Uelastycznia to sposób wybrania urlopu rodzicielskiego.

2 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r., poz. 1268). Nowelizuje ona kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2014r., poz. 1502 ze zm.) oraz niektóre inne ustawy, w tym tę z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm., dalej: ustawa zasiłkowa).

52 tygodnie

Po zmianach obowiązują tylko dwa rodzaje płatnych urlopów związanych z urodzeniem dziecka:

- macierzyński za podstawowy okres, którego wymiar pozostał bez zmian (20 tygodni) oraz

- rodzicielski, który liczy do 32 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka.

Zlikwidowany został dodatkowy urlop macierzyński, który wynosił sześć tygodni. Razem rodzice mogą skorzystać z 52 tygodni. Zatem faktyczna długość urlopu się nie zmieniła, gdyż ten dodatkowy włączono do puli rodzicielskiego.

Zmiany umożliwiają też dzielenie się uprawnieniami do urlopu, jeśli jedno z rodziców jest na etacie, a drugie ma prawo do zasiłku z tytułu dobrowolnego opłacania składki chorobowej, bo np. prowadzi działalność gospodarczą.

Dzielenie puli

Przed zmianą przepisów urlop rodzicielski można było wykorzystać w maksymalnie trzech częściach, nie krótszych niż osiem tygodni każda. Po zmianach wolno go podzielić na cztery części. Poza pierwszą i ostatnią żadna z części nie może być krótsza niż osiem tygodni. Pierwsza część urlopu rodzicielskiego musi liczyć przynajmniej sześć tygodni.

Najważniejsza zmiana pozwala rodzicom wykorzystać do 16 tygodni urlopu rodzicielskiego w dogodnym dla nich okresie. Może to przypadać aż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy sześć lat. To oznacza, że rodzice wezmą ten urlop w innym terminie niż bezpośrednio po wcześniejszej jego części.

Urlopu tego udziela się maksymalnie w dwóch częściach, które nie muszą przypadać bezpośrednio po sobie. Stosuje się tu zasadę, że część urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż osiem tygodni, z wyjątkiem:

- pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż sześć tygodni, a w razie przyjęcia przez pracownika dziecka na wychowanie nie może być krótsza niż trzy tygodnie,

- sytuacji, w której pozostała do wybrania część urlopu (tj. ostatnia jego część) jest krótsza niż osiem tygodni.

Dodatkowo ubezpieczona korzystająca 2 stycznia 2016 r. z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo urlopu rodzicielskiego może wziąć część urlopu do 16 tygodni w terminie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nie przypada bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu.

Nie ma też obowiązku, aby bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim ubezpieczona brała pełne 16 tygodni zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego, aby w terminie późniejszym nieprzypadającym bezpośrednio po zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu mogła skorzystać z pozostałej części tego urlopu do 16 tygodni. Wystarczy wziąć wymagane do pierwszej części urlopu macierzyńskiego minimum, tj. sześć tygodni.

Przykład

Po urodzeniu dziecka w 2015 r. pani Mariola korzystała z zasiłku macierzyńskiego za okres podstawowego urlopu oraz dodatkowego urlopu (sześć tygodni), który skończył się 5 lutego 2016 r. Obecnie pani Mariola nie chce brać urlopu rodzicielskiego. Ponieważ 2 stycznia 2016 r. była na dodatkowym urlopie macierzyńskim, a pierwsza część urlopu rodzicielskiego nie była krótsza niż sześć tygodni (korzystała z dodatkowego macierzyńskiego, który jest traktowany tak samo jak urlop rodzicielski), może wziąć część urlopu rodzicielskiego (do 16 tygodni) w terminie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu.

Krótsza ostatnia część

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego będzie przysługiwał też wtedy, gdy pozostała do wykorzystania ostatnia część urlopu rodzicielskiego jest krótsza niż osiem tygodni.

Przykład

Pani Kamila z tytułu urodzenia dziecka w 2016 r. pobierała zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego przez 20 tygodni oraz urlopu rodzicielskiego przez kolejne 26 tygodni. Z pełnego limitu zasiłku macierzyńskiego za urlop rodzicielski pozostało jej sześć tygodni. Jeżeli matka lub ojciec dziecka będą uprawnieni do zasiłku macierzyńskiego za urlop rodzicielski, mogą go wziąć do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy szósty rok życia. Spełniony jest bowiem warunek, że pozostała do wybrania część urlopu (tj. ostatnia) była krótsza niż osiem tygodni.

Niekoniecznie ta sama firma

Część urlopu rodzicielskiego do 16 tygodni można wybrać u innego pracodawcy niż u tego, który udzielał zgody na wcześniejsze wolne związane z opieką.

Przykład

Pani Zofia prowadziła własną firmę handlową. Po urodzeniu dziecka wystąpiła do ZUS o ustalenie uprawnień do zasiłku macierzyńskiego za podstawowy urlop macierzyński przez 20 tygodni i rodzicielski przez 32 tygodnie. W trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego kobieta zlikwidowała firmę. Po 20 tygodniach pobierania zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu rodzicielskiego wystąpiła do ZUS o wstrzymanie wypłaty tego świadczenia, gdyż podjęła pracę na cały etat. U obecnego pracodawcy pani Zofia będzie mogła wystąpić o udzielenie pozostałej części urlopu rodzicielskiego, jeśli taki wniosek złoży nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy szósty rok życia.

Rezygnacja nie popłaca

Natomiast ubezpieczona, która przed 2 stycznia 2016 r. zrezygnowała z urlopu rodzicielskiego i pobierania zasiłku macierzyńskiego za ten okres, nie ma prawa do wykorzystania po 1 stycznia 2016 r. części urlopu rodzicielskiego do 16 tygodni i zasiłku macierzyńskiego. Chodzi o urlop, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nie przypada bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Nie ma takiego przywileju, chyba że 2 stycznia 2016 r. drugi z rodziców dziecka korzystał z urlopu rodzicielskiego bądź pobierał zasiłek macierzyński za ten okres.

Przykład

Pani Karolina korzystała z zasiłku macierzyńskiego podczas urlopu podstawowego (20 tygodni), dodatkowego urlopu macierzyńskiego (sześć tygodni) i urlopu rodzicielskiego (dziewięć tygodni) do 10 listo- pada 2015 r. Z pozostałego 17-tygodniowego urlopu rodzicielskiego zrezygnowała i wróciła do pracy. Tego urlopu nie brał też ojciec dziecka. Ponieważ przed 2 stycznia 2016 r. pani Karolina zrezygnowała z urlopu rodzicielskiego i zasiłku macierzyńskiego za ten okres, a 2 stycznia 2016 r. również ojciec dziecka nie brał urlopu rodzicielskiego, oboje nie mają prawa wziąć po 1 stycznia 2016 r. części urlopu rodzicielskiego do 16 tygodni i zasiłku macierzyńskiego za ten okres w terminie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu.