Sąd Apelacyjny w Warszawie podtrzymał stanowisko Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który zakwestionował zapisy umowne, stosowane przez jednego z dystrybutorów energii elektrycznej. Jedno z nich umożliwiało przedsiębiorcy m.in. podwyższenie opłaty za przyłączenie do sieci o 10 proc., w stosunku do wcześniej ustalonej stawki, bez zgody konsumenta i dania mu możliwości odstąpienia od umowy. Tymczasem zgodnie z prawem, gdy przedsiębiorca zmienia istotne warunki umowy, do których należy cena, powinien umożliwić konsumentowi rezygnację ze swoich usług. W przeciwnym wypadku klient narażony jest na ponoszenie dodatkowych kosztów, na które nie ma wpływu i które stanowić mogą znaczne obciążenie.
Wzorce umów
Stosowanie tego typu zapisów w umowach (regulaminach, ogólnych warunkach kontraktów) narzucanych konsumentom jest zresztą generalnie obarczone ryzykiem. I to niezależnie od aktualnego wyroku sądu. Stosownie bowiem do art. 3853 pkt 20 kodeksu cywilnego, w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które nadają kontrahentowi konsumenta uprawnienie do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez pozostawienia konsumentowi prawa odstąpienia od umowy. Teraz dodatkowo tego typu zapis znajdzie się w rejestrze niedozwolonych postanowień umownych, prowadzonym przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Należy wyraźnie podkreślić, że zakaz stosowania tego typu klauzul nie oznacza zakazu wprowadzania zmian cen już po zawarciu kontraktu z konsumentem. Jest to jak najbardziej możliwe. Ale w takim przypadku przedsiębiorca musi wyraźnie zaznaczyć, że klient ma prawo odstąpić od umowy i nie obowiązują w tym zakresie np. wprowadzone kary umowne za zerwanie kontraktu.
Szczegółowe ustalenia
Za niedozwolone uznane zostało też postanowienie pozwalające przedsiębiorcy na zmianę terminu wykonania przyłącza energetycznego, bez ponoszenia odpowiedzialności. Także w tym przypadku zapis taki może budzić wątpliwości w świetle przywołanego artykułu kodeksu cywilnego. Przykładowo: jego punkt 2 wskazuje, że za niedozwolone postanowienie może zostać uznane takie, które wyłącza lub istotnie ogranicza odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (brak przyłączenia w uzgodnionym terminie). Punkt 9 wskazuje na takie, które przyznaje przedsiębiorcy uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy (firma dowolnie ustala, kiedy dokonanie przyłączenia będzie mieścić się w umowie), czy też pkt 19, który wskazuje na postanowienia, które przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia (możliwość korzystania z energii od jakiegoś konkretnego dnia można uznać za istotną cechę świadczenia). Ponadto należy zaznaczyć, że zgodnie z prawem umowa z przedsiębiorcą energetycznym powinna precyzyjnie określać termin przyłączenia do sieci >patrz ramka. Jeżeli do naruszenia warunków umowy dochodzi z winy przedsiębiorcy, to zawsze ponosi on za to odpowiedzialność, a poszkodowany klient może domagać się rekompensaty. Postanowienia tożsame z tymi, które znajdują się w rejestrze klauzul niedozwolonych, nie wiążą konsumenta z mocy prawa, ?a stosowanie ich we wzorcach umownych jest uznawane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Wiąże się to z tzw. rozszerzoną skutecznością wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. A jak stanowi art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (DzU z 2007 r. ?nr 50, poz. 331 ze zm.), zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, gdzie za takie uznaje się bezprawne działanie przedsiębiorcy naruszające takie interesy, a polegające m.in. na stosowaniu postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru klauzul uznanych za niedozwolone (art. 24 ust. 2 pkt 1). Warto zaznaczyć, że do tej pory w rejestrze znajdowało się 35 postanowień stosowanych przez dostawców wody, prądu i gazu. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie ?z 9 kwietnia 2014 r. (VI Aca 1828/13) oznacza wpisanie tam kolejnych dwóch klauzul.
Co w umowie dystrybucji
Umowa o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej powinna zawierać co najmniej postanowienia określające:
Moc wiążąca wyroków
Zgodnie z art. 47943 kodeksu postępowania cywilnego (w części: postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone) wyrok prawomocny ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru, o którym mowa ?w art. 47945 § 2 (rejestr prowadzony przez prezesa UOKiK).
