Bezpieczeństwo w ruchu drogowym jest niezwykle ważną kwestią. Jednym z elementów wpływających na bezpieczeństwo jest przestrzeganie czasu pracy. Czasowi pracy kierowców poświęcona została odrębna ustawa z 16 kwietnia 2004 roku. Obowiązek przestrzegania czasu pracy ciąży nie tylko na pracodawcy (przewoźniku), ale także na pracowniku będącym kierowcą w transporcie drogowym. Sankcje związane z nieprzestrzeganiem czasu pracy, w tym braku właściwej ewidencji dokumentującej czas pracy czy urządzeń rejestrujących czas pracy, mogą być zastosowane zarówno wobec przewoźnika, jak i kierowcy. Kary te mogą wynikać z różnych aktów prawnych, w tym z ustawy o transporcie drogowym, kodeksu pracy czy kodeksu karnego.

Mianowicie, zgodnie z art. 281 pkt 5 kodeksu pracy kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu, narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych, podlega karze grzywny od 1000 złotych do 30 000 złotych. Odpowiedzialność ta dotyczy wyłącznie pracodawcy (lub osoby działającej w jego imieniu), a nie kierowcy.

Kto odpowiada

Z kolei, odpowiedzialność ukształtowana przepisami ustawy o transporcie drogowym dotyczy trzech grup podmiotów/osób:

- kierujących pojazdem (czyli kierowców),

- osób zarządzających przedsiębiorstwem lub osób zarządzających transportem w przedsiębiorstwie,

- podmiotów wykonujących przewóz drogowy (czyli przewoźników) lub inne czynności związane z przewozem.

Zgodnie z art. 92 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym kierujący wykonujący przewóz drogowy z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego podlega karze grzywny w wysokości do 2000 złotych. Wykaz konkretnych naruszeń oraz wysokości grzywien dla kierowcy za poszczególne naruszenia określa załącznik nr 1 do ustawy. Przewiduje on m.in. kary za realizację przewozu drogowego z naruszeniem przepisów o czasie prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerwach i odpoczynkach, kary za naruszenie przepisów o używaniu urządzeń rejestrujących, wykresówki lub karty kierowcy.

Zgodnie zaś z art. 92 ust. 3 ustawy o transporcie drogowym osoba zarządzająca przedsiębiorstwem lub osoba zarządzająca transportem w przedsiębiorstwie, o której mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009, a także każda inna osoba wykonująca czynności związane z przewozem drogowym, która naruszyła obowiązki lub warunki przewozu drogowego albo dopuściła, chociażby nieumyślnie, do powstania takich naruszeń, podlega karze grzywny do 2000 złotych. Wykaz naruszeń oraz wysokości grzywien za poszczególne naruszenia w tym przypadku określa załącznik nr 2 do ustawy. Osoba taka odpowiada m.in. za dopuszczenie do naruszenia przepisów o czasie prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerwach i odpoczynku, dopuszczenie do naruszenia przepisów o stosowaniu urządzeń rejestracyjnych samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i odpoczynku oraz aktywności kierowcy.

Odpowiedzialność z art. 92 ustawy o transporcie drogowym jest to odpowiedzialność za wykroczenia i grzywna tym samym jest nakładana na konkretne osoby (kierowców oraz osoby zarządzające przedsiębiorstwem lub zarządzające transportem w przedsiębiorstwie) według przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

Natomiast w art. 92a ustawy o transporcie drogowym zawarte są postanowienia dotyczące odpowiedzialności podmiotów wykonujących przewóz drogowy (tj. przewoźników) lub inne czynności związane z tym przewozem za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego. Jest to odpowiedzialność oparta na zasadach odpowiedzialności administracyjnej.

Będą kary pieniężne...

Zgodnie z art. 92a ustawy o transporcie drogowym podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 złotych do 10 000 złotych za każde naruszenie. Wykaz naruszeń obowiązków lub warunków przewozu drogowego oraz wysokości kar pieniężnych za poszczególne naruszenia określa załącznik nr 3 do ustawy. Wśród wymienionych tam naruszeń zagrożonych karą są m.in. naruszenia w zakresie przepisów o czasie pracy pojazdu, obowiązkowych przerwach i odpoczynku, a także naruszenia przepisów o stosowaniu urządzeń rejestrujących lub cyfrowych urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i postoju. Suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej nie może przekroczyć kwoty 10 000 złotych. Suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas kontroli w podmiocie wykonującym przewóz drogowy zależna jest od liczby zatrudnionych kierowców i nie może przekroczyć kwoty 15 000–30 000 złotych. W przypadku gdy kierowca jest jednocześnie przedsiębiorcą (przewoźnikiem), nakłada się na niego wyłącznie kary opisane w art. 92a (odpowiada więc nie za wykroczenie, lecz na podstawie odpowiedzialności administracyjnej).

...i więzienia

Naruszenia w zakresie czasu pracy, a w szczególności w zakresie prowadzenia dokumentacji związanej z czasem pracy (tj. fałszowanie ewidencji czasu pracy) może się także wiązać z odpowiedzialnością karną przewoźnika. Zgodnie bowiem z § 1 art. 270 kodeksu karnego kto, w celu użycia jako autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. Dosyć często także w celu ukrycia przekroczenia czasu pracy przewoźnicy i/lub ich kierowcy dopuszczają się przeróbek/ingerencji w tachografy. Działanie takie podlega odpowiedzialności karnej na podstawie art. 315 kodeksu karnego. Zgodnie z tym artykułem kto, w celu użycia w obrocie gospodarczym, podrabia lub przerabia zalegalizowane narzędzie pomiarowe lub probiercze, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Tej samej karze podlega, kto podrobionego albo przerobionego narzędzia pomiarowego lub probierczego w obrocie gospodarczym używa albo takie narzędzie w celu użycia w obrocie gospodarczym przechowuje. Przestępstwo z art. 315 kodeksu karnego może być popełnione zarówno przez przewoźnika, jak i przez kierowcę – w zależności od tego, kto dokonuje przeróbki tachografu, ma wiedzę o tym i korzysta z podrobionego/przerobionego tachografu. Jeśli więc kierowca przerabia tachograf lub nawet tylko korzysta z przerobionego tachografu, wiedząc o jego przeróbce, to będzie odpowiadał na podstawie art. 315 k.k.

Zdaniem autorki

Agata Jeleszuk, radca prawny Kancelaria Nowakowski i Wspólnicy sp. kom.

Naruszenie przepisów dotyczących czasu pracy może spowodować także cofnięcie przewoźnikowi licencji. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy o transporcie drogowym licencję cofa się, gdy jej posiadacz rażąco narusza przepisy dotyczące czasu pracy kierowców. Cofnięcie licencji w tym przypadku poprzedza się pisemnym ostrzeżeniem przedsiębiorcy, że w razie ponownego stwierdzenia naruszenia tych przepisów wszczyna się postępowanie w sprawie cofnięcia licencji.

Zgodnie natomiast z art. 15 ust. 3 pkt 4 lit. a–b ustawy o transporcie drogowym licencja może być cofnięta, jeżeli jej posiadacz samowolnie zmienia wskazania urządzeń pomiarowo -kontrolnych lub tachografów cyfrowych zainstalowanych w pojeździe, zmienia lub usuwa dane zapisane w tachografie cyfrowym lub na karcie kierowcy i karcie przedsiębiorstwa.