Zamierzam kupić komputer na raty. Czy taka transakcja może podlegać podatkowi od czynności cywilnoprawnych? – pyta czytelnik.
Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa o PCC) posługuje się zamkniętym katalogiem czynności cywilnoprawnych opodatkowanych tym podatkiem (zob. wyrok NSA z 15 lutego 2008 r., II FSK 1737/06).
Wśród tych czynności ustawodawca wymienia w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych. Umowy sprzedaży rzeczy podlegają więc opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych
Koniecznie w Polsce
Czynności cywilnoprawne takie jak sprzedaż rzeczy lub praw majątkowych, zgodnie z art. 1 ust. 4 ustawy o PCC, podlegają opodatkowaniu, jeżeli ich przedmiotem są:
1) rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została wykonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Oznacza to, że jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy znajdujące się w Polsce, to umowa taka zawsze podlega opodatkowaniu PCC (bez względu na miejsce jej zawarcia i status stron). Natomiast jeżeli sprzedawane byłyby rzeczy znajdujące się za granicą, to umowa ich sprzedaży podlega opodatkowaniu PCC tylko wtedy, gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Polski i w Polsce została zawarta umowa sprzedaży.
W ramach działalności
Sprzedażą na raty jest przeprowadzona w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz ma być kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny (art. 583 § 1 k.c.). Sprzedaż na raty może więc dotyczyć tylko rzeczy ruchomych.
Teoretycznie umowy sprzedaży na raty objęte są dyspozycją art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC, co oznaczałoby, że podlegają opodatkowaniu tym podatkiem na zasadach ogólnych (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 13 marca 2008 r., IBPB2/436-72/07/MZ). Należy jednak pamiętać, że sprzedaż na raty może być realizowana w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa. W praktyce oznacza to, że takiej sprzedaży dokonuje podatnik VAT. Zatem sprzedaż na raty na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o PCC jako podlegająca VAT lub zwolniona z VAT nie jest objęta PCC.
Kodeksową sprzedaż na raty przeprowadzają tylko przedsiębiorcy, także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Osoba prywatna, bazując na zasadzie swobody umów, mogłaby jedynie sprzedać na podobnej zasadzie, tj. rozłożyć w czasie płatność. Nie będzie to jednak kodeksowa umowa sprzedaży na raty.
Wystarczy jeden kontrahent
Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o PCC nie podlegają bowiem podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:
a) opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
b) zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
– umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
– umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
Sprzedaż na raty dotyczy tylko rzeczy ruchomych, więc dla zastosowania tego wyłączenia nie ma znaczenia, czy którakolwiek ze stron transakcji będzie opodatkowana VAT, czy zwolniona, jak to ma miejsce w przypadku sprzedaży i zamiany nieruchomości.
Przykład
Firma A (podatnik VAT czynny) sprzedaje na raty m.in. komputery (z 23 proc. stawką VAT). Na potrzeby firmy klient, pan Wiktor, nabył na raty komputer. Umowa sprzedaży na raty komputera nie podlega opodatkowaniu PCC, gdyż transakcja ta jest opodatkowana VAT.
Sprzedaż jest uregulowana w kodeksie cywilnym
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę (art. 535 kodeksu cywilnego). Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii oraz do sprzedaży praw (art. 555 k.c.). Rzeczami w rozumieniu kodeksu są tylko przedmioty materialne (art. 45 k.c.). Rzeczami są zatem materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym wyodrębnione (naturalnie lub sztucznie) w sposób pozwalający na traktowanie jako dobra samoistnego w stosunkach społeczno-gospodarczych.
