Dzięki takim informacjom klient łatwo może się zorientować, czy kupuje towar dobrej czy złej jakości, a przede wszystkim czy nadal może być on wykorzystywany z uwagi na termin swojej przydatności. Przedsiębiorcy, którzy dopuszczą się sfałszowania tych informacji, narażają się na surową odpowiedzialność karną. Zgodnie bowiem z art. 306 kodeksu karnego usuwanie, podrabianie lub przerabianie znaków identyfikacyjnych, dat produkcji lub dat przydatności towaru czy urządzenia jest przestępstwem. Grozi za nie kara pozbawienia wolności do lat trzech.
Działania sprawcy tego przestępstwa polegają na usuwaniu, podrabianiu lub przerabianiu np. daty produkcji. Usuwaniem będzie pozbawienie towaru lub urządzenia zamieszczonych na nim znaków identyfikacyjnych, daty produkcji czy ważności. Może ono polegać na całkowitym ich zlikwidowaniu, a także na zamalowaniu ich, zamazaniu czy zaklejeniu tak, żeby nie były widoczne. Podrobienie polega na zaopatrzeniu towaru lub urządzenia w nowe znaki identyfikacyjne lub pozostałe informacje, które są nieautentyczne. Może to polegać na wpisaniu na danym towarze daty jego produkcji, gdy w ogóle on jej nie zawierał. Przerobienie oznacza z kolei zniekształcenie czy zmianę znaku w taki sposób, że nabiera on zupełnie innej treści – najczęściej niekorzystnej dla konsumenta. Jeżeli zatem sprzedawca towaru zmieni cyfrę w dacie jego ważności tak, że będzie z niej wynikało, że towar nie uległ przeterminowaniu, to dopuści się właśnie jej przerobienia.
Przestępstwo z art. 306 kodeksu karnego jest przestępstwem formalnym, które można popełnić jedynie przez działanie. Nie ma znaczenia, czy swoim zachowaniem sprawca spowoduje jakikolwiek skutek, np. stratę finansową klienta, który kupił przeterminowany produkt czy zapłacił za niego więcej, sądząc, że pochodzi on od innego producenta.
Jeżeli sprawca swoje działania będzie podejmował w celu wprowadzania produktu do obrotu i przez jego nieprawidłowe oznaczenie będzie chciał nieuczciwie zarobić więcej pieniędzy, to poniesie dodatkową odpowiedzialność przewidzianą przez prawo własności przemysłowej. Osoba, która oznaczy produkt podrobionym znakiem towarowym w celu wprowadzenia go do obrotu lub sama wprowadzi taki nieprawidłowo oznaczony produkt do obrotu, dopuści się przestępstwa z art. 305 ust. 1 prawa własności przemysłowej. Grozi za nie kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.
Jeśli natomiast z popełniania takich przestępstw sprawca uczyni sobie stałe źródło dochodu albo dopuszcza się go w stosunku do towaru o znacznej wartości, to spotka go surowsza kara – pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do lat pięciu.
Ponadto sprawca, który kopiuje zewnętrzną postać produktu lub tak skopiowany wprowadza do obrotu, przez co stwarza możliwość wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu i wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy, może zostać również ukarany za przestępstwo z art. 24 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Grozi za nie kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.
podstawa prawna: ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (DzU nr 141, poz. 1176 ze zm.)
Uprawnienia pracowników
Pracownik może odmówić wykonania polecenia i nie zgodzić się np. na wydłużanie dat przydatności do spożycia produktów spożywczych. O takich przypadkach powinien poinformować Państwową Inspekcję Handlową lub Państwową Inspekcję Sanitarną lub policję. Zgodnie bowiem z art. 100 § 1 kodeksu pracy pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Fałszowanie terminu ważności produktu jest zabronione art. 306 kodeksu karnego, więc pracownik nie musi się zastosować do takiego polecenia pracodawcy i nie może zostać z tego powodu zwolniony.
Jakie towary są wyłączone
Do 31 grudnia 2015 r. nie wymaga się bezpośredniego oznaczania ceną poszczególnych egzemplarzy lub ich pojedynczych opakowań, metodą uniemożliwiającą łatwe usunięcie oznaczenia, towarów przeznaczonych do sprzedaży detalicznej, które ze swojej natury nie mogą być tak oznaczone lub w przypadku których takie oznaczenie nie miałoby znaczenia dla kupujących. Ma to zastosowanie do:
1) towarów o małych gabarytach,
2) towarów masowych,
3) sadzonek roślin, kwiatów ciętych i doniczkowych,
4) żywych zwierząt,
5) towarów żywnościowych, niepakowanych sprzedawanych na sztuki,
6) towarów zwyczajowo oferowanych do sprzedaży w większych ilościach, w szczególności: cegieł, glazury lub terakoty,
7) towarów spożywczych, których termin przydatności do spożycia albo data minimalnej trwałości upłynie w ciągu najbliższej doby, licząc od momentu ich wystawienia na sprzedaż,
8) towarów oferowanych do sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa lub na specjalnie organizowanych pokazach w celu ich sprzedaży,
9) towarów dystrybuowanych przez automaty sprzedające i inne automaty umieszczone w miejscach sprzedaży,
10) towarów przeznaczonych do sprzedaży, których cena uwidoczniona nie przekracza kwoty 5 zł,
11) towarów przeznaczonych do sprzedaży w zestawach (kompletach).
Towary te opatruje się cenami na etykietach (przywieszkach) trwale złączonych z tymi towarami lub w cennikach albo w katalogach, a także na ekranach monitorów, do których kupujący powinien mieć bezpośredni wgląd, odpowiednio do ich charakteru, właściwości, przeznaczenia i uzasadnionych oczekiwań kupujących.
podstawa prawna: rozporządzenie ministra finansów z 10 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad uwidaczniania cen towarów i usług oraz sposobu oznaczania ceną towarów przeznaczonych do sprzedaży (DzU nr 99, poz. 894 ze zm.)
