Wymagania związane ze sprzedażą napojów alkoholowych reguluje ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: u.w.t.). W myśl art. 18 ust. 1 tej ustawy sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu (gastronomia) lub poza miejscem sprzedaży (sklep detaliczny) może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży.
Ustal, jakie rodzaje napojów chcesz sprzedawać i gdzie
Zezwolenia wydaje się oddzielnie na następujące rodzaje napojów alkoholowych:
- ?do 4,5 proc. zawartości alkoholu oraz na piwo,
- ?powyżej 4,5 proc. do 18 proc. zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa),
- ?powyżej 18 proc. zawartości alkoholu.
W myśl art. 14 u.w.t. w niektórych miejscach nie wolno sprzedawać żadnego alkoholu. Taki zakaz obowiązuje m.in. na terenie:
- ?szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich,
- ?zakładów pracy i miejsc zbiorowego żywienia pracowników, a także
- ?obiektów zajmowanych przez organy wojskowe i spraw wewnętrznych oraz w rejonie obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych.
W ośrodkach szkoleniowych lub w domach wypoczynkowych nie mogą być sprzedawane napoje zawierające więcej niż 18 proc. alkoholu.
Na podstawie art. 12 u.w.t. radzie gminy przysługuje uprawnienie do ustalenia, w drodze uchwały, dla terenu gminy (miasta) liczby punktów sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa), przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży lub poza tym miejscem. Rada gminy ustala także, w drodze uchwały, zasady usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych. Takie uchwały mają charakter przepisów prawa miejscowego ?i przy wydawaniu zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych wiążą zarówno przedsiębiorcę, jak i organy władzy publicznej (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego ?w Warszawie z 24 lipca 2013 r., II GSK 605/12). Uchwały rady gminy dotyczące sprzedaży alkoholu są ogłaszane w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Udostępnia się je także na stronie internetowej gminy.
We wniosku o zezwolenie przedsiębiorca będzie musiał wskazać adresy punktu sprzedaży oraz punktu składowania napojów alkoholowych (magazynu dystrybucyjnego).
Uzyskaj tytuł prawny do lokalu ?i zgodę zarządcy budynku
Przedsiębiorca, który chce się ubiegać o zezwolenie, musi uzyskać tytuł prawny do lokalu stanowiącego punkt sprzedaży napojów alkoholowych. Takim tytułem może być nie tylko własność, ale także uprawnienia wynikające np. z umowy najmu czy użyczenia (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 12 października ?2011 r., II SA/Po 436/11). W razie przedłożenia przez przedsiębiorcę np. umowy najmu organ prowadzący postępowanie, po dokonaniu potrzebnych ocen ze sfery prawa cywilnego, rozstrzygnie na podstawie przedłożonych dokumentów i materiałów dowodowych zgromadzonych w sprawie, czy wnioskodawca legitymuje się skutecznym tytułem prawnym do lokalu (por. m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 15 września ?2011 r., II GSK 854/10).
Przykład
Spółka jawna chce wynająć lokal, który stanowi współwłasność dwóch osób. Kontaktowała się jednak tylko z jedną z nich i nie wie, jakie jest stanowisko drugiego współwłaściciela. Spółka powinna zawrzeć umowę najmu z oboma współwłaścicielami. Jeżeli zawrze taką umowę tylko z jednym z nich, to na jej podstawie nie uzyska zezwolenia na sprzedaż alkoholu, gdyż organ nie udzieli takiego zezwolenia z pominięciem drugiego współwłaściciela.
W przypadku gdy punkt sprzedaży ma być zlokalizowany w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, przedsiębiorca musi uzyskać pisemną, bezwarunkową zgodę właściciela, użytkownika, zarządcy lub administratora budynku. Wyrażenie takiej zgody zalicza się do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, w związku z czym w przypadku współwłasności nieruchomości zgody powinni udzielić wszyscy współwłaściciele (por. m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu ?z 21 marca 2013 r., II SA/Po 974/12). Nowy współwłaściciel nieruchomości, na której znajduje się punkt sprzedaży alkoholu, nie będzie mógł jednak żądać uchylenia ostatecznych decyzji zezwalających na sprzedaż i podawanie alkoholu, które zostały wydane, zanim nabył prawa ?do tej nieruchomości (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 28 lutego 2013 r., III SA/Lu 784/12).
