Obowiązki pracownika w przypadku choroby na urlopie wypoczynkowym

Urlop nie zacznie się od grypy

ABSENCJA

Choroba pracownika przerywa jego urlop wypoczynkowy. Niedopuszczalne jest, aby szef zgodził się na wakacje w okresie niezdolności podwładnego do pracy.

- Pracownik był na 3-tygodniowym urlopie wypoczynkowym. Nie powiadomił pracodawcy o tym, że na jego początku dostał kilkudniowe zwolnienie lekarskie, bo chciał otrzymać 100-proc. wynagrodzenie. Co dalej należy z tym zrobić?

Zgodnie z kodeksem pracy nie jest możliwe jednoczesne pozostawanie na urlopie wychowawczym i na zwolnieniu lekarskim. Urlop wypoczynkowy jest jednym z podstawowych praw pracowniczych, za które etatowcowi przysługuje wynagrodzenie. Zwolnienie lekarskie zaś poświadcza niezdolność do pracy, a reguły wynagradzania na ZUS ZLA są inne – zazwyczaj pracownik otrzymuje wtedy 80 proc. wynagrodzenia.

Na temat jednoczesnego przebywania na urlopie i chorobowym orzekał Sąd Najwyższy. W wyroku z 24 lutego 2015 r. (II PK 84/14) uznał, że niedopuszczalne jest wyrażenie zgody przez pracodawcę na urlop wypoczynkowy w okresie niezdolności do pracy. Analogicznie w wyroku z 10 listopada 1999 r. (I PKN 350/99) SN wskazał, że pracodawca nie może skutecznie udzielić urlopu wypoczynkowego pracownikowi niezdolnemu do pracy nawet za jego aprobatą czy na jego prośbę. Niezdolność do pracy wyłącza możliwość korzystania z urlopu zgodnie z jego przeznaczeniem, dlatego udzielenie go w okresie niezdolności do pracy jest prawnie niedopuszczalne. Z przepisów wynika, że niezdolność do pracy wskutek choroby jest w opozycji do zwolnienia urlopowego.

Kodeks pracy w art. 166 stwierdza, że części urlopu niewykorzystanej z powodu zwolnienia lekarskiego pracodawca musi udzielić podwładnemu w terminie późniejszym. Analogicznie będzie, gdy pracownik rozpoczyna urlop i zachoruje. Pracodawca musi przesunąć wypoczynek na później.

Artykuł 165 k.p. stanowi, że jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie (zaplanowanym w planie urlopów, na podstawie złożonego wniosku za zgodą szefa), przełożony przesuwa go na inną datę. Dotyczy to czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby, odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, urlopu macierzyńskiego, powołania na ćwiczenia wojskowe albo przeszkolenie wojskowe na okres do 3 miesięcy.

Jeżeli zatem pracownik zachorował po starcie długich wakacji i nie powiadomił o tym firmy, nic nie wskóra. Pracodawca i tak wypłaci mu wynagrodzenie za czas choroby w odpowiedniej wysokości i tej właściwej za czas urlopu. Szef ma prawo skorygować wynagrodzenie nawet w następnym miesiącu, bez zgody pracownika. Pamiętać trzeba też o tym, że od kilku miesięcy udzielone pracownikowi zwolnienie lekarskie niemal automatycznie spływa do ZUS. Wielu pracodawców wie więc o niedyspozycji pracownika tuż po jego wyjściu z gabinetu internisty.

Im szybciej więc niedysponowany powiadomi szefa o chorobie, tym lepiej dla wszystkich. Pracodawca wie, że pracownik uda się jeszcze na jeden pozaplanowy urlop, a ten ma wkrótce szansę na kolejne wolne.

Muszą być wspólne ustalenia

TERMINY

Datę drugiej części urlopu trzeba uzgodnić z przełożonym. Samowola pracownika może skończyć się dla niego utratą etatu.

- Czy urlop może zostać udzielony bezpośrednio po chorobie i np. części urlopu?

Tak, nie ma przeszkód, aby tak udzielić urlopu. Niemniej trzeba to każdorazowo uzgodnić z pracodawcą. Może on nie zgodzić się na wolne w tym terminie, jeżeli pracownik będzie niezbędny w firmie. Należy też pamiętać o tym, że szef nie jest związany wnioskiem urlopowym etatowca.

- Czy w takim razie pracownik może sam, bez wiedzy i zgody szefa, przedłużyć z automatu wypoczynek o czas choroby?

