Zmiana wymiaru czasu pracy za porozumieniem wymaga zgodnego oświadczenia woli obu stron stosunku pracy, decydujących się na jego modyfikację. Dla swojej skuteczności to porozumienie powinno wskazywać, w jaki sposób zmieni się czas pracy etatowca oraz ma potwierdzać, że jego strony zgodnie chcą dokonać takiej modyfikacji. Przystając na porozumienie, podwładny musi bowiem wiedzieć, jak inaczej będą kształtować się jego godziny pracy i od kiedy ma to obowiązywać.
Aneks do angażu
Zawarcie porozumienia zmieniającego następuje zwykle przez złożenie przez pracodawcę pisemnej propozycji pracownikowi, który wyraża na nią zgodę (podpisuje porozumienie). Podobnie wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 17 listopada 1997 r. (I PKN 349/97).
W praktyce porozumienie zmieniające warunki zatrudnienia ma zwykle postać pisemnego aneksu. W nim strony zgodnie wskazują, jakie warunki zostaną zmodyfikowane. Taka forma sporządzenia tego porozumienia jest korzystna dla firmy, gdyż w razie ewentualnego sporu pozwala jej łatwo wykazać, że do takiego paktu doszło i co on zawierał. Dlatego pracodawca powinien zadbać o uzyskanie wyraźnej, pisemnej zgody pracownika na zmianę jego wymiaru czasu pracy. W razie sporu w tym zakresie to na nim będzie ciążył obowiązek wykazania, że faktycznie pracownik przystał na modyfikację swoich zasad zatrudnienia i czego to dotyczyło.
Ważna data
Oprócz wskazania zakresu zmiany czasu pracy w porozumieniu zmieniającym celowe jest też podanie daty, od kiedy nowe warunki mają działać. Można to określić przez konkretną datę kalendarzową, np. od 1 października 2015 r. lub tę datę wskazać opisowo, np. za trzy tygodnie od podpisania ugody. Przy czym może to być też termin odległy nawet o kilka miesięcy od chwili zawarcia tej umowy. Tak też wskazał SN w wyroku z 4 listopada 2004 r. (I PK 653/03).
Jeśli zaś strony wprost nie określiły tego terminu, przyjmuje się, że modyfikacja treści stosunku pracy następuje w dacie zawarcia porozumienia zmieniającego.
Możliwość wprowadzenia dowolnej daty obowiązywania nowego wymiaru czasu pracy to istotna zaleta porozumienia zmieniającego w porównaniu do wypowiedzenia. Przy wypowiedzeniu zmieniającym bowiem zaproponowane w nim modyfikacje wchodzą w życie dopiero po upływie okresu wypowiedzenia, który może trwać nawet trzy miesiące.
Zmiana wymiaru czasu pracy na mocy porozumienia zmieniającego może zależeć od tego, czy spełni się przewidziany przez strony warunek (np. od osiągnięcia pewnego poziomu zysku czy uruchomienia nowej produkcji). Jeśli strony zastrzegą takie postanowienie, umowa o pracę w dalszym ciągu będzie obowiązywać w dotychczasowej treści, a jej zmiana przewidziana w porozumieniu nastąpi dopiero po ziszczeniu się określonego warunku.
Znosi ochronę
Porozumienie zmieniające wolno przyjąć w każdym czasie trwania stosunku pracy. Oznacza to, że można je zawrzeć również w czasie urlopu wypoczynkowego lub zwolnienia lekarskiego etatowca lub innej jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Modyfikacja wymiaru czasu pracy w drodze aneksu do umowy dopuszczalna jest także wobec pracowników, których zatrudnienie wiąże się ze szczególną ochroną, np. w wieku przedemerytalnym, związkowców czy radnych. Na zawarcie aneksu zmieniającego wolno też zdecydować się kobiecie w okresie ciąży, urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego. Nie obowiązują tu bowiem zakazy istniejące przy wypowiedzeniu zmieniającym.
Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach
Nic wbrew prawu
Strony umowy o pracę mają dużą swobodę przy wprowadzanych modyfikacjach zatrudnienia. Nie mogą jednak zapisać w aneksie zmian, które byłyby sprzeczne z prawem pracy. Nie wolno np. wyłączać uprawnienia do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych czy za czas przestoju, niedopuszczalne jest także obniżanie wynagrodzenia poniżej ustawowego minimum. Takie zmiany byłyby bowiem nieważne z mocy art. 18 § 1 i 2 k.p.
Ponadto zabronione są takie postanowienia porozumienia zmieniającego, które wprowadzałyby rozwiązania sprzeczne z istotą stosunku pracy. Chodzi np. o ustanowienie nieodpłatnego wykonywania pracy, gdyby zaszła konieczność realizacji zadań powyżej ustalonego czasu pracy.
O czym pamiętać
- zawarcie aneksu zmieniającego wymiar czasu pracy wiąże obie jego strony i nie można od niego jednostronnie odstąpić
- aneks do umowy wolno przyjąć także w czasie urlopu pracownika
- zawarcia takiego aneksu nie trzeba konsultować ze związkiem zawodowym
Czego unikać
- poprzestania na ustnym porozumieniu o zmianie wymiaru czasu pracy
- wprowadzania w aneksie modyfikacji sprzecznych z prawem pracy
- stosowania groźby, aby zmusić pracowników do zgody na obniżenie godzin pracy