Zdobądź decyzję inspektora sanitarnego
Do wniosku o zezwolenie na sprzedaż alkoholu przedsiębiorca powinien dołączyć decyzję właściwego państwowego inspektora sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu, o której mowa w art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (dalej: u.b.ż.).
Takie zatwierdzanie jest dokonywane na wniosek podmiotu działającego na rynku spożywczym. W myśl art. 64 ust. 2 u.b.ż. wniosek w tej sprawie powinien zawierać:
- ?imię, nazwisko i PESEL, miejsce zamieszkania i adres bądź nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy, REGON, jeżeli posiada taki numer, oraz NIP,
- ?numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) albo w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG),
- ?określenie rodzaju i zakresu działalności, która ma być prowadzona w zakładzie, w tym rodzaju żywności, która ma być przedmiotem obrotu, oraz
- ?określenie lokalizacji zakładu.
Wzór wniosku o zatwierdzenie zakładu i o wpis do rejestru zakładów stanowi załącznik do rozporządzenia ministra zdrowia z 29 maja 2007 r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność podlegających urzędowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej (DzU nr 106, poz. 730).
Złóż wniosek o zezwolenie
Zezwolenie na sprzedaż alkoholu wydaje się na podstawie pisemnego wniosku przedsiębiorcy. Zgodnie z art. 18 ust. 5 u.w.t. taki wniosek powinien zawierać:
- ?oznaczenie rodzaju zezwolenia – na napoje: do 4,5 proc. zawartości alkoholu oraz na piwo, powyżej 4,5 proc. do 18 proc. zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa) lub powyżej 18 proc. zawartości alkoholu,
- ?oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, a w przypadku ustanowienia pełnomocników ich imiona, nazwiska i adres zamieszkania,
- ?numer w KRS lub CEIDG,
- ?przedmiot działalności gospodarczej,
- ?adres punktu sprzedaży, a także
- ?adres punktu składowania napojów alkoholowych (magazynu dystrybucyjnego).
Ustawodawca nie określił wzoru wniosku, ale takie wzory są często dostępne na stronach internetowych urzędów (por. np. http://www.um.warszawa.pl).
Do wniosku przedsiębiorca musi dołączyć: dokument potwierdzający tytuł prawny do lokalu, pisemną zgodę właściciela, zarządcy lub administratora w razie lokalizacji punktu w budynku mieszkalnym wielorodzinnym oraz decyzję państwowego inspektora sanitarnego o zatwierdzeniu zakładu.
Zezwolenie jest wydawane po uzyskaniu pozytywnej opinii gminnej komisji rozwiązywania problemów ?alkoholowych o zgodności lokalizacji punktu sprzedaży ?z uchwałami rady gminy. Zajęcie stanowiska następuje ?w trybie określonym w art. 106 k.p.a., w drodze postanowienia. Organ wydający zezwolenie nie może zrezygnować z zasięgnięcia takiej opinii i samodzielnie ocenić prawidłowości lokalizacji punktu sprzedaży (wyrok wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 19 maja ?2011 r., III SA/Lu 506/10). Pracownicy urzędu mogą sprawdzić w drodze oględzin, czy usytuowanie punktu sprzedaży wskazanego we wniosku spełnia wymogi określone w przepisach. Zezwolenie są wydawane na czas oznaczony, nie krótszy niż cztery lata, a w przypadku sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży – nie krótszy niż dwa lata. Warto zatem uzgodnić termin ważności zezwolenia w urzędzie.
