Rz: Czy pracownik może wycofać się ze złożonego wypowiedzenia?
Katarzyna Dulewicz: Tylko w nielicznych sytuacjach, np. w takich jak działanie pracownika pod wpływem błędu lub groźby pracodawcy. Zwykła zmiana zdania, związana np. z niepowodzeniem w szukaniu nowej posady, nie pozwoli wrócić na poprzednie stanowisko.
W jakich zatem przypadkach cofnięcie wymówienia jest dopuszczalne?
W praktyce najczęściej spotykaną sytuacją jest ciąża pracownicy. Kobieta, która nie wie, że spodziewa się dziecka i rozwiązuje umowę o pracę, może zmienić zdanie i cofnąć swoje oświadczenie woli. W takim przypadku pracodawca jest związany jej żądaniem i musi przywrócić ją do pracy. Należy pamiętać, że cofnięcie wypowiedzenia jest możliwe tylko wtedy, gdy pracownica była w ciąży już w momencie składania wypowiedzenia. Jeżeli zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia albo po jego upływie, nie będzie mogła powołać się na błąd, a wypowiedzenie pozostanie skuteczne.
Pracownik może też uchylić się od złożonego wymówienia, jeżeli zrobił to pod wpływem groźby pracodawcy. Przykładowo szef zastraszył go dyscyplinarnym zwolnieniem. Pamiętajmy jednak, że groźba ma miejsce wtedy, gdy pracodawca w rzeczywistości nie ma żadnych podstaw do dyscyplinarki, a swoim zachowaniem chce wymusić na pracowniku, aby ten sam odszedł z firmy. Jeżeli jednak takie podstawy do rozstania istnieją, zakomunikowanie pracownikowi możliwości rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym nie będzie uznane za groźbę.
Ile czasu pracodawca może tolerować takie odstąpienie? Jakie przepisy pracodawcy powinni stosować do takich przypadków?
Pracownik może uchylić się od złożonego wypowiedzenia w ciągu siedmiu dni od wykrycia błędu. Potwierdzają to liczne wyroki Sądu Najwyższego (m.in. z 19 marca 2002 r., I PKN 156/02 oraz z 4 kwietnia 2013 r., II PK 237/12).
Tak znaczne skrócenie terminu (w prawie cywilnym na błąd można powołać się przez rok od jego wykrycia) jest uzasadnione specyfiką prawa pracy, w szczególności zasadą pewności w stosunkach pracy. Ważną rolę odgrywają też względy praktyczne. Pracownica, która chciałaby cofnąć złożone wypowiedzenie po roku od wykrycia ciąży i tak nie mogłaby wrócić do pracy. W tym czasie prawdopodobnie przebywałaby na urlopie macierzyńskim.
Jakie skutki dla stron powoduje przyjęcie przez Sąd Najwyższy siedmiodniowego terminu na uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu?
Siedmiodniowy termin na cofnięcie wypowiedzenia oznacza, że po tym czasie pracownik nie może skutecznie domagać się przywrócenia do pracy. W tej sytuacji istotne jest prawidłowe ustalenie dnia, w którym pracownik wykrył błąd, np. kobieta dowiedziała się o tym, że jest w ciąży. Trudno wykazać, kiedy zatrudniona faktycznie dowiedziała się o przyszłym dziecku. W takim przypadku decydująca może okazać się data wydania zaświadczenia lekarskiego, w którym lekarz stwierdza ciążę.
—rozmawiała Grażyna Ordak
