Szykują się kolejne zmiany w przepisach o gruntach rolnych. 16 sierpnia wejdzie w życie nowelizacja z 6 lipca 2016 r. ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz ustawy o księgach wieczystych i hipotece (DzU z 1 sierpnia 2016 r., poz. 1159).
Jej celem jest rozwiązanie sytuacji patowej związanej z odblokowaniem kredytów.
Razem z przepisami o gruntach rolnych zmienił się od 30 kwietnia również art. 68 ust. 2a ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Obecnie przewiduje on, że suma hipotek na nieruchomości rolnej nie może przewyższać jej wartości rynkowej ustalonej na dzień ustanowienia hipoteki. Do wniosku o wpis hipoteki do księgi wieczystej dołącza się operat szacunkowy, sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego na podstawie przepisów o gospodarce nieruchomościami.
Efekt tego jest taki, że nie można więc hipoteki ustanowić na wyższą kwotę, co wcześniej było normą. Brano bowiem pod uwagę wartość nieruchomości po przeprowadzeniu planowanej inwestycji.
Jeśli więc ktoś posiada grunt o wartości 60 tys. zł, to w księdze wieczystej można wpisać hipotekę tylko do takiej kwoty. Problem pojawi się wtedy, gdy zechce on pożyczyć na budowę na przykład magazynu 300 tys. zł. Na obciążenie hipoteki taką kwotą nie zezwalają dziś przepisy.
Nowe przepisy wracają do zasad obowiązujących przed 30 kwietnia (w tym celu wykreśla się ust.2a z art. 68 ustawy o księgach wieczystych). Oznacza to, że sam bank i kredytobiorca będą ustalać wysokość hipoteki. Będzie mogła więc być wyższa od wartości działki.
Nowela wyłącza też spod ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nieruchomości drogi wewnętrzne znajdujące się na nieruchomościach rolnych. Obecnie tak nie jest, dlatego powoduje to problemy w zbywaniu nieruchomości.
Kolejna zmiana dotyczy dziedziczenia akcji i udziałów w spółce prawa handlowego, która jest właścicielem nieruchomości rolnych. W tym wypadku nowela ogranicza uprawnienia Agencji Nieruchomości Rolnych. Nie będzie jej przysługiwało prawo pierwokupu. Nie trzeba będzie mieć też jej zgody, gdy nabywcami są osoby bliskie zbywcy lub nabycie następuje w wyniku dziedziczenia ustawowego, albo jeżeli nabycie udziałów czy akcji przez rolnika indywidualnego następuje w wyniku dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego.
Nowela zawiera też przepisy przejściowe. Mianowicie reguluje, że po 16 sierpnia do postępowań dotyczących nabycia nieruchomości oraz wpisu do księgi wieczystej stosuje się przepisy w nowym brzmieniu. Podobna zasada będzie obowiązywała także w przypadku akcji i udziałów w spółkach prawa handlowego posiadających nieruchomość rolną. A mianowicie do umów zawartych przed 16 sierpnia stosuje się przepisy z tej noweli.
Przypomnijmy. 30 kwietnia weszła w życie duża nowelizacja ustawy o ustroju rolnym. Zmieniła ona zasady obrotu gruntami rolnymi, zarówno państwowymi, jak i prywatnymi. Obecnie może je nabyć tylko rolnik indywidualny. Inne osoby mogą to zrobić jedynie za zgodą prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych (od tej zasady są wyjątki np. na rzecz osób bliskich). Jeżeli ją otrzymają a grunt zakupią, to przez 10 lat muszą nieruchomość wykorzystywać na cele związane z rolnictwem. Ci, którzy się temu nie podporządkują muszą liczyć się z tym, że umowa może zostać unieważniona.
Spod działania ustawy wyłączono grunty o powierzchni mniejszej niż 0,3 hektara (30 arów).
Ponadto prezesowi Agencji Nieruchomości Rolnych przysługuje prawo pierwokupu. Jeżeli więc właściciel będzie sprzedawał nieruchomość rolną, musi poinformować o tym ANR, a ta może (nie musi) zdecydować się przystąpić do transakcji w miejsce kupującego i nabyć grunt.