Środki masowego przekazu pełne są reklam firm, które nie będąc bankami, oferują klientom szybką gotówkę, praktycznie bez żadnych formalności i bez weryfikacji ich zdolności kredytowej. Do uzyskania pożyczki nie jest potrzebny nawet fizyczny kontakt z pracownikiem firmy pożyczkowej, bowiem wystarczy wpisać swoje dane na stronie internetowej, kliknąć odpowiedni przycisk i gotówka pojawia się na koncie potrzebującego jej przedsiębiorcy.

Firmy, które zajmują się takim pożyczaniem pieniędzy, powinny pamiętać, że w Polsce lichwa, a więc udzielanie pożyczek na zbyt duży procent, jest surowo zabronione i karane. Zgodnie z art. 304 kodeksu karnego, kto wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, zawiera z nią umowę, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym, popełnia przestępstwo. Grozi za nie do trzech lat pozbawienia wolności.

Zgodnie z tym przepisem, przymusowe położenie oznacza, że pokrzywdzony jest zmuszony do zabiegania ?o udzielenie mu pożyczki czy kredytu niezbędnego do ochrony zagrożonego dobra. Może nim być np. potrzeba środków do dalszego bytu firmy i prowadzenia działalności gospodarczej czy też konieczność zaciągnięcia pożyczki w celu przeżycia przez osobę fizyczną, która utraciła pracę lub przez osobę fizyczną, która potrzebuje gotówki na leczenie. Co ważne przymusowe położenie pokrzywdzonego nie musi mieć charakteru trwałego. Może być ono nawet chwilowe. Nie ma żadnego znaczenia, czy pokrzywdzony znalazł się w tym położeniu z własnej czy cudzej winy.

Do pociągnięcia danej osoby do odpowiedzialności karnej z art. 304 kodeksu karnego nie wystarczy jednak samo stwierdzenie lichwiarskiego charakteru umowy pożyczki. Konieczne jest też wykazanie sprawcy, że miał on pełną świadomość co do przymusowego położenia pożyczkobiorcy.

Przestępstwo lichwy ma charakter bezskutkowy, a więc jest tzw. przestępstwem formalnym. Oznacza to, że nie musi dojść do udzielenia pożyczki czy kredytu. Wystarczy już samo zawarcie umowy, która określa, jaka wysokość wsparcia zostanie udzielona ?i na jaki procent. Do popełnienia przestępstwa lichwy nie jest też konieczne, aby sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej – choć oczywiście w praktyce właśnie o osiąganie takich korzyści najczęściej chodzi. Jeżeli jednak sprawca udziela lichwiarskich pożyczek z innych pobudek, np. w celu doprowadzenia danej osoby czy firmy do bankructwa, to również poniesie odpowiedzialność karną.

podstawa prawna: Art. 304 ustawy z 6 czerwca 1997 r. — Kodeks karny (DzU nr 88, poz. 553 ze zm.)

Nowe przepisy antylichwiarskie

Rząd przyjął już projekt założeń do noweli ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz prawa bankowego. Nowe przepisy mają m.in. ukrócić lichwiarskie odsetki pobierane przez firmy pożyczkowe. Najważniejszym celem projektu jest większa ochrona klientów instytucji finansowych. Projekt rozszerza na wszystkie sektory rynku finansowego uprawnienia Komisji Nadzoru Finansowego do prowadzenia postępowania wyjaśniającego wobec podmiotów, co do których zachodzi podejrzenie, że działają bez zezwolenia. Zwiększa sankcje karne za prowadzenie działalności bankowej bez wymaganego zezwolenia i wprowadza wymogi wykonywania działalności polegającej na udzielaniu kredytów konsumenckich oraz ograniczenie możliwości pobierania nadmiernych opłat, prowizji i odsetek w umowach pożyczek i kredytów. Zgodnie z projektem wysokość odsetek za opóźnienie w spłacie nie będzie mogła przekroczyć sześciokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Limit odsetek za opóźnienie będzie obejmował również opłaty związane z windykacją należności. Obecnie wiele firm uzyskuje znaczne przychody właśnie z takich opłat narzucanych na klientów w toku windykacji, co dodatkowo pogłębia ich problemy finansowe. Co ważne, zgodnie z projektem suma kosztów pozaodsetkowych kredytu nie będzie mogła przekroczyć 25 proc. całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego i dodatkowo 30 proc. całkowitej kwoty kredytu konsumenckiego w stosunku rocznym. Całkowity koszt kredytu, z wyłączeniem odsetek, nie może przekroczyć 100 proc. całkowitej kwoty kredytu. Celem tego rozwiązania jest ochrona konsumentów pożyczających na dłuższe okresy przed ponoszeniem nadmiernych kosztów. Na razie nie wiadomo, kiedy projektowane przepisy staną się obowiązującym prawem.

Jaka wysokość odsetek jest dopuszczalna

Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP, który wynosi obecnie 4 proc. Maksymalna wysokość odsetek, na jaką można obecnie pożyczać pieniądze, wynosi zatem 16 proc.