Jeżeli liczba planowanych zezwoleń na sprzedaż alkoholu danego rodzaju jest mniejsza od liczby złożonych wniosków, właściwy organ ma obowiązek prowadzenia jednego postępowania administracyjnego z udziałem wszystkich przedsiębiorców, którzy złożyli stosowny wniosek, a tym samym doręczenia im decyzji o udzieleniu zezwolenia na sprzedaż alkoholu jednemu lub kilku podmiotom (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 6 czerwca 2012 r., II GSK 576/11).
Wnieś opłatę ?i odbierz zezwolenie
Za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych gminy pobierają opłatę (art. 111 u.w.t.). Trzeba ją wnieść na rachunek gminy przed wydaniem zezwolenia oraz zgłosić się po odbiór zezwolenia z dowodem wpłaty.
Przedsiębiorcy rozpoczynający działalność gospodarczą w zakresie detalicznej sprzedaży napojów alkoholowych uiszczają opłatę w wysokości:
- ?525 zł – przy sprzedaży napojów zawierających do ?4,5 proc. alkoholu oraz piwa,
- ?525 zł – przy sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. do 18 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa),
- ?2100 zł – przy sprzedaży napojów zawierających powyżej 18 proc. alkoholu.
Natomiast na przedsiębiorcach, którzy prowadzili już taką sprzedaż w roku poprzednim, ciąży obowiązek złożenia, do 31 stycznia, pisemnego oświadczenia o wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych w punkcie sprzedaży w roku poprzednim. W ich przypadku wysokość opłaty jest uzależniona od rocznej wartości sprzedaży, a opłata wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem w trzech równych ratach, w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego.
Przykład
Przedsiębiorca w 2013 roku prowadził detaliczną sprzedaż alkoholu na podstawie zezwolenia, które wygasło. Obecnie ?chce wystąpić z wnioskiem o wydanie nowego zezwolenia. ?Przy ustalaniu wysokości opłaty taki przedsiębiorca nie może być traktowany jako rozpoczynający działalność gospodarczą ?w tym zakresie (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego ?w Warszawie z 25 listopada 2009 r., II GSK 174/09).
W roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności z uwagi na upływ czasu, na jaki zezwolenie zostało wydane, opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych są ustalane w wysokości proporcjonalnej do okresu ich ważności w danym roku.
Zezwolenia na sprzedaż alkoholu nie podlegają opłacie skarbowej.
Zrealizuj pozostałe wymagania określone w przepisach
Sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych w miejscach znajdujących się pod zarządem wojskowym lub jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych – położonych poza obiektami, w których jest to całkowicie zakazane – wymaga, oprócz zezwolenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zgody organów wojskowych wskazanych przez ministra obrony narodowej lub resortu spraw wewnętrznych określonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Po uzyskaniu zezwolenia przedsiębiorca musi pamiętać także m.in. o:
- ?zaopatrywaniu się w napoje alkoholowe u producentów i przedsiębiorców posiadających odpowiednie zezwolenie na sprzedaż hurtową napojów alkoholowych,
- ?wykonywanie działalności wyłącznie w miejscu wymienionym w zezwoleniu oraz
- ?zgłaszaniu organowi, który wydał zezwolenie, zmian stanu faktycznego i prawnego w stosunku do danych zawartych w tym dokumencie, w terminie 14 dni od powstania zmiany.
Ważne! Obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości do 18 proc. alkoholu może być prowadzony tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez marszałka województwa. Krajowy obrót hurtowy napojami o zawartości powyżej 18 proc. alkoholu wymaga zezwolenia wydanego przez ministra gospodarki (art. 9 u.w.t.).
podstawa prawna:
- art. 9, art. 111, art. 12, art. 14, art. 18 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 1356 ze zm.)
- art. 13 pkt 2, art. 28 ust. 2, art. 28a, art. 28b ust. 1a ustawy z 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych akty prawa miejscowego (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 197, poz. 1172 ze zm.)
- art. 106 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 267)
- art. 64 ust. 2, art. 65 ust. 1 pkt 2 ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 136, poz. 914 ze zm.)
Anna Puszkarska?, radca prawny
