustawa reguluje zasady zatrudniania pracowników tymczasowych przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej oraz zasady kierowania pracowników tymczasowych, jak i osób niebędących pracownikami agencji pracy tymczasowej do wykonywania pracy tymczasowej na rzecz pracodawcy użytkownika. Natomiast zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy przez pracę tymczasową należy rozumieć wykonywanie określonych w tym przepisie zadań na rzecz danego pracodawcy użytkownika przez okres nie dłuższy niż wskazany w ustawie.

Z tego ministerstwo wyciąga wniosek, że nawet osoba niebędąca pracownikiem agencji pracy tymczasowej może zostać skierowana do pracodawcy użytkownika wyłącznie do wykonywania pracy tymczasowej. Definicja pracy tymczasowej wyraźnie wskazuje, że może być ona wykonywana jedynie „przez okres nie dłuższy niż wskazany w ustawie".

W konsekwencji oznacza to, zdaniem resortu, konieczność użycia do osób wykonujących pracę tymczasową maksymalnych okresów z art. 20 ustawy, niezależnie od stosunku łączącego taką osobę z agencją pracy tymczasowej.

Jakie zmiany

Stanowisko rozszerzające zakres stosowania ustawy do pracowników tymczasowych świadczących usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej może zostać podważona. Interpretacja ministerstwa pozbawiałaby sens istnienia art. 26 ust. 2 ustawy – skoro do umów cywilnoprawnych odnosi się ustawa w szczerszym zakresie, niż to wynika z tego przepisu.

Obecnie w ministerstwie trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych oraz niektórych innych ustaw. W uzasadnieniu projektu zwraca się uwagę m.in. na to, że obecna regulacja nie chroni osób świadczących pracę tymczasową na podstawie umów cywilnoprawnych przed nadużywaniem zatrudnienia tymczasowego, zwłaszcza w zakresie limitów czasowych wykonywania pracy tymczasowej, jak też rodzaju i charakteru zadań powierzanych do wykonywania, które mogą wykraczać poza definicję pracy tymczasowej.

W projekcie zmian wskazuje się, że aby zapewnić właściwe standardy pracy tymczasowej osobom wykonującym taką pracę na podstawie umowy prawa cywilnego, trzeba objąć je także definicją pracy tymczasowej, maksymalnym okresem wykonywania pracy tymczasowej na rzecz danego pracodawcy użytkownika oraz zakazem wprowadzania warunku niezatrudniania przez pracodawcę użytkownika po zakończeniu wykonywania pracy tymczasowej. W tym celu proponuje się uzupełnienie katalogu przepisów stosowanych do osób skierowanych do pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego (art. 1 pkt 14 ustawy nowelizującej). Dodatkowo zwraca się uwagę na to, że do osób wykonujących pracę tymczasową na podstawie umów prawa cywilnego nie stosuje się zakazu wprowadzania warunku niezatrudniania przez pracodawcę użytkownika po zakończeniu wykonywania pracy tymczasowej.

Lepsza ochrona

W projekcie proponuje się wprowadzenie regulacji (art. 1 pkt 12 ustawy nowelizującej), zgodnie z którą limity wykonywania pracy tymczasowej (18 miesięcy w okresie obejmującym 36 kolejnych miesięcy) dotyczyć będą także wykonywania pracy tymczasowej na podstawie umów prawa cywilnego (art. 1 pkt 12 ustawy nowelizującej). Projektowana ustawa wprowadza dodatkową normę. Zgodnie z nią limit 18 miesięcy będzie też obejmował świadczenie pracy tymczasowej w okresie 36 kolejnych miesięcy na umowie o pracę i umowie prawa cywilnego (art. 1 pkt 12 ustawy nowelizowanej).

Przykładowo, w okresie 36 kolejnych miesięcy dana osoba będzie mogą wykonywać pracę tymczasową na rzecz danego pracodawcy użytkownika przez 10 miesięcy na mocy umowy o pracę i przez osiem miesięcy na umowie prawa cywilnego. Wprowadzenie takich przepisów powinno, zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy nowelizującej, zapobiec obchodzeniu maksymalnych dopuszczalnych limitów czasowych wykonywania pracy tymczasowej przy kierowaniu do jej wykonywania oraz korzystania z takiej pracy naprzemiennie na podstawie umowy o pracę, a następnie na umowie prawa cywilnego.

Zdaniem autora

Wojciech Podlewski, radca prawny z Kancelarii Prawniczej Windmill Gąsiewski & Roman

Obecna ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych nie przystaje do dynamicznie zmieniającego się rynku pracy tymczasowej oraz nie chroni ani pracowników tymczasowych przed nadużyciami, ani agencji pracy przed dowolnością interpretacyjną przepisów organów administracyjnych. Natomiast wadą projektu ustawy o zmianie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych jest przeregulowanie instytucji pracy tymczasowej. Konsekwencją tego może być schyłek agencji pracy tymczasowych w obecnym kształcie i przejęcie rynku pracy tymczasowej przez podmioty niezarejestrowane jako agencje zatrudnienia, wykorzystujące np. umowy o dzieło do kierowania osób do świadczenia usług o cechach pracy tymczasowej.