Nie. Dla pracownika takie postępowanie może skończyć się nawet zwolnieniem z posady. Nieusprawiedliwiona nieobecność w firmie jest przesłanką ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych i stanowi podstawę do rozwiązania angażu przez pracodawcę bez wypowiedzenia.

Wątpliwa dyscyplinarka dla szefa za spóźnione wakacje

ZWOLNIENIA

Należy badać brak regeneracji jako podstawowy cel przerwy w świadczeniu pracy, gdy pracownik rozwiązuje angaż z powodu naruszenia wobec niego podstawowych obowiązków.

- Pracownik rozwiązał umowę o pracę na mocy art. 55 kodeksu pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy. Jako powód podał ciężkie naruszenie wobec niego podstawowych obowiązków i zażądał odszkodowania. Wskazał na odmowę udzielenia mu urlopu wcześniej niewykorzystanego z powodu choroby. Czy pracownik mógł tak postąpić?

Sąd Najwyższy wyroku z 24 lutego 2015 r. (II PK 84/14) wskazał, że „z samego faktu, iż pracownikowi przysługuje coroczny urlop wypoczynkowy, nie wynika, że odmawiając zgody na udzielenie urlopu, pracodawca ciężko naruszył swoje obowiązki. Oceniając ciężkość naruszenia przez pracodawcę obowiązku udzielenia urlopu pracownikowi, należy więc przy uwzględnieniu, że nie ma on co do zasady wymogu udzielenia go w terminie wskazanym przez pracownika, zbadać, czy pracodawca dopuścił się naruszenia wobec pracownika z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, ale także stwierdzić, czy odmowa udzielenia urlopu stanowiła realne zagrożenie albo uszczerbek dla istotnego interesu pracownika, w szczególności czy nie spowodowała ona zagrożenia dla procesu pracy z powodu przede wszystkim braku regeneracji sił pracownika, która to regeneracja jest podstawowym celem przerwy w świadczeniu pracy w postaci urlopu wypoczynkowego".

Choroba syna nie przesunie wolnego

WYJĄTKI

Kodeks pracy nie nakazuje zmieniać terminu urlopu, gdy to członek rodziny pracownika jest zdrowotnie niedysponowany. Zależy to tylko od dobrej woli zatrudniającego.

- Czy zasady dotyczące przesunięcia urlopu wypoczynkowego stosuje się także do choroby dziecka pracownika?

Nie. Choroba dziecka nie uzasadnia przełożenia urlopu pracownika. Brzmienie art. 166 k.p. jest jasne, precyzyjnie określone i nie pozwala przyjąć interpretacji rozszerzającej. Tylko przyczyny wymienione w tym przepisie upoważniają szefa do udzielenia później urlopu w niewykorzystanej części.

Jeżeli natomiast dziecko pracownika rozchoruje się jeszcze przed startem jego wypoczynku i rodzic dostarczy zwolnienie lekarskie, pracodawca może przesunąć urlop na inną datę, np. przypadającą po chorobie syna czy córki. Artykuł 165 k.p. zawiera sformułowanie kluczowe „w szczególności", a zatem nie jest to katalog wyłączny (zamknięty).

Trzeba oddać pieniądze na wyjazd

WYPŁATA

Przerwa w urlopie może spowodować konieczność zwrotu świadczenia urlopowego. Należy się ono tylko za pełny 14-dniowy letni lub zimowy odpoczynek.

- Czy jeśli pracownik zachoruje na urlopie i go przerwie, to przysługuje mu się świadczenie urlopowe?

Nie. I dotyczy to zarówno wypłaty świadczenia urlopowego wypłacanego z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jak i tego, gdy nie ma funduszu, a szef samodzielnie zdecydował o regulowaniu świadczenia. Świadczenie urlopowe wypłaca się bowiem za 14 dni urlopu i to przed jego rozpoczęciem. Dlatego przerwa w wypoczynku powoduje konieczność zwrotu świadczenia urlopowego.

Wypłacone już świadczenie można także zaliczyć na poczet następnego 14-dniowego urlopu. Oczywiście pracownik ma prawo nie zgodzić się na oddanie pieniędzy ani nie planować już wypoczynku. W takim przypadku szefowi pozostaje droga sądowa (jako ostateczność) albo zaliczenie świadczenia z 2016 r. jako wypłaconego za rok następny (2017) i za 14-dniowy urlop, który pracownik wykorzysta w kolejnych 12 miesiącach.

Małgorzata Terlikowska odpowiada na pytania czytelników związane z urlopami wypoczynkowymi i przerwami spowodowanymi w nich przez choroby