Rz: Czy wybór rodzica, że chce korzystać z opieki na godziny, który następnie stracił pracę, jest wiążący również dla drugiego rodzica, który przejmie na siebie to uprawnienie?
Łukasz Chruściel: W świetle art. 1891 kodeksu pracy nie ma przeszkód, aby rodzice podzielili się uprawnieniem do zwolnienia od pracy na opiekę. Jednak decyzja jednego z nich co do sposobu wykorzystania zwolnienia w wymiarze godzinowym lub dziennym wiąże drugiego uprawnionego rodzica. Analogicznie w przypadku utraty pracy przez jednego z rodziców jego oświadczenie dotyczące sposobu wykorzystania zwolnienia będzie wiązało drugiego rodzica w roku. Za takim stanowiskiem przemawia również fakt, iż zgodnie z ugruntowanym poglądem doktryny rodzic, który złożył pracodawcy wniosek o udzielenie mu zwolnienia w wymiarze godzinowym, nie może w trakcie roku kalendarzowego zmienić sposobu korzystania z tego uprawnienia na zwolnienie udzielane w dniach. Takie rozwiązanie upraszcza funkcjonowanie tego uprawnienia w praktyce, szczególnie gdy przed utratą pracy jeden z rodziców wykorzystał już część zwolnienia przysługującego obojgu rodzicom.
Czy istnieje sformalizowany druk wniosku o opiekę, a jeśli nie – jakie informacje powinny się w nim znaleźć?
Przepisy nie przewidują żadnego oficjalnego wzoru wniosku o opiekę. Umożliwia to pracodawcy ustalenie wewnętrznego druku, z którego będą mogli skorzystać jego pracownicy. Pierwszy wniosek powinien zawierać oświadczenie pracownika wskazujące, kiedy chce skorzystać z pierwszego zwolnienia, z jednoczesnym sprecyzowaniem, czy zwolnienie ma być mu udzielone w dniach czy w godzinach. Rodzic składający wniosek powinien zawrzeć w nim również oświadczenie o tym, czy jego współmałżonek ma status pracownika i czy będzie korzystał z upraw- nień dotyczących opieki nad dzieckiem w wieku do lat 14.
Do kiedy pracownik może skorzystać z opieki, jeśli ma dziecko, które kończy 14 lat w trakcie roku?
Ustanie prawa do zwolnienia na opiekę następuje z datą ukończenia przez dziecko 14. roku życia. Zgodnie z art. 112 kodeksu cywilnego oznacza to, że pracownik, którego dziecko urodziło się 1 czerwca 2002 r., może skorzystać z tego uprawnienia, składając wniosek do 31 maja 2016 r.
Czy szef ma prawo weryfikować informacje podane przez pracownika we wniosku o tym, czy z opieki korzysta drugi rodzic?
Kodeks pracy nie przewiduje żadnej procedury weryfikacji przez pracodawcę tych informacji. Dla większości uprawnień, z których może korzystać tylko jedno z rodziców, przepisy przewidują obowiązek dołączania do wniosku o jego udzielenie pisemnego oświadczenia o braku korzystania bądź korzystaniu w określonym zakresie z uprawnień rodzicielskich przez drugiego z rodziców. Przykładem może być wniosek o udzielenie pracownikowi urlopu wychowawczego. Do niego zgodnie z § 23 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków należy dołączyć pisemne oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi rodzic zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w okresie objętym wnioskiem. Rozporządzenie nie obejmuje swoim zakresem uprawnienia do zwolnienia z tytułu opieki nad dzieckiem. Niemniej ze względu na podobieństwo przywołanych uprawnień można w moim przekonaniu na zasadzie analogii żądać od etatowców załączania do wniosku oświad- czenia o braku zamiaru korzystania bądź korzystaniu w określonym zakresie z tego uprawnienia przez drugiego z rodziców.
—not. j.kal